Borsa kelimesini duyduğunuz zaman aklınıza ne geliyor? Eğer yalnızca birkaç haberde duymuşsanız büyük ihtimalle hisse senetleri ve batan yatırımcılar gelir. Borsa, daha önce hiç ilginizi çekmemiş de olabilir. Ama günümüzde, birikimlerini değerlendirerek para kazanmak isteyen birçok kişi, borsayı yakından takip etmektedir. Aynı zamanda eline toplu bir şekilde para geçen kişiler de borsadan hisse senedi almayı düşünmüştür. İşte buradaki amaç, hisse senedinden para kazanmaktır.
Para kazanma arzusu, bizi sürekli araştırma teşvik eder. “Hangi işi yapsam da yüksek bir kazancım olsa,” diye düşünür dururuz. Meslek seçimlerini bile kazanacağımız paraya göre yaparız. İşte borsa da para kazanmak isteyen kişilere, yatırım işlemlerinden para kazanma fırsatı sunar. Elbette bu konuda başarılı olabilmek için bazı yetkinliklere sahip olmamız gerekiyor. Para kazanmak için ihtiyacımız olan bu yetkinlikleri geliştirebiliriz. Ama geliştirmemeyi tercih ederseniz haberlerde veya mahalle dedikodularında duyduğunuz ‘borsada batan kişi’ olursunuz. Yani suçlu olan borsa değil, siz olursunuz. Çünkü borsa, sizin batmanız için faaliyet gösteren bir kurum değildir.
Şimdi borsa ne demek, nasıl bir yer, hangi işlemler yapılıyor, nasıl para kazandırıyor gibi konulara hep birlikte göz atalım:
Borsa Ne Demek?
Borsa, birikimlerinizi çeşitli yatırım araçları ile değerlendirebildiğiniz kurumsal bir piyasadır. Bu tanım size pek bir şey ifade etmiyor olabilir; o yüzden hemen detaylandıralım. Borsada, hisse senetleri, emtialar, devlet tahvilleri gibi birçok yatırım aracı vardır. Bu yatırım araçlarını elinizdeki para ile alıp satarsanız. Borsa ise bu alım – satıma olanak ve ortam sağlayan mekandır. Yani domates almak için nasıl manava gidiyorsanız; hisse senedi almak için de borsaya gidersiniz. Elbette buradaki işlem, domates almanızdan biraz daha farklıdır. Şöyle ki; hisse senedini almanız için fiyatının gelecek tarihte yükselecek olması gerekiyor. Siz de henüz fiyat düşükken almalı ve yükseldiğinde de satmalısınız. Düşük fiyattan alıp, yüksekten sattığınız için de kar ediyorsunuz. Yani siz domatesi 2 liradan alıp, bir başkasına 3 liradan satıyorsunuz. Borsa nasıl bir şeydir başlıklı yazımıza göz atarak, bir tutku mu, hırs mı, oyun mu, kumar mı konuları hakkında bilgi alabilirsiniz. Aynı zamanda sizlere daha önce borsa nedir konusundan da detaylı bir şekilde bahsetmiştik. Hatırlamak için tıklayın.
İşte borsa bu nedenle; yatırıma konu olan enstrümanların, alım – satım işlemlerinin yapıldığı, belli kurallara göre işleyen kurumsal bir piyasadır. Yaptığınız alım – satım işlemlerine aracılık eden aracı kurumlar bulunmaktadır. Siz doğrudan ve fiziki olarak borsaya giderek hisse senedini satan kişiden alamıyorsunuz. Sizin için bu işlemi yapan aracılar bulunmaktadır. Bu aracılar ise belli bir komisyon ücretini sizden alarak işlemlerinizi gerçekleştiriyorlar. Sonrasında ise fiyatlardaki beklentinizin gerçekleşmesini bekliyorsunuz ve gerçekleştiğinde de para kazanıyorsunuz.
Borsada bu işlemleri yapabilmek için belli bir başlangıç teminatı yoktur. Yani sadece 1 tane hisse senedi fiyatı ve komisyon ücreti karşılığında borsa işleminizi yapabilirsiniz. Bu nedenle ister 100 lira ile ister 100 bin lira ile borsaya girebilir ve yatırım yapabilirsiniz. Dikkat etmeniz gerekenler; kendinize bir hedef belirlemek, portföy oluşturmak ve piyasayı doğru yorumlayarak alım – satım işlemlerini sabırlı bir şekilde yapmaktır.
Borsa Nasıl Bir Yer?
Borsa hakkında duymuş olduklarınız belki de gözünüzü korkutmuş olabilir. Ama yapılan araştırmalar; borsada yaşanan kayıpların, yatırımcıların para kazanma hırsıyla hatalı işlem yapmaktan ve bilgi eksikliğinden kaynaklandığını göstermektedir. Yani borsa, ‘Hadi Bismillah’ diyip girebileceğiniz bir piyasa değildir. Borsayı iyi bir şekilde tanımanız ve bu sistemde nasıl hareket etmeniz gerektiğini bilmeniz oldukça önemlidir. Bunun için bir eğitim sürecine girmeniz, borsada korktuğunuz kötü durumlarla karşılaşmanızı önleyecektir.
Borsanın nasıl bir yer olduğunu, az önceki manav örneğimizden anlayabilirsiniz. Elbette manavın çok daha gelişmiş bir şekildir. Borsa; alım – satım işlemlerinin, alıcı ile satıcı bir araya gelmeden, aracılar vasıtasıyla gerçekleştiği bir yerdir. Genel olarak hisse senetleriyle anılır; ama tahvil, bono, türev araçlar, emtialar gibi daha birçok yatırım aracı bulunmaktadır. Zaten paranızı güvenli bir şekilde değerlendirebilmeniz için tek bir yatırım aracı ile değil, oluşturacağınız bir portföy ile yatırım yapmalısınız. Eğer tek bir hisse senedine, tüm paranızı yatırırsanız beklenmedik bir fiyat hareketi karşısında, hepsini kaybetme riskiyle karşı karşıya gelirsiniz.
Her ülkenin kendine özgü bir borsası bulunmaktadır. Yani Amerika’nın New York Borsası (NYSE) ile Borsa İstanbul’un farklı bir yapısı vardır. Bu nedenle ‘kurumsal piyasa’ tanımı kullanılmaktadır. Benzer şekillerde faaliyet gösterseler bile birçok açıdan bu borsalar birbirinden farklıdır. Ayrıca NYSE’de işlem gören bir hisse senedine yatırım yapmak istiyorsanız size bu imkanı tanıyan bir aracı kurumlar çalışmanız gerekmektedir. Ayrıca yabancı borsada işlem yapmak için gerçekten iyi bir araştırma yapmalısınız. Yani Borsa İstanbul’da işlem yapıyorsunuz diye, NYSE’de işlem gören bir hisse senedini alma hakkına sahip değilsiniz. Bunun için ya yabancı borsada hesap açtırmalı ya da forex piyasasını tercih etmelisiniz. Forex ne demek buradan öğrenebilirsiniz.
Borsada Hangi İşlemler Yapılıyor?
Borsada; hisse senetleri, emtialar, tahvil, bono, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile işlem yapılıyor. Alıcı ile satıcı taraflar bir araya gelmeden ve hatta birbirini tanımalarına gerek kalmadan, emirlerinin eşleşmesiyle birlikte işlemleri gerçekleşiyor. Borsada alım – satım işlemlerinin yapılabilmesi için verilen emirlerin karşılaşması gerekmektedir. Yani sizin al emrinizi verdiğiniz seviyeye karşılık, aynı seviyeden birinin sat emri vermesi gerekiyor. Eğer sizin emrinizle eşleşen bir emir yoksa işleminiz gerçekleşmez. Emir türüne kadar ya bekletilir ya da iptal edilir. Bu nedenle borsada yaptığınız işlemlerde, sizin belirlediğiniz seviyelere karşılık, borsa fiyatlarını da takip etmeniz gerekiyor.
Borsalarda hem spot hem de türev işlemler yapılabilir. Spot işlemler, mevcut fiyatlar üzerinden yapılan yatırım işlemleridir. Türev işlemler ise gelecek fiyatları üzerinden yapılmaktadır. Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile türev işlemler gerçekleştirirsiniz. Bu işlemler, fiyatlarda görülen dalgalı seyir karşısında korunma isteği ile yapılmaktadır. Yani bugünden, gelecek fiyatları üzerinden yatırımınızı korumaya alırsınız.
