Her yatırımcı borsada para kazanmak amacıyla işlem yapıyor, değil mi? Kimse para kaybetmek için yatırım yapmıyor ve kötü yönünü düşünmüyor. Aslında borsada yapılan birçok hatanın nedeni de budur; her yönüyle yatırımları ele almamak. Yatırım yapmanın yalnızca para kazanmaktan ibaret olmadığını bilmelisiniz. Kazanmayı hedeflediğiniz parayı, hangi yoldan giderek bulacağınızı ve nelerle karşılaşacağınızı stratejilerinize eklemelisiniz. Körü körüne “para kazanacağım” düşüncesiyle hareket edemezsiniz. Birçok yatırımcı da bu düşüncesi yüzünden kaybetmektedir.
Borsada sıklıkla yapılan hatalar vardır. Bunların başında ise bir başkasının uygulayarak para kazandığı tüyo ile hareket edip başarılı olacağına inanmak gelir. İnternet sitelerinde, sosyal medya hesaplarında bu kişileri rahatlıkla görürsünüz. Borsa veya hisse senedi önerileri veren sayfalara üye olarak alacakları birkaç tüyonun peşine düşerler. Ama bu kadar vakti, kendi gelişimleri için ayırsalar; borsada çok daha başarılı olurlar. Ayrıca üye olunan sayfalarda, bu kişileri ağına düşürmek isteyen birçok dolandırıcı da bulunmaktadır.
Şimdi borsada sıklıkla yapılan hataları, detayları ve aslında yapılması gerekenlerle birlikte inceleyelim:
Borsanın Ne Olduğunu Öğrenmeden Hareket Etmek
Evet, borsada yatırım yapıp para kazanmayı hedefliyorsunuz; ama ne olduğunu araştırma zahmetinde bulunmadınız. İşte yapacağınız en büyük hata budur; direkt 1 – 0 geride başladınız. Uzun yıllardan beri hizmet veren borsayı öğrenmeye gerek duymuyorsanız yatırdığınız parayı da ne olduğunu anlamadan kaybedersiniz. Aldığınız duyumlarla borsada sizin de para kazanabileceğinizi düşünmemelisiniz. Bu duyumlar karşısında gerçekten böyle olup olmadığınız, sizin de buradan kendi payınızı nasıl alacağınızı araştırmalısınız.
Borsanın ne demek olduğunu öğrenmek için bir eğitim sürecisine katılabilirsiniz. Bu eğitimler için tonlarca para harcamanıza gerek yoktur. Çünkü internette birçok bilgi sizi bekliyor. E-kitaplar, videolar ve kitapçılarda bulabileceğiniz borsa kitapları sayesinde kısa sürede bilgi edinebilirsiniz. Bu hataya düşmeden borsa bilgisine edinerek piyasaya başlamanız en doğrusu olacaktır.
Yatırım Amacı Belirlememek
Borsada yatırım yapmanızın tek amacı, para kazanmak olmamalıdır. Bu parayı nasıl kazanacağınızın da bilincinde olmalısınız. Ayrıca hedeflediğiniz bir kar miktarı olmalıdır. Yalnızca “para kazanacağım” demek yeterli olmaz. Ne kadar parayı borsaya yatırarak hangi işlemleri yapacağınızı belirlemeli ve sonucunda elde etmeyi düşündüğünüz bir kar miktarı olmalıdır. Ancak bu sayede borsada planlı bir şekilde hareket edebilirsiniz ve başarılı olabilirsiniz.
Üstü açık beklentilerle borsada hareket etmemelisiniz. Eğer böyle davranırsanız, gideceğiniz yolu da tam anlamıyla belirlememiş olursunuz. Borsada nasıl bir yol izleyeceğinizi de bilmiyorsanız spontane bir şekilde hareket edersiniz ve başarının yakınından bile geçemezsiniz.
Neye Yatırım Yapacağını Bilmemek
Borsada yatırım yapmak dendiği zaman birçoğumuzun aklına hisse senetleri gelir. Borsanın tek yatırım aracı elbette hisse senetleri değildir. Borsa İstanbul’un web sitesini ziyaret edersiniz birçok pazar ve piyasadan oluştuğunu görürsünüz. Emtia, tahvil, bono, vadeli işlem sözleşmeleri gibi yatırım araçlarının da var olduğunu bunlardan anlayabilirsiniz. Evet, yalnızca hisse senetleriyle işlem yapmayı tercih edebilirsiniz; ama portföyünüzde çeşitlendirmeye gitmeniz gerektiğini de unutmamalısınız. Bu nedenle hisse senetlerine takılı kalmamalı ve diğer yatırım araçlarına da göz atmalısınız.
Borsada işlem gören yatırım araçları, çeşitli özelliklere sahiptir. Bu özelliklerden faydalanmayı bilen yatırımcı ise borsa risklerini minimum düzeyde tutabilecek bir portföy hazırlayabilir. İşte bu yüzden yatırım araçlarını iyi bir şekilde tanımalı ve hepsi hakkında bilgiye sahip olmalısınız.
