Birikimlerini borsada değerlendirerek daha güçlü bir kazanç elde etmek isteyenler, başta temel bilgiler ve deneyim kazanma olmak üzere pek çok şeye ihtiyaç duyarlar. Bunlardan biri de iyi oluşturulmuş bir portföydür.
İyi bir portföyden kasıt, borsadan beklentilerinizi tam olarak karşılayacak özelliklere sahip olması ve bunun yanında riskleri de en aza indirecek türden oluşudur. Bununla birlikte her yatırımcının hayali olan para kazanma olasılığını da artırmalıdır.
Oluşturma aşamasında düşülen bazı hatalar, yatırımın sonucunu tamamen değiştirebilir. Dolayısıyla yatırımcılar bu konuda hassas olmalıdırlar. Aşağıda, borsa piyasasından kazançlı çıkmada ihtiyaç duyacağınız iyi bir portföy için yapmanız gerekenleri ele aldık;
Borsa Beklentinizi Belirlemek
Borsaya yalnızca para kazanma düşüncesiyle girmemeli ve buna odaklanmamalısınız. Elbette amacınız para kazanmak olacaktır ama buna hangi yolla gitmeniz gerektiğini önceden belirlemelisiniz.
Yani borsada hangi yoldan para kazanmanın aklınıza yattığına karar vermelisiniz. Dolayısıyla her şeyden önce borsanın işleyişini bilmeli, deneyim kazanmalı ve deneyimleriniz ile kişilik özelliklerinizi birleştirmelisiniz.
Yaptığınız işlemler sonucunda yüksek kar elde etmek istiyor olabilirsiniz. Fakat bu, yüksek oranda riski göze almayı gerektirdiğinden hem deneyimleriniz hem de kişiliğinizin buna uygun olduğundan emin olmalısınız.
Eğer aceleci, sabırsız, kararsız bir yapınız varsa bu size uygun bir yatırım şekli olmayacaktır. Borsada portföy sahiplerini borsa beklentilerine göre 4 grupta toplamak mümkündür. Bu gruplar şunlardır;
Güvence
Borsada güvenli bir şekilde yatırım yapmak ve en az zararla para kazanmak her yatırımcının yegane isteğidir.
Meydana gelen veya gelmesi muhtemel her durumun kendi kontrolünüzde gelişmesini ve ani dalgalanmalardan etkilenmemek için gereken çabayı veriyor olabilirsiniz.
Evet, birikimlerinizi en güvenli şekilde kayba uğramadan değerlendirmek istiyorsanız, borsadan beklentiniz güvencedir.
Portföyünde güvence isteyen yatırımcı riske girmek istemeyen yatırımcıdır. Bu nedenle de portföyünde yüksek gelir ve değer artışı bekleyemez. Dolayısıyla güvenli olarak değerlendirilen devlet tahvilleri ve emtiaları tercih eder.
Gelir ve Randıman
Gelir ve randıman bekleyen yatırımcılar ile güvenli ve kazandıran yatırım arasında kalan yatırımcılar bu grupta yer alır.
Bu nedenle genel olarak devlet tahvillerinin verdