Temel Analiz Nedir? Nasıl Yapılır?

Piyasalarda yatırım yapanların başarıya ulaşmak için ihtiyaç duyduklarının başında gelen temel analiz, doğru kararlar vermenizi sağlar. Konu hakkında detaylı bilgilere içeriğimizden ulaşabilirsiniz.

Finans piyasalarında gelişigüzel işlem yapmamak gerekir. Hisse senetleri veya dövizlere paranızı yatırıyorsanız muhakkak şirketlerin ve ülkelerin durumundan haberdar olmalısınız. Aksi takdirde beklentileriniz karşılanmaz ve para kaybedersiniz.

Başarılı bir yatırımın anahtarı doğru karar verebilmektir. Finansal analizler bu konuda en büyük yardımcınızdır. Bu sayede işinize yarayacak ve işlemlerinize yön vermenizi sağlayacak bilgilerle yol alırsınız.

Paranızı hangi yatırım aracına yatıracağınız konusunda en sağlıklı kararı ülkeler ve şirketlerin durumunu dikkate alarak verirsiniz. İşte, size bu konuda ciddi faydalar sağlayacak olan temel analiz hakkında tüm detaylar;

Temel Analiz Nedir?

Özellikle piyasalara yeni adım atmış yatırımcılara bir dizi tavsiyeler verilir. Elbette her duyulana itibar etmemek gerekse de kaynakların çoğu iyi bir analizin çok önemli olduğunu vurgular. Hal böyle olunca da analiz konusunu daha iyi anlama ihtiyacı kendini gösterir.

Finans piyasalarında iki analiz çeşidi bulunur. Bunlar; temel analiz ve teknik analizdir. Her ikisinin de farklı işlevleri vardır ve yatırımlarda mutlaka kullanılması tavsiye edilir.

Borsa İstanbul’da hisseler belli fiyatlardan işlem görür ve bildiğiniz gibi bunlar anlık olarak değişir. İşte, bir varlığın işlem gördüğü fiyatın oluşmasında birçok neden etkili olur. Bu nedenlerin başında da arz ve talep dengesi gelir.

Hisse senetleri fiyatlarındaki yükseliş veya düşüşler tamamen arz ve talep dengesine göre gelişir. Ancak arz ve talep dengesinin neye göre ve nasıl oluştuğunu anlamak, yatırımlarda doğru kararlar verebilmek açısından oldukça önemlidir.

Borsanın yanı sıra, forex piyasasında da fiyatlar arz ve talep dengesinin hangi fiyatta buluştuğu ile belirlenir. Dolayısıyla arz ve talep dengesini oluşturan nedenleri incelemek, hem hisse senetlerinde hem de forex piyasasında yapılan yatırımların başarılı olması açısından çok önemlidir.

Temel analiz olarak adlandırılan inceleme biçimi ise yatırımcıların hisse senetlerine olan arz ve talebinin nedenlerini içeren bir grup bilginin analiz edilmesini içerir. Yani, bir yatırım aracının değerlendirilmesi, adından da anlaşılacağı üzere birtakım temel ölçütler baz alınarak yapılır.

Şirketler ve ülkelerin genel durumunu incelemeyi esas alan temel analizde bir hissenin fiyatının gerçekle ne derece örtüştüğü belirlenebilir. Ayrıca yatırımcıların sahip olduğu beklentilerin gerçekleşme olasılığını saptamada da kullanılır. Elbette bu analiz çeşidinin faydaları bunlarla sınırlı değildir. Pek çok işleve sahip olmalarıyla yatırım işlemlerinin olmazsa olmazıdır.

Hisse Senetlerinde Temel Analiz

Genellikle borsa ile birlikte anılan hisse senetleri, ortaklık hakkı sunan bir yatırım aracıdır. Dünyaca tanınan şirketlerin hisselerini alıp satarak pay hakkı elde etmekle birlikte doğru stratejilerle hisse senetlerinden iyi bir kazanç sağlamanız mümkündür. (Hisse senedi yatırımı hakkında bilgi almak için ilgili içeriğimize göz atabilirsiniz.)

Hisse senetleri piyasasında temel analizi ele alacak olursak; şirketlerin içinde bulunduğu ekonomik durumu, yatırımlarının başarısını, yönetilme biçimini, kamuya açıkladığı haberleri analiz etmeyi ifade eder.

Yatırımcılar, borsada aldıkları hisse senetlerinden kar elde edebilmek için kesinlikle temel analiz yapma konusunda başarılı olmalıdırlar. Örneğin; şirketin geçmiş yıllarda açıklamış olduğu bilançolar, bankalara ve başka yerlere olan borçluluk durumları, faaliyetlerinden gelmesi beklenen karlar temel analiz için oldukça önemlidir.

Hisse senedi fiyatlarının arz ve talep dengesi sonucu oluştuğu gerçeğinden yola çıkarsak, bu gibi şirket içi durumlar arz ve talep dengesini etkileyen faktörler olarak karşımıza çıkar.

Temel analiz kavramı sadece şirketin durumunu değil, makroekonomik göstergeleri de içine alır. Hisse senetleri fiyat değişimleri yaşarken, sadece kendi içindeki ekonomik durumlardan etkilenmez. Ülke içindeki göstergeler duruma göre hisse fiyatının değişmesinde çok daha baskın bir etken olabilir.

Örneğin, bir şirketin çok önemli bir ihale aldığını varsayalım. Normal şartlar altında bu şirketin hisselerine olan talep doğal olarak artış gösterir. Ancak aynı zamanda ülkenin bir savaşa sürüklendiğini veya açıklanan enflasyon oranlarının aşırı fazla olduğunu düşünelim.

Bu durumda hisse senedine olan talep, genel borsaya olan taleple uyum gösterir ve diğer hisse senetlerinden daha yavaş da olsa şirketin hisseleri değer kaybına sürüklenir.

Forex Piyasalarında Temel Analiz

Temel analiz kavramı, forex piyasalarında da benzer bilgilerin incelenmesini ifade eder. Ancak burada hisse senedi piyasalarından farklı olarak genelde makroekonomik göstergeler dikkate alınır.

Forexte asıl önemli olan bilgi, ülkelerin para birimlerini nelerin etkilediğidir. Bir ülkenin para birimini etkileyecek çok sayıda unsur vardır.

Dolar fiyatlarını sürekli takip eden yatırımcıların da bileceği üzere, tarım dışı istihdam verileri, işsizlik verileri, büyüme oranları, merkez bankalarının açıkladığı faiz oranları, tüketici fiyat endeksi gibi bilgiler Amerika’nın para birimi üzerinde oldukça büyük etkiler yaratır. Bu bilgilerin her biri ise temel analizin parçalarıdır.

Dolar, küreselleşen dünyada en çok tercih edilen ve geçerliliği hemen her yerde olan bir para birimidir. Doların her ülkede karşılığının olması, ülkelerin para birimlerinin sürekli dolar karşısında değerinin değişmesine neden olur.

Dolayısıyla forex piyasasında işlem yapan bir yatırımcı, dolar ile kendi para birimi arasındaki değer değişiminden faydalanmak istiyorsa, sürekli olarak doların değerini etkileyecek faktörlerin takibinde olmalıdır.

Özetle, forexte temel analiz belirttiğimiz bilgilerin detaylı olarak incelenmesini ifade eder. Dolayısıyla temel analiz yapılarak hem hisse senetleri piyasasında hem de forex piyasasında para kazanmak mümkündür.

Temel Analiz Nasıl Yapılır?

Temel analiz sonucu ulaşılan bazı bilgiler, yatırımın adeta kaderini belirler. Fiyatların sürekli değiştiği finans piyasalarında ekonomik veriler genel durum hakkında iyi bir fikir vericiyken, bunların yanı sıra siyasi ve politik durumlar da fiyatların oluşmasında rol oynar.

Yatırımcılara sürekli gündemi takip etmeleri önerilir. İşte, temel analiz de burada kendini gösterir. Çünkü gündemde ekonomik, siyasi ve politik anlamda ne gerçekleştiğini bilen biri rahatlıkla temel analiz yapabilir.

Temel analiz makro ve mikro bazda olmak üzere iki şekilde gerçekleştirilebilir. Makro etkenler genellikle ülkedeki gelişmeleri kapsarken, mikro etkenler ise şirketlerde olan biten gelişmeleri ifade eder.

Önce makro faktörlere göz atalım;

Ekonomi İçi Faktörler

Makro analiz kapsamında yer alır.

Ülkenin mevcut ekonomik durumu hakkında bilgi veren çok sayıda veri vardır ve bunlar belli aralıklarla açıklanır. Bu sayede bir ekonomi güçlü mü, sürekli büyüyor mu, ya da daralıyor mu gibi sorulara rahatlıkla cevap bulunur.

Genişleyen bir ekonomide yatırımlar da artar. Yatırımcının açıklanan ekonomik verileri, halihazırdaki ekonomik durumu, gelecekteki değerleri ve ekonomik dalgalanmaları takip etmesi gerekir.

Bir ekonominin büyüyor ya da daralıyor oluşu şirketlerin yatırım, stok, finansman, uyguladığı politikalar, borç ve alacak yönetimi gibi finansal durumlarını etkiler.

Genel ekonomi ile ilgili olup analizde kullanılan başlıca faktörler şöyle sıralanabilir;

• Devletin para politikası, Hazine ve Merkez Bankası para programı
• Kamu harcamaları ve bütçe açıkları
• Emisyon hacmi artışları ve enflasyon
• Döviz kuru hareketleri
• Altın fiyatlarının genel trendi
• Hazine bonosu ve repo faizleri
• Yatırımlar, istihdam ve işsizlik durumu
• Gayrisafi milli hasıla (GSYİH)
• Özelleştirme politikaları

Bu faktörler içinde enflasyonu açıklayacak olursak; piyasayı genel anlamda olumsuz etkilediğini söyleyebiliriz. Fakat enflasyonun ılımlı seyretmesi ise piyasalarda canlandırıcı etki yapabilir. Enflasyon yüksek olduğunda ise yatırımcının geleceğe duyduğu güveni sarsar.

Ekonomi Dışı Sosyo Politik Faktörler

Piyasalarda en az ekonomik faktörler kadar ekonomi dışı sosyo politik faktörler de etkilidir. Söz konusu faktörlerin ekonomiyle direkt bir ilgisinin olması şartı da aranmaz. Önemli olan yarattıkları iyimser veya kötümser atmosferdir.

Örneğin; seçimler, siyasi durumlar, askeri darbeler, devlet bunalımları, çıkan savaşlar, ateşkes ilanları, terör olayları ya da grev gibi her türlü olay piyasalarda tedirgin bir havanın oluşmasına neden olur.

Yapılan siyasi seçimler genel konjonktürü her zaman etkilemiştir. Seçimlerden önce yatırımcılar beklenti oluşturur ve buna göre pozisyon alırlar.

Sektör Analizi

Genel ekonomik faktörlerin yanı sıra, şirketlerin faaliyet gösterdiği sektörlerin konjonktüre karşı duyarlılığı da oldukça önemlidir. Örneğin, ekonomi bir yerde aşırı cansızken, bir sektör canlılığını koruyor olabilir. Aynı şekilde genel ekonomi iyi durumdayken de bazı sektörler durgun olabilir.

İnşaat, inşaat malzemeleri, tekstil ve otomotiv sektörleri diğerlerine kıyasla ekonomik durumdan daha fazla etkilenen sektörlerdir. Bilgisayar, elektronik ve telekomünikasyon gibi sektörler ise her daim canlı kalabilir. Yine gıda ve ilaç da bu grup arasındadır.

Yatırımcı, genel duruma baktıktan sonra kendisine en uygun sektörü seçmesi gerekir. Ayrıca her sektörün durumu dönem dönem iyi ya da kötü olabilir. Kuruluş, gelişme, olgunlaşma ve doygunluk dönemleri vardır. Bu durum hem ürünlerle hem de piyasaya giren firma sayısı ile alakalıdır.

Şirket Analizi

Yatırımcı, enstrüman olarak hisse senedini seçmişse mutlaka sektör ve şirket hakkında bilgi sahibi olmalıdır.

Şirket analizi, sektör analizinden sonra yapılmalıdır. Yatırımcı, hangi sektörde yatırım yapmak istediğine karar verdikten sonra bu alanda faaliyet gösteren şirketleri değerlendirmeye alır ve aralarından birini seçer.

Şirket analizinde şirketin mali durumuna ilişkin olan her şey (bilanço, gelir – gider tablosu, likidite, faaliyet ve karlılık oranları…) dikkate alınır.

Yatırım yapan kişi, eğer şirketin iyi bir yere geleceğini öngörebiliyor ve buna yönelik güçlü inançlar besleniyorsa o şirketi tercih eder. Yani, gelecek hakkında doğru yorum yapabilenler analizleri doğru şekilde gerçekleştirenlerdir.

Şimdi de mikro faktörleri inceleyelim;

Şirketin Genel Analizi

Şirket bazında yapılacak analiz ve araştırmalarda şirketin genel özellikleri dikkate alınarak bir değerlendirme yapılır. Söz konusu bu değerlendirmede şu unsurlar dikkate alınabilir;

• Şirketin unvanı, geçmişi, bağlı olduğu grup veya holding
• Sermayesine ilişkin bilgiler
• Şirkette çalışan personel sayısı ve işçi – işveren ilişkileri
• Yöneticilerin kim olduğu ve yetenekleri
• Üretim konusu ve üretim kapasitesi
• Hammaddelerde dışa bağımlılık durumu
• Şirketin ihracat durumları
• Kredi imkanları ve kredi durumu
• Sermaye artırım durumu
• Şirketin halka açılma durumu
• Şirketin varlığından bu yana dağıttığı temettüler

Finansal Analizler

Hisse senetleri değeri üzerinde, şirketlerin dışında bulunan genel ve sektörel ekonomik faktörlerin etkisi vardır. Şirket bazında bazında finansal analiz sonuçları oldukça somut veriler ortaya koyar.

Şirketlerin zaman içinde kaydettiği, ekonomik durumunu etkileyen her şey finansal analiz kapsamında yer alabilir. Bunlar hisse senedi değerlemesinde de kullanılırlar.

Temel Analiz Yaparken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Buraya kadar anlattıklarımızda, temel analizin ne olduğundan detaylı olarak bahsettik. Peki, temel analiz yapmak isteyen bir yatırımcı ne gibi hususlara dikkat etmelidir?

Temel analiz, Borsa İstanbul ve forex piyasalarında işlem yaparken dikkatli bir şekilde yapılmalıdır. Bir yatırımcı hangi hisse senedini alacağını seçmeden önce, şirkete ait verileri ve makroekonomik durumları inceleyerek temel analiz yapmaya başlamalıdır.

Örneğin, Türk Hava Yolları şirketinin hisselerine ortak olmak isteyen bir kişi, öncelikle şirketin geçmiş yıllarda açıkladığı bilançoları analiz etmeli, ardından şirketin genel mali durumunu ve nasıl yönetildiğini iyi bir şekilde araştırmalıdır.

Ayrıca, Türk Hava Yolları’nın faaliyet gösterdiği sektör olan ulaşım sektöründe konumunun ne olduğu ve aynı sektörde faaliyet gösteren diğer firmalar ile kıyaslandığında artılarının ve eksilerinin ne olduğu titizlikle araştırılmalıdır. Böylece yatırımcılar, temel analizin ilk parçası konumundaki şirketin iç dinamiklerinin incelenme aşamasıyla daha doğru kararlar verebilirler.

Temel analiz yaparken dikkat edilmesi gereken bir başka durum ise ülkemizde ve genel olarak dünyada uygulanan ekonomik ve siyasi politikalardır.

Ülkemiz politikalarının ve siyasi ortamın incelenmesinin yanı sıra diğer ülkelerin de politikalarının incelenmesi, söz konusu politikaların ülkemizi ilgilendirip ilgilendirmeme ihtimalinden kaynaklanmaktadır.

Örneğin, Suriye’de olan iç savaş ve Rusya ile Amerika’nın bu ülke üzerinde uyguladığı politikalar ülkemizi yakından ilgilendirmektedir. Dolayısıyla hisse senedi almak isteyen bir yatırımcı, temel analiz yaparken bu tarz politikaların ülkemiz ekonomisindeki sonuçlarını da mutlaka hesaba katmalıdır.

Forex piyasalarında ise makroekonomik veriler takip edilerek temel analiz yapılabilir. Örneğin, Amerika’da tarım dışı istihdam verilerinin beklenenden yüksek açıklanması dolar için değer artırıcı bir etken olarak tanımlanabilir.

FED’in faiz artırımı yapma ihtimali veya aniden açıklayabileceği bir ekonomi politikası, doların değerini anında değiştirebilir. Dolardaki değişim ise diğer ülke para birimlerinin aynı şekilde dolar karşısında değerinin değişmesi demektir.

Dolayısıyla forex piyasalarında işlem yapan yatırımcı, hangi iki para birimi ile işlem yapıyorsa, o iki ülkenin siyasi sorunlarını, ekonomi politikalarını, sosyal ve toplumsal sorunlarını çok iyi bir şekilde analiz etmelidir.