Tüm Parayı Tek Bir Enstrümana Yatırmak
Ne demişler; tüm yumurtaları tek bir sepete koysanız hepsini kaybedebilirsiniz. Borsada da bu geçerlidir. Hiçbir zaman tüm paranızı tek bir enstrümana bağlamamalısınız. Bir portföy oluşturmalı ve ona yatırım yapmalısınız. Alımları tek seferde aynı seviyeden yapmak yerine kademeli alımlar ile yapın. Bu sayede hem riskleri dağıtmış hem de farklı seviyeleri değerlendirerek kazancınızı artırmış olursunuz. Borsa portföyü nasıl oluşturulur öğrenmek için tıklayın.
Borsada yapılan en büyük hatalardan birisi kesinlikle tüm paranızı bir yatırım aracıyla heba etmenizdir. Karşılaşacağınız herhangi bir olumsuzluk durumunda hepsini kaybetme riskiyle karşı karşıya gelirsiniz. Bu nedenle portföy oluşturmayı öğrenmelisiniz. Mesela devlet tahvilleri, güvenilirlikleri ve sabit getirileri ile tanınırlar. Portföyünüze tahvil gibi yatırım araçlarını ekleyerek bu özelliklerinden faydalanabilirsiniz.
Kendi Yolunu Çizmemek
Hayatta bir başkasına bağımlı yaşamak gibi borsada da kendi yolunuzu çizmezseniz başarılı olamazsınız. Başka yatırımcıların izlediği yolu taklit ederek bir yere kadar hareket edersiniz ve sonrasında başarısız olduğunuzu görürsünüz. Elbette gördüğünüz zaman her şey için çok geç olabilir. Borsaya başlarken biraz eğitim almış olsaydınız, böyle hareket etmemeniz gerektiğini de anlardınız. Kendi yolunuzu çizmeli ve borsadan beklentilerinize göre hareket etmelisiniz. Borsada özel yatırım stratejilerine sahip olmak için yapmanız gerekenlere buradan ulaşabilirsiniz.
Borsada bir başkasının izlediği yoldan gitmek size neden kazandırmıyor, hemen açıklayalım. Herkesin farklı bir bakış açısı bulunmaktadır. Borsada bir hareketi, iki farklı kişi değişik şekillerde yorumlayabilir. Bu durumda ikisi de aynı yolu izleyemeye kalkarsa birisi kazanırken diğeri kaybedebilir. İşte bu nedenle kendi yolunuzu çizmeniz oldukça önemlidir.
Başkalarına Kulak Vermek
Ünlü emtia yatırımcısı Jim Rogers, yatırımcılara tavsiye verirken şu kelimeleri kullanmıştır; “Borsada başkalarına kulak vermeyin, bana bile!”
Jim Rogers’in bu sözleri aslında her şeyi açıklıyor, değil mi? Kendi yolunuzu çizmenizle hemen hemen aynı nedenlerden dolayı başkalarına aldırış etmeden ilerlemeniz gerekiyor. Bir başkası satıyor diye satmamalısınız. Arkadaşınız alım yapmaya başladığı için siz de almamalısınız. Tüm bu kararların, gerçekçi nedenleri olmalıdır. Yaratılan spekülasyonlardan olumsuz yönde etkilenmemek için neden o yönde gidildiğinin cevabını araştırmalısınız. Araştırmanız sonucunda herkesin gittiği yolun aslında çok da mantıklı görünmediği kanısına varırsanız hata yapmaktan kurtulmuş olursunuz.
Sakin ve Sabırlı Olamamak
Piyasada yatırım yaparken psikolojik olarak sağlam bir duruş sergileyebilmeniz gerekiyor. Borsada yaşanan fiyat değişikliklerinden para kazanırsınız; ama bunlar karşısında panik olursanız değerlendiremezsiniz. Birçok acemi yatırımcı, borsada sakinliğini koruyamaz ve meydana gelen fiyat hareketleri karşısında heyecanlanarak hata yapar. Deneyimsizliği nedeniyle bu duruma düşer. Oysaki borsada sakin bir şekilde hareket ederseniz yaşanan dalgalanmaları bir fırsata çevirerek para kazanırsınız.
Borsaya girerken yaşayabileceğiniz bu durumların bilincinde olmalı ve sağlam bir psikoloji ile hareket etmelisiniz. Yaptığınız heyecanın size zararı olduğunun farkına varın ve sakin bir şekilde izlemeye devam edin. Eğer kararsız kalmışsanız ve tereddüt ediyorsanız o pozisyona hiç girmemeniz çok daha iyi olacaktır.
Analizleri Önemsiz Görmek
Borsada analizler, size alım – satım işlemleriniz için oldukça değerli bilgiler verecektir. Pozisyona hangi seviyeden girmeniz gerektiğini ve risk noktalarının neler olduğunu belirlemek için mutlaka analiz yapmalısınız. Analizlerin karmaşık yapısı nedeniyle gereksiz olduğunu düşünen yatırımcılar hata ederler. Çünkü hiç bilmediğiniz için size karmaşık görünüyorlar. Aslında çorap söküğü gibi olduklarını, araştırmaya başladığınız kısa süre sonra anlayacaksınız.
Analizler, teknik ve temel olarak 2’ye ayrılmaktadır. Piyasalarda yaşanan dalgalanmaları, temel analizlerle yorumlarsınız. Teknik analizler ise size daha matematiksel sonuçlar verecektir. Destek ve direnç seviyelerini belirleyebilecek, risk noktalarını görerek pozisyonunuzu buna göre alabileceksiniz. Analizleri önemsiz gördüğünüz zaman bu bilgilerden de feragat etmiş olursunuz. Borsada kağıt analizi nasıl yapılır öğrenmek için bu yazıya göz atın.
Piyasaların Dilini Anlamamak
Borsada yatırım yapmaya karar verdiğiniz zaman, ekranlarla büyük bir aşk yaşamaya başlayacaksınız. Çünkü piyasalarda meydana gelen değişiklikleri anlayabilmek için takip etmeniz gereken önemli haberler vardır. Bu haberlerin takibini yapabilmek için sürekli olarak televizyon veya bilgisayar ekranlarına bakmanız gerekiyor. Takip ettiğiniz belli haber kaynakları olmalıdır. İlgilendiğiniz yatırım araçlarının hangi faktörlerden etkilendiğini bilmelisiniz ve bu faktörleri takip ederek fiyatlardaki değişiklikleri öngörmelisiniz.
Yatırımcıların bu noktada yaptığı birçok hata bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, yatırım aracının hangi faktörden etkilendiğini bilmemektir. Bunu bilmediği için hangi faktörleri izleyeceğinin veya bir takip yapması gerektiğinin bilincinde değildir. Durum böyle olunca yatırım aracının hangi yönde hareket edeceğini de bilemez ve pozisyon almak için değerli bir bilgiyi kaçırır. İkinci hata ise planlı bir şekilde ilerleyememektir. Yatırım aracını etkileyen ekonomik veriler, farklı zamanlarda açıklanır. Bunların hepsini zamanına göre takip etmeniz gerekiyor. Eğer ekonomik verileri izlemek için kendinize bir takvim veya program hazırlamazsanız hepsi birbirine girer. Önemli bir veriyi kaçırabilir veya unutabilirsiniz. Bu hatalardan uzak durabilmek için planlı bir yol belirlemelisiniz.
Bilinmeyen Alanlara Yatırım Yapmak
Bir hisse senedi para kazandırıyor diye ona yönelmek büyük bir hatadır. Eğer o hisse senedinin ait olduğu sektör hakkında hiçbir bilginiz yoksa yatırım yapmamanız gerekiyor. Bu konuda uzman yatırımcılar da aynı öneriyi size vermektedir. Hakkında bilgi sahibi olmadığınız sektörlerde yaşanacak değişikliklere hakim olmazsınız. Araba fiyatları hakkında bir galeri sahibi daha bilgilidir değil mi? Hisse senetlerinde de aynı durum söz konusudur. Otomotiv sektöründeki her gelişmeyi takip ediyorsanız o alana yönelmeniz en iyisi olacaktır. Anlamadığınız halde inşaat sektörüne ait hisseler kazandırıyor diye portföyünüze eklemeye kalkarsanız hata edersiniz.
Hangi sektöre ilginiz olduğunu belirlemek de oldukça kolaydır. Örneğin gazetenin en çok hangi sayfası ilginizi çekiyor? Bir dergi standının önünden geçerken hangisinin kapağı gözünüze takılıyor? İşte bu soruların cevabını bulduğunuz zaman ilgilendiğiniz sektörleri de belirlemiş olacaksınız.
Sonuç
Borsada acemi olan her yatırımcı hata yapabilir. Bunda kötü bir durum yoktur; ama yapılan bu hatalardan ders alınmalıdır. Hata, tekrar edildiğinde hatadır. Ders alındığında ise sizi geliştirecek en iyi konudur. Hatalarınızı göremezseniz her şeyi doğru yaptığınızı düşünürsünüz. Kaybettiğiniz işlemler sonrasında neden – sonuç ilişkisi kurmaya çalışırsanız yaptığınız yanlışı görürsünüz. Sonra bunu nasıl düzeltebileceğinizi öğrenmeniz gerekiyor. Bunu öğrenene kadar işlem yapmamak sizin için daha iyi olacaktır. Kendinizi geliştirene kadar küçük adımlarla hareket etmeniz, tüm paranızı kaybetmemek için en iyi yoldur. İşlem büyüklüğünüzü deneyimlerinizle birlikte artırmanız, kazancınızı da aynı oranda yükseltecektir.