Borsa bir oyun yeri değildir ve yaptığınız işlemleri büyük bir ciddiyetle yapmanız gerekiyor. Yani kendinize bir plan hazırlamalı, hedefler koymalı, analizler yapmalı ve istikrarlı bir şekilde hareket etmelisiniz. Hislerinize ve duygularınıza göre işlem yapamazsınız. Bir hisse senedini, analiz etmeden fiyatları hakkında gerçekçi beklentilere sahip olmazsınız ve işlemlerinizi bu şekilde gerçekleştiremezsiniz. Sonucunda da kar edemezsiniz. Bu nedenle yapacağınız yatırım işlemlerini, bilgileriniz dahilinde belli bir araştırma süreci sonrasında yapmalısınız. Bu bağlamda borsa bir oyun yeri midir sorusunu tartıştığımız yazımıza göz atmanızı öneririz.
Borsada Para Kazanılıyor mu?
Borsanın para kazandırmadığını düşünmek de yanlıştır. Çünkü borsada kurallarına göre işlemlerinizi gerçekleştirirseniz iyi bir kar elde edebilirsiniz. Siz kendinizi geliştirir, piyasayı takip eder, analizler yapar ve kendinize ait bir strateji üzerinden hedefinize doğru istikrarlı bir şekilde ilerlerseniz başarılı olabilirsiniz. Bunların hiçbirini yapmadan, borsadan para kazanmayı beklemeniz; Şubat’ın 30’unu beklemek gibi olacaktır.
Paranızı borsada değerlendirerek kar etmek istiyorsanız mutlaka bilgi ve deneyim sahibi olmalısınız. Yani kendinizi borsa için eğitmelisiniz. Piyasayı tanımalı ve para kazanmak için neler yapmanız gerektiğini bilmelisiniz. Belli bir deneyim kazanan kadar, küçük adımlarla ilerlemelisiniz. Demo hesap dediğimiz ve sanal para ile al – sat işlemleri yapabildiğiniz programları kullanarak deneyim kazanmalısınız. Kendinize ait bir strateji geliştirmelisiniz. Bir başkasının stratejisi üzerinden işlem yapmaya kalkmamalısınız. Sizi yatırım hedefinize, güvenli bir yoldan götürecek stratejiler belirlemelisiniz. Bunları geliştirmek için de demo hesapları kullanabilirsiniz.
Borsada para kazanmak için mutlaka risk yönetimi konusunda da bilgi sahibi olmalısınız. Riskleri nasıl kontrol altına alacağınızı bilmelisiniz ve sınırlandırabilmelisiniz. Bunun için piyasayı, yatırım araçlarının fiyat değişimlerini, yapılacak konuşmaları, açıklanacak ekonomik verileri iyi bir şekilde takip etmelisiniz. Bunlara göre yatırım araçları üzerinde analizler yapmalı ve alım – satım işlemleri için seviyeler belirlemelisiniz. Aynı zamanda bu analizler sayesinde yatırım aracı için risk noktalarını da belirlemiş olursunuz. Risk noktalarını belirleyerek, onları engellemek için emirler verebilir ve işleminizi o seviyelerden uzak tutabilirsiniz. Stratejilerinizi hem portföy hem de risk yönetimi üzerine kurarsanız başarılı yatırımlar gerçekleştirebilirsiniz.
Son olarak borsadan para kazanabilmek için psikolojik olarak da kendinizi piyasaya hazırlamanız gerekmektedir. Sakin, sabırlı, istikrarlı, disiplinli ve organize bir şekilde hareket etmelisiniz. Eğer gördünüz bir kazanç fırsatı karşısında aceleci davranırsanız mutlaka hata yaparsınız ve atladığınız noktalar olur. Bu nedenle de kazanmak yerine kaybedersiniz. İşlemlere başlamadan önce belirleyeceğiniz stratejiler üzerinden istikrarlı bir şekilde alım – satım işlemlerinizi yapmanız gerekmektedir. Bu aşamada; başkalarından etkilenmemeli, onlar satıyor diye satmamalı ve sürü psikolojisinden uzak durmalısınız. Başkalarının dediği şekillerde işlem yapmak yerine kendiniz araştırmalar ve analizler yaparak ilerlerseniz borsanın nimetlerinden risk almadan faydalanabilirsiniz.
