Borsa İstanbul 100 endeksi tarihinde ilk defa 100 bin seviyesini, 2017 yılının Haziran ayının 13. gününde gördü. Ne zaman görüleceği büyük bir merakla bekleniyordu. Daha sonra 100 bin hızlı bir şekilde görüldü ve yükseliş trendi korunarak zirve 110 bine kadar taşındı. Bu süreçte, endeksten iki sıfır atılmasından ne zaman çakılacağına kadar birçok yorum yapıldı. Ama borsa 100 binli seviyelerini korumayı başardı ve zirvesini daha da yükseklere taşımaya çalışıyor.
Peki, borsada 10 binden 100 bine kadar neler yaşandı? Hangi tarihlerde hangi zirveler kaydedildi? 100 bin seviyesi gerçekten merakla beklenmeyi hak etti mi? Sizler için bir derleme yaparak, Borsa İstanbul’un 100 bini görene kadar hangi yollardan geçtiğini anlatmak istedim. Eğer borsa nedir tam olarak bilmiyorum diyenlerdenseniz sizi öncelikle ilgili bölüme alalım.
İşte Borsa İstanbul’un 100 bin seviyesine kadar geçirdiği süreçte yaşananlar:
Borsada İlk Defa 10 Bin Zirvesi – 24.04.2001
Borsada tarihinde ilk defa 10 bin, milenyum ile birlikte görüldü. 2001 yılının Nisan ayının ortasından itibaren endeks (o zamanlar İMKB 100) yükselişe geçti. Tarihler 24.04.2001’i gösterdiğinde ise 10 bin 131,10 puan görüldü. 10 bin zirvesinden üç gün sonra 12 bin 363,01 ile yeni bir rekor kırıldı. Bu tarihten sonra borsa, 10 bin – 13 bin aralığında gitti geldi. Tarihler 9 Temmuz 2001’e geldiğinde ise yeniden 9 bin seviyelerine inildi.
Bir not olarak; 2001 krizi tüm şiddetiyle yaşanmış ve Türkiye ekonomisi resmen çökmüştür.
Borsada İlk Defa 20 Bin Zirvesi – 19.03.2004
Borsada ilk defa 20 bin heyecanı, 19 Mart 2004 tarihinde yaşandı. 20 bin 23,77 puan ile yeni bir on binlik sevinci yaşandı. Nisan ayının başına kadar 20 binli seviyelerde git gel yaşandıktan sonra, 19 bin – 16 bin aralığında gezdi. 2004 Ağustos’una gelindiğinde ise yeniden 20 binli seviyeler görülerek, dalgalı bir yükseliş trendi izlendi. 2005 yılına kadar bu süreç devam etti.
Borsada İlk Defa 30 Bin Zirvesi – 04.08.2005
Borsamız tarihinde ilk defa 30 bin seviyesini, 4 Ağustos 2005 tarihinde 30 bin 123,59 puanla gördü. Ama bu bir günlük sevinç uzun sürmedi ve ardından düşüşler gelmeye başladı. 26 Ağustos 2005 tarihine kadar dalgalanan endeksi, yeniden 30 bini gördü ve yükselişe geçti. Yılın Kasım ayına kadar 34 bin seviyesine kadar gidip geldi.
Borsada İlk Defa 40 Bin Zirvesi – 03.01.2006
3 Ocak 2006 tarihinde borsa ilk defa 40 binli seviyeleri gördü. 40 bin 665,44 puan ile tarihi zirvesini yenileyen borsa, güçlü bir yükseliş eğrisi çizmeyi başardı. Mayıs ayına kadar 40 bin – 45 bin aralığında gezindikten sonra, yeniden 30 binli seviyelere döndü.
Borsada İlk Defa 50 Bin Zirvesi – 09.07.2007
Borsa İstanbul o zamanki adıyla İMKB, tarihinde ilk defa 50 binin üzerini 9 Temmuz 2007 tarihinde gördü. 49 bin sınırından bir anda 51 bin 281,85 puan yükselen endeks, günümüzdeki gibi her güne yeni bir rekor ekleyerek devam etti. Hatta tarihler 23 Temmuz’a geldiğinde 55 bin 625 puan görüldü. Ağustos ayına gelindiğinde ise 40 binli seviyelere inildi. Ama bu tarihten sonra önünde büyük bir küresel krizin varlığı söz konusuydu.
2008 yılına gelindiğinde ABD mortgage krizi ile başlayan küresel kriz, ülkemiz borsasını da sert bir şekilde vurdu. Oldukça dalgalı bir seyir izleyen borsada büyük kayıplar bir anda yaşanmaya başladı. 50 bin zirvesinden sonra sert bir şekilde düşüş yaşanmaya başladı ve yeniden 30 binli seviyeler kaydedildi. 2008 yılının sonuna yaklaşıldığında borsa 20 binli seviyelere geri döndü.
Kasım 2008 tarihine gelindiğinde finansal krizin etkileri piyasalarda tüm şiddetiyle hissedildi. Gelişmiş ülkelerden gelişen ülkelere kadar tüm varlık sınıflarında endişeler tırmanışa geçti. İMKB 100 endeksi bu endişeler içinde sert bir şekilde 21 bin 228 seviyesine kadar geriledi. Bu tarihten sonra ise her şey yeniden başladı diyebiliriz. Yeniden 30 binli, 40 binli seviyeler beklendi. Hatta 50 bin seviyesinin yeniden görülmesi, 2009 yılının Aralık ayına kadar beklendi.
Küresel ekonomi krizin etkilerini, dünyanın dört bir yanında genişleyen merkez bankası destekleriyle atlatmaya çalıştı. Bu şekilde İMKB 100 endeksi, 50 bin seviyesini yeniden gördü.
Borsada İlk Kez 60 Bin Zirvesi – 27.07.2010
İMKB zorlu bir süreci atlattıktan sonra kriz öncesine göre 2,5 kat daha hızlı büyüme göstermeye başladı. Tarihler 27 Temmuz 2010’u gösterdiğinde ise 60 bin 328,94 puan görüldü. Böylece İMKB 100 endeksi, tarihinde ilk defa 60 bin seviyesini aşmıştı. Bu seferde piyasaların gündemine Yunanistan’ın borç krizi yerleşmişti. Ülkenin iflası ve Avrupa Birliği’nden çıkışı konuşulmaya başladı.
Borsada İlk Kez 70 Bin Zirvesi – 13.10.2010
İMKB 100 endeksi tarihinde ilk defa 70 bin seviyesini, 13 Ekim 2010 tarihinde gördü. 70 bin 166,89 puan ile tarihi zirvesini yenileyen borsa, Yunanistan endişelerinin azalmasından destek buldu. Yunanistan’da yapılan seçimlerde, George Papandreou başbakan zafer elde etmiş ve iyimserlik hakim olmuştu.
Ama bu tarihten sonra işler yeniden karışmaya başladı ve borsa çalkantılı bir süreç içerisine girdi. Yeniden 60 binli seviyelere inilirken, tarihler 2011 yılının Ağustos ayını gösterdiğinde 50 binli seviyelerin altına geri dönüş yaşandı. Yunanistan’daki iyimserlik kısa sürmüş ve Avrupa başta olmak üzere küresel hisse senedi piyasaları gerilemeye başlamıştı. Türk hisse senedi piyasasında da yükseliş hareketleri kısıtlı kalmıştı.
Türkiye ekonomisi, dünya çapındaki çalkantılar içerisinde 2011 yılının ilk yarısında % 10,2 oranında büyüme yakalamıştı. Bu da dünyanın en yüksek büyümesi olmuştu; ama endeksin yükselmesini sağlayamamıştı. Yılın ikinci yarısında satışlar piyasaya hakim olmuş ve endeks, 48 bin 600 puana kadar düşmüştü.
2012 yılının ilk döneminde, satışlar hafiflemiş ve piyasalar rahatlamıştı. Endeks yeniden 60 bini görmeyi başarmıştı. Türk lirasında ise simge değiştirilmiş ve şimdi kullandığımız şekline bürünmüştü. Yeniden 70 binin görülmesi ise 2012 yılının Ekim ayına denk gelmişti. FED’in son parasal genişleme adımıyla global piyasalara iyimserlik hakim olmuştu.
Borsada İlk Kez 80 Bin Zirvesi – 03.01.2013
Borsa geçirdiği çalkantılı yıllar sonrasında güçlü bir yükseliş ivmesi yakalamış ve 3 Ocak 2013 tarihinde 80 bin 33,33 puan ile tarihi bir rekor elde etmişti. Ardından 86 bin 787 puan hemen görülmüş ve iyimserlik hakim olmuştu.
Küresel piyasalarda da iyimserlik hakimdi ve ekonomik göstergeler güçleniyordu. Alım iştahının tüm dünyada artmasıyla birlikte global hisse senedi piyasası yükselişe geçmişti.
Borsada İlk Kez 90 Bin Zirvesi – 08.05.2013
2013 Nisan ayında İMKB dönemi sonlanmış ve Borsa İstanbul dönemi başlamıştı. Borsa tüm iyimserliği ile güçlü bir seyir izlerken, tarihler 8 Mayıs’ı gösterdiğinde tarihinde ilk defa 90 binin üzerini kaydetmişti. 90 bin 852,21 puan ile tüm zamanların rekorunu kıran BIST 100 endeksi, büyük bir sevinçle yeni dönemine başlamıştı.
Bu dönemde 2 yıllık gösterge tahvil faizi % 4,61’e kadar gerilemişti. Analistler yaptıkları değerlendirmelerde risksiz faiz oranını hiç olmadığı kadar düşükten hesaplıyorlardı. Bu durum ise fiyat hedeflerini daha da yükseltmelerini sağlıyordu.
Ama bu tarihten sonra 2014 yılının başında negatif gelişmeler yaşanmaya başladı. 2013 yılındaki güçlü yükselişler yerini düşüşe bırakmıştı. 7 aylık süreçte 30 binlik düşüş yaşanmıştı. Dönemin FED Başkanı olan Ben Bernanke, 22 Mayıs tarihinde parasal genişlemeden çıkışın ilk sinyallerini vermişti. Gelişen ülke varlık fiyatlamaları, Bernanke’nin açıklamaları sonrasında negatif yönde ilerlemeye başlamıştı.
Borsada 90 Bin – 100 Bin Arasında Yaşananlar – 2013 – 2017 Arası
Küresel piyasalarda FED etkisi yaşanırken, yurt içinde Mayıs ayında Gezi Parkı olayları yaşanmaya başladı. Ardından 17 – 24 Aralık tarihinde yapılan operasyonlar ülkede büyük bir siyasi belirsizliğe neden olmuştu.
Bu süreçte dolar/TL kuru tarihte ilk defa 2,30 seviyesini aşmıştı. 23 Ocak tarihinde bir günde 3,15 milyar dolarlık doğrudan döviz satışı yeterli olmamıştı. TCMB bu sefer, 27 Ocak’ı 28 Ocak’a bağlayan gece, politika faizini 550 baz puan arttırarak % 10’a yükseltmişti. BIST 100 endeksi ise 70 bin seviyelerinin altına kadar gerilemişti.
Yeniden 70 bin seviyelerine geri dönüş ise 2014 yılının Nisan ayında gerçekleşti. Bernanke’nin görev süresi dolmuş ve FED Başkanlığına Janet Yellen getirilmişti. Türkiye’de ise makroekonomik dinamiklerde toparlanma yaşanmaya başlamış ve ilk yarıda endeks, 70 bin seviyelerine geri dönmüştü.
2014 Haziran tarihinde ise BIST 100 endeksi yeniden 80 bin seviyelerine dönmüştü. Global piyasalarda iyimserlik hakim olmuştu. Petrol fiyatlarının ise yarı yarıya düşmesi, enerji ithalatçısı ülkeleri öne çıkartmıştı.
2015 yılına gelindiğinde ise borsada 90 bin seviyelerinin sinyalleri alınmıştı. BIST 100 endeksi, 21 Ocak 2015 tarihinde 90 bin 312,80 puanı görmüştü. Mart ayına kadar yükselişini sürdüren borsa, yeniden düşüşe yönelerek 80 binin altına inmişti. FED tarafından 2015 yılında faiz artırımı ile ilgili beklentilerin gelmesi, piyasalardaki atmosferi değiştirmişti. Genel seçimlerin de yaklaşmasıyla endeksi, yılın ilk çeyreğinin sonunda 10 bin puanlık düşüş gerçekleştirmişti.
2015 yılının Ağustos ayında seçimlerden bir sonuç elde edilememesi ile borsa 70 binin altına inmişti. 1 Kasım’da yeniden yapılacak seçimlere kadar siyasi belirsizlik yükselmiş ve endeks sert düşmüştü. 1 Kasım’da gerçekleşen seçimlerde AKP’nin % 49,5’e yükselmiş ve yeniden iktidar olmuştu. Ekim ayında 80 binin üzerini test eden borsa, seçim sonrası 83 bin 653 puanı görerek yeniden yükseliş ivmesi kazanmıştı.
2015 yılının sonuna gelinirken, borsada düşüş hakim olmuş ve 70 bin seviyesinin altı görüşmüştü. FED’in faiz artırımı öncesinde piyasalarda risk-off fiyatlama keskinleşmiş ve gelişen ülke varlıklarındaki satış dalgası yeniden yönünü aşağı çevirmişti.
10 yıl aradan sonra ilk defa faiz artırımı yapan FED, piyasaları allak bullak etmişti. 2016 yılının Mart ayına kadar bu süreç devam etti. Her FED toplantısı öncesinde ve tutanak açıklama aşamasında küresel piyasalarda gerginlik baş göstermişti. Buna karşın hisse senedi piyasasında yükseliş görülmeye başlamıştı. Borsa İstanbul da bu süreçte yeniden 80 bin puanı aşmayı başarmıştı.
15 Temmuz 2016 darbe girişimine kadar BIST 100 endeksi 75 bin – 85 bin aralığında dalgalandı. Başarısız darbe girişimi ile hisse senedi piyasası sert düştü. Ardından birkaç ay sonra 80 bin seviyesinin üzeri yeniden test edilmeye başladı. Bu seferde ABD başkanlık seçimlerine gelinmişti.
8 Kasım 2016 tarihinde Donald Trump ABD başkanlığına seçildi. Global ölçekte dolara alım gelirken, gelişen ülke varlıklarında satış gerçekleşmeye başladı. Dolar/TL kuru, bu süreçte ardı ardına rekor kırmaya başladı. Buna rağmen BIST 100 endeksi 70 binin altına inmedi.
2017 yılının Ocak ayına gelindiğinde ise borsa 80 binin üzerini kaydetti. Dolar/TL kuru, 11 Ocak tarihinde 3,9422 ile tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü. TCMB müdahaleleri bu tarihten sonra ardı ardına geldi. Bu şekilde düşüş sağlanırken, BIST 100 endeksinde 2 Aralık tarihinde başlayan yükseliş, dolar yükseldikçe hız kazandı.
Mart 2017 geldiğinde ise borsa yeniden 90 binin üzerini gördü. Yurt dışının gündeminde Trump yer alırken, Türkiye’de yaklaşan 16 Nisan anayasa değişikliği referandumu belirsizliği yaşanmaya başladı. Buna rağmen alım eğilimi canlı tutulmuştu. Kredi Garanti Fonu‘nun etkisiyle makroekonomik göstergelerde güçlenme görülüyordu.
Borsada İlk Defa 100 Bin Zirvesi – 22.06.2017
Referandum sonrasında borsa için görünümün tamamen pozitife dönmesiyle birlikte Haziran ayında 100 bin seviyesi ilk defa kaydedildi. 100 bin ilk kez, 22 Haziran tarihinde görüldü ve ardından 99 bin sınırına indi. 28 Haziran tarihine gelindiğinde ise borsa, 100 bin 617,69 puan ile tüm zamanların rekorunu yenilemişti.
Birinci çeyrek bilançolarında hem bankalar hem de sanayi şirketlerinde kar artışı öne çıktı. TÜİK tarafından açıklanan GSYİH verisi, ekonominin ilk 3 ayda % 5 büyüme kaydettiğini gösterdi. Kurda azalan volatilite, TL’nin emsallerine göre yüksek kalan faizi ve bunlara bağlı olarak artış gösteren carry trade cazibesi, borsada 100 bini beraberinde getirdi.
Haziran 2017 tarihinden bu yana da yükselişini koruyan borsada, neden sürekli rekor kırdığı, iki sıfır atılması ve 110 bin rekoru konuşulmaya başladı. 110 bin zirvesi kısa süreli de olsa görüldü ve şimdilerde 108 bin seviyelerinde hakimiyet söz konusu. Borsa İstanbul’da bu zirveleri haberler kategorimiz aracılığıyla takip edebilirsiniz.
Yararlanılan Kaynaklar
- http://www.borsaistanbul.com/
- https://tr.investing.com/indices/ise-100-historical-data
- http://www.haberturk.com/ekonomi/para/haber/584898-acisiyla-tatlisiyla-25-yilda-imkb