Örneğin; Türk Lirası’nın İsviçre Frangı karşısında değer kazanacağını düşünen bir yatırımcı, hem Türkiye’nin hem de İsviçre’nin makroekonomik verilerini detaylı bir biçimde incelemelidir. Bu şekilde detaylı bir inceleme yapan yatırımcılar, temel analizi gerektiği şekilde yapmışlar demektir.

Temel Analizin Faydaları Nelerdir?

Söz konusu finansal piyasalarda para kazanmak olduğunda birtakım konulara hakim olmanız gerektiğinden daha önce çok kez söz ettik. Bu anlamda ciddi önem taşıyan temel analizler, yatırımcıya verimli bir yatırım ortamı sunar.

Piyasalarda işlem yapabilmek için analizler hakkında mutlaka güçlü bir bilgi edinilmelidir. Bilindiği üzere piyasa risklerle doludur ve yaptığınız en ufak hata büyük kayıplarla sonuçlanabilir.

Bilinçli yatırımcılar, analizlerden tam anlamıyla faydalanır. Dolayısıyla mevcut riskleri gerektiğinde önleyebilir veya azaltabilir. Bunun yanı sıra analizler kazandırma potansiyeli yüksek olan enstrümanlar hakkında yatırımcıya sinyal verir.

Bir ülkede ne olup bittiği, finans piyasaları üzerinde gözle görülür bir etki bırakıyorken temel analiz tam da bu noktada büyük faydalar sağlar. Elbette tek başına yeterli değildir ve teknik analiz ile birlikte kullanıldığında verimli olacaktır.

Genel ekonomik durum hakkında bilgisi olan kişiler, yatırımlarına yön verme konusunda daha faydalı atımlar atar. Ekonomik veriler ise temel analizin asıl konusudur. Bu noktada, yatırımcılar temel analizden faydalanarak gelecekteki fiyat hareketleri konusunda öngörülerde bulunabilir kanısına varılabilir.

Piyasaları yorumlama yeteneği kazanmadan bir işlemden para kazanmanız ise sadece mucize olur. Zamanla analizleri kullanarak olan biteni doğru bir şekilde yorumlarsınız.

Gerek borsada gerekse forexte analizleri kullanmanız yatırım araçlarının her türlü fiyat hareketi hakkında daha keskin tahminler yapmanızı sağlar. Tüm bunların da ötesinde, sonucundan mutlu olacağınız bir yatırım işlemi gerçekleştirmiş olursunuz.

Sonuç

Hisse senedi veya döviz yatırımı yapan kişilerin temel amacı verdikleri doğru kararlar sonucunda kar elde etmektir. Karar aşamasında ise şirketler ve ülkeler hakkında genel bilgilere sahip olmak yatırımcıya fayda sağlar.

Genellikle finans dünyasına yeni adım atmış yatırımcılar, borsadan para kazanamamaktan şikayet eder. Bu durum aslında bir bilgisizliğin ve tecrübesizliğin sonucudur.

Borsadan veya döviz alım ve satımından her zaman para kazanmak mümkündür. Ancak bu yöntem ile para kazanmak isteyen yatırımcıların, yatırım yaptıkları alanda muhakkak bilgi sahibi olmaları gerekir.

Borsa İstanbul’da işlem görmekte olan şirketlere yatırım yapmak isteyen bir yatırımcı, kafasında değerlendirdiği şirketin her faaliyetini, maddi durumunu, piyasa değerini veya diğer bilgileri araştırması gerekir.

Borsa İstanbul’da kar etmenin anahtarı bilgidir. Bir yatırımcı şirketler hakkında ne kadar çok bilgiye sahipse ve bilgilerini ne kadar doğru yorumlayabiliyorsa yatırımlarında da o kadar başarılı olur.

Benzer şekilde, döviz alım – satımı ile uğraşan yatırımcıların da bilmesi gerekenler vardır. Ülkelerin para birimlerinin birbirlerine göre olan değişimiyse birden fazla nedene bağlıdır.

İçeriğimizde borsada işlem gören şirketlere ve forex piyasasına göre temel analizin ne olduğunu, hangi bilgileri içerdiğini ve nasıl yapılması gerektiğini anlattık.

Yatırımcılar bu alanda bilgi sahibi olup analizlerin önemini anladıkça işlemlerin sonucunda beklentileri karşılanacak ve mutlu olacaklardır.