Borsa Nasıl Oynanır, Nasıl Para Kazanılır?
  1. AnaSayfa
  2. Borsa Piyasası

Bono Nedir? Çeşitleri Nelerdir? Yatırımı Nasıl Yapılır?

Kısaca bono, bir ödeme sözüdür. Ayrıca düşük riskli ve güvenilir yatırım araçlarıdır. Dolayısıyla onları daha yakından tanımak istiyor olabilirsiniz.

Bono Nedir? Çeşitleri Nelerdir? Yatırımı Nasıl Yapılır?Bono, bir menkul kıymettir. Bu nedenle senet adıyla anıldığını da görebilirsiniz. Bazı özellikleri ile hisse senetlerine benzerler. Bono vadesi gibi özellikleri sayesinde tahvillerden ayrılırlar. Yapısal olarak bakıldığında da güvenilir enstrümanlardır.

Farklı çeşitleri ile bonolar, Borsa İstanbul çatısı altında işlem görür. Bir aracı kurum veya banka aracılığıyla alım satımını gerçekleştirebilirsiniz. Ama yatırımı riske atmamak için onları daha yakından tanımanız gerekmektedir.

İşte bono hakkında bilmeniz gereken bütün önemli konular:

Bono Nedir?

Bono Nedir?Bono, borçlunun alacaklıya ödeme sözü vermesine yönelik bir belgedir. Bu belgede, belli bir miktar paranın belli bir süre sonra ödeneceği bildirilir. Ticari ve resmi bir kıymetli evraktır. Diğer bir adıyla emre muharrer senettir.

Borçlu taraf, bir devlet veya özel şirkettir. Şirketler, belediyeler, devletler ve hükümetler tarafından projeleri finanse etmek için kullanılırlar. Aynı zamanda borçlu tarafın, yatırımcıdan borç alma karşılığında çıkartıldığı için borç senedi olarak görülür.

Bono vadesi, en az 2 ay olurken, en fazla 12 ay olmaktadır. Sözleşmede belirtilen vade sonunda anaparaya belirlenen faiz oranı eklenir. Bu özelliği ile popüler bir yatırım aracıdır.

Yatırımcıların portföylerini çeşitlendirmesi için önemli bir enstrümandır. Aynı zamanda düşük riskli olması ise portföyün dengesini sağlamaktadır.

Ayrıca bonolar, vadeli işlemlerde kullanılan senetlerdir. Çünkü borçlu taraf, nakit para ödemek yerine alacaklısına bono verir. Bu şekilde borç altına giren borçlu, vade geldiğinde ödeme yapmalıdır.

Bononun Özellikleri Nelerdir?

Bononun Özellikleri Nelerdir?Bonoları daha iyi anlamak için belli başlı özelliklerine de maddeler halinde göz atalım:

  • Anlaşılacağı üzere bonoda iki taraf vardır. Bunlar; alacaklı (lehtar) ve borçlu (muhatap) şeklindedir.
  • Bir ödeme vaadi olan bonoda cümle “ödeyeceğim” şeklinde biter.
  • Bir kredi aracıdır. Çünkü muhatap borcunu hemen ödemeyip, belli bir süre sonra ödemek için kredi sağlamış olur.
  • 60 günden önce elden çıkartılamaz ve 365 günden daha uzun süre elde tutulamazlar.
  • Borsada işlem gören bonoların ihracı ve alım-satımı 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine tabidir.
  • Kambiyo senedi niteliğinde olanlar 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tabidir.
  • Bonodan elde edilen gelire stopaj kesintisi uygulanır. Bu oran gelirden yüzde 10 vergi kesintisi şeklindedir.

Bono ÖrneğiBorcu gösteren bir senedin bono sayılabilmesi için bazı özelliklere sahip olması gerekir. Yani bir bononun yasal ve geçerli olması için üzerinde şu bilgiler bulunmalıdır:

  • Belgede bono kelimesi bulunmalıdır.
  • Kayıtsız şartsız ödeme vaadi verilen bedel yazılmalıdır.
  • Alacaklının adı ve soyadı bulunmalıdır.
  • Bononun düzenlendiği gün (keşide) ve yer belirtilmelidir.
  • Bononun ödeme yeri belirtilmelidir.
  • Bonoyu düzenleyenin imzası bulunmalıdır.
  • Vadesi (ödeme tarihi) belgede mutlaka belirtilmelidir.
  • Borçlunun adı, soyadı, ticari unvanı, adresi, telefonu, vergi dairesi bilgileri bulunmalıdır.

Bonolar, Türk Ticaret Kanunu’nun 776. Maddesinde açıklanan özel şekil şartlarına uygun düzenlenmezse bono niteliği taşımazlar.

Bono Çeşitleri Nelerdir?

Bono Çeşitleri Nelerdir?Bonolar, basıldıkları yer ve kullanım amaçlarına göre farklılık gösterirler. Bu nedenle 4 farklı bono çeşidi vardır. Şimdi bunları inceleyelim:

Hazine Bonosu

Adından da anlaşılacağı üzere Hazine tarafından basılırlar. Vadesi 1 yıldan az olan hazine bonoları, Türk lirası veya döviz cinsinden devlet iç borçlanma senedi olarak tanımlanırlar.

Devletin kısa sürede fon elde etmek için hazine bonosu satışa çıkarttığı bilinir. Bunları alan yatırımcılara ise faiz getirisi sunar. Devlet güvencesine sahip olduğu için en az riskli yatırım aracıdır.

Hazine bonosu hakkında detaylı bilgileri daha önce sizlerle paylaşmıştık.

Banka Bonosu

Kalkınma ve yatırım bankalarının muhatap sıfatıyla oluşturduğu bonolardır. Banka bonoları, SPK tarafından kayda alınmadan işlem göremez. Bu kayıt sonrasında ihraç edilirler ve iskonto esaslarına göre satılırlar.

Bankaların bono satışındaki asıl amaç, sermaye piyasalarının bankalara kaynak sağlamasıdır. Diğer bonolardan tek farkı, banka tarafından ihraç edilmesidir. Tahsilli satılan banka bonolarında vade, 15 günden az veya 360 günden fazla olamaz.

İskonto oranları yıllık bazda hesaplanarak satışa sunulur. İkinci el piyasada banka bonolarının alım satımı serbesttir. Bu işlemler sırasında ihraç eden bankalar da bu kurala uymalıdır.

Finansman Bonosu

Büyük şirketler, bankalar ve finans kuruluşları tarafından ihraç edilirler. Kısa vadeli finansman ihtiyaçları için basılırlar. Geri ödeme süreleri 9 ayı geçmez. Ülkemiz piyasalarında 1986’da girmiştir.

Altın, Gümüş, Platin Bonoları

Eski adıyla İstanbul Altın Borsası üyesi olan bankaların kıymetli maden cinsinden ihraç ettiği bonolardır. Bugün İAB, Borsa İstanbul çatısı altındadır ve bir piyasa olarak faaliyet göstermektedir.

İskontolo ve iskontosuz olarak satılabilirler. Vadesi 60 günden az, 360 günden fazla olamaz. Ayrıca bu bonoların, halka arz edilme şartları ve iskonto esasları bulunur. iskonto oranları vadeye uygun olacak şekilde, yıllık hesaplanır.

Bono Nasıl Tahsil Edilir?

Bono Nasıl Tahsil Edilir?Bonolar iki şekilde tahsil edilirler. Bunlardan birincisi, ödeme zamanı geldiğinde lehtar, muhataba başvurup alacağı tutarı tahsil eder.

Bono getirisi basit bir şekilde şu formülle hesaplanabilir:

Getiri = Anapara * (Basit Faiz / 100) * (Vadeye Kalan Gün Sayısı / 365)

Bu getiri üzerinden yüzde 10 vergi ödenir ve sonucunda elinize geçecek parayı bulabilirsiniz.

İkinci tahsil yöntemi ise alacaklının, ödeme zamanını beklemeden bir bankaya gidip senedi iskonto ettirerek (kırdırarak) bedeli tahsil etmesidir. Banka ise borçluya bir ihbarname göndererek bono bedelini bankaya ödeyeceğini bildirir. Vadesi geldiğinde ise borçlu, borcunu bankaya ödemektedir.

Senedin iskonto ettirilmesinde borçlunun bir kazancı veya kaybı yoktur. Alacaklı vadeyi beklemeden tahsilatını yaparken, banka senet üzerinden kazanç sağlar. Çünkü senet üzerinden bir miktar iskonto keser.

Bono Ciro İşlemleri

Bono Ciro İşlemleriBonolar, ciro ve teslim yoluyla üçüncü kişilere devredilebilir. Ciro işlemi, bono üzerindeki haklar, üçüncü kişilere kayıtsız ve şartsız olarak devredilmesidir. Ciro eden kişiye ise ciranta denir.

Bu işlemler iki farklı şekilde yapılır:

Bunlardan birincisi tam cirodur. Bu işlemde, Ciro eden kişi, bononun arka yüzüne ciro yapacağı kişinin adını ve soyadını yazar. Ayrıca “ödeyiniz” ibaresini yazarak imzalar.

İkinci yöntem ise beyaz ciro olarak anılır. Bu işlemde de bononun arka yüzüne “ödeyiniz” ibaresi yazılıp, ciro eden kişi imzasını atar.

Bono Yatırımı Nasıl Yapılır?

Bono Yatırımı Nasıl Yapılır?Bonolar, risksiz veya düşük riskli, sabit getirili yatırım araçları olarak tanınırlar. Bono yatırımında alım satım işlemleri, hisse senedi yatırımı gibi bir banka veya aracı kurum ile yapılır.

Bonolar, vadesinden önce ikinci el piyasada her zaman alınıp satılabilirler. Banka veya aracı kurumda açtırılan yatırım hesabı ile alım satıma direkt başlayabilirsiniz. Yatırım hesabı nasıl açılır öğrenmek için tıklayın.

Yatırımcılar, banka veya aracı kurumların yeni ihraç ettiği bonoları satın alabilirler. Ayrıca Borsa İstanbul Kesin Alım Satım Pazarı’nda işlem gören menkul kıymetleştirilmiş bonoların hepsine yatırım yapılabilirler.

Yatırım öncesinde bononun getirisini belirleyen faiz oranları incelenmelidir. Aynı zamanda devlet güvencesinde olan hazine bonolarının en çok tercih edilen türler olduğu bilinmektedir.

Sponsorlu | 2023/4Ç Kar/Zarar %36.13/63.87%
Doviz Yatırımı
Sponsorlu | 2023/4Ç Kar/Zarar %36.13/63.87%
Doviz Yatırımı
AL SAT
Sponsorlu | 2023/4Ç Kar/Zarar %36.13/63.87%