Borsaya yatırım yapmaya kadar verdiğiniz ve nasıl bir yol izlemeniz gerektiğini bilmiyor, alım satım işlemleri nasıl yürür bilmiyorsunuz. Günümüz olanakları sayesinde kolayca borsada alım – satım nasıl yapılır öğrenebilir ve hatta sanal para ile deneyim kazanabilirsiniz. İnternet üzerinden ücretli veya ücretsiz eğitimler bulabilir; bu şekilde edindiğiniz bilgileri, sanal para ile gerçek piyasa koşullarında deneyebileceğiniz demo hesaplarda test edebilirsiniz.
Borsada alım satım yapmak için öncelikle resmi olarak bir yatırımcı olmalısınız. Kendinize bir aracı kurum seçmeli ve bir yatırım hesabı oluşturmalısınız. Borsaya kaç parayla girilir sorusu bu aşamada en çok merak edilen ve tartışılan sorudur. Borsaya ne kadar parayla girdiğinizden çok, ne kadar parayla girmek istediğinize karar vermelisiniz. Neden paranızı borsada değerlendirmek istediğiniz ve neye yatırım yaparak bu parayı değerlendirmek istediğinize karar vermelisiniz.
Yatırım hesabınıza paranızı yatırdıktan sonra borsada alım – satım işlemi yapmaya hazırsınız demektir. Peki, bu alım – satım işlemleri nasıl yapılıyor? Bildiğiniz gibi borsada fiyatlar arz ve talep dengesine göre oluşmaktadır. Arz ve talebin birbirini karşılamasıyla da borsada işlemleri gerçekleşmektedir. Bu borsanın temel ilkelerinden birisidir ve elektronik ortamda arz ile talebin karşılaşması sonucunda yatırım işlemleriniz gerçekleşmiş olacaktır.
Arz ve talebin karşılaşmasına bir örnek vermek gerekirse; Akbank hissesini almak istiyorsunuz diyelim. Sizin Akbank hissesini almanız için satmak isteyen birilerinin olması gerekiyor. Borsada bu alım – satım için ayrılmış özel yerler vardır ve buralar elektronik ortamlar, borsa jargonunda ise tahta, ekran olarak adlandırılır. Alış yapmaya talep emri; satış yapmaya ise arz emri denir. Bu emirler bu ortamda birbiriyle karşılaşır ve uyuşan fiyatlar sonucunda emirler anında gerçekleşir. Bu emirlerin gerçekleşmesinden 2 gün sonra ise almak isteyen parayı, satmak isteyen de hisse senedini transfer eder.
Borsada alım satım emirleri, belirli fiyat kademeleri üzerinden verilmektedir. Örnek vermek gerekirse; 5000 ve 10000 lira arası fiyata sahip hisse senetlerinin, 100’er liralık fiyat aralıkları ile işlem gördüğünü düşünelim. 6040 liradan bu hisse senedini almak için emir veremezsiniz. Ya 6000 ya da 6100 liradan alım emrini verirsiniz. Aynı zamanda borsada bir seansta bir hisse senedi en fazla % 10 aşağı veya yukarı hareket eder. Bu sistem aşırı dalgalanmayı önleyen bir marjdır ve örneğimiz üzerinden tanımlarsak; 6000 liradan kapanan bir hisse senedine, ertesi gün 12000 liradan satış emri veremezsiniz.
Limit hesaplamalarında genel olarak kapanış yerine ağırlıklı ortalama fiyatlar kullanılmaktadır. Hareket aralığı bir seansta % 10 civarında olabilir. Bu limite de hisse senedinin, taban ve tavan fiyatı denilmektedir. Bu aralığında dışında emir verecek olursanız, sisteme işlenmediğini görürsünüz.
Borsada alım ve satım emirleri, gelen emirlerin artış göstermesiyle birlikte piyasada karşılanmaktadır. Örneğin; 6000 lirada ve altında bekleyen alım emirleri, 6100 lirada ve üstünde bekleyen satış emirleri vardır. Ama işlem hemen gerçekleşmez ve bazı yatırımcılar da beklemeyi sevmez. İşte bu yatırımcılar mevcut fiyatlardan, kendileri için uygun gördüklerinde alım veya satım emri verirler. “Benim hissemi 6000 liradan sat” veya “Bana 6100 liradan satın al” şeklinde emirleri, aracı kurumlarına iletirler. Satış için verilen emir gerçekleştiği zaman, 6000 liradan almak için sıraya girmiş olanların bir kısmı, bu emirle eşleşir. Bu şekilde de işlem gerçekleşmiş olur. Eğer 6000liradan satılmak istenen hisse adedi, alımda bekleyenlerden fazla ise fazla olan satış emirleri 6000 lirada bekletilecektir.
Örnek olarak verdiğimiz işlemler gerçekleştikten sonra ise aralık 6000 – 6100 tahtası, 5900 – 6000 olacaktır. Bu durum da, borsada en iyi alış ve satış emri yan yana söylenerek piyasanın o anki durumunu açıklar. Eğer birine “Akbank hissesi nasıl” diye soracak olursanız, “5900 – 6000” cevabını alacaksınız. Bu cevap ise hissenin 5900’de alıcı bulduğu, 6000’de satıcı bulduğu anlamına gelmektedir.
Borsada alım – satım politikaları her yatırımcıya özel olarak geliştirilebilir. Bunlar; uzun ve kısa vadeli yatırım, konjonktüre göre alım – satım, günlük alım – satım, açığa alım – satım ve maldan mala geçme olarak çeşitlendirilmiştir. Portföy isteğiniz ve borsadan beklentinize göre bu politikalardan birisini uygularsınız. Azimli bir yatırımcı genel olarak uzun vadeli yatırımı tercih eder ve kazançlı çıkar. Borsada belirttiğimiz %10 civarı fiyat değişimi, uzun vadede hesaplandığında daha karlı sonuçları karşınıza çıkaracaktır. Kısa vadede ise kazancınız daha düşük olduğu gibi riskiniz de daha yüksek olacaktır.
Alım – satım emirleriniz gerçekleştikten 2 gün sonra emirlerin yükümlülükleri yerine getirilmelidir. Bu yükümlülükler, aracı kurum, Borsa İstanbul ve Takasbank eşliğinde gerçekleştirilmektedir. Hisse senetleri ve paranız, Takasbank altında saklanmaktadır. Online bankacılık işlemlerinde olduğu gibi Takasbank hesabınıza istediğiniz zaman girerek kontrol edebilirsiniz. Hisse senetleri, Takasbank tarafından alım yapan kişinin hesabına transfer edilirken, para da satış işlemini yapan kişinin hesabına geçmiş olur.
Son olarak; borsada alım – satım nerede olur sorusu da en çok merak edilen sorulardandır. Anlatmış olduğumuz tüm bu işlemleri internet üzerinden gerçekleştirirsiniz ve işleminize aracı kurumunuz eşlik eder. Fiziki olarak alıcı veya satıcılarla bir araya gelmeden elektronik ortamda işlemleriniz hızlı bir şekilde gerçekleştirilmiş olacaktır. Hisse senedi nasıl alınır, nasıl satılır isimli yazımıdan da faydalanarak bilgi edinebilirsiniz.
NOT: Verilen örnekler tamamen hayali rakamları içermektedir ve yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.
Paylaşımınız bir hayli bilgilendirdi. Ellerinize sağlık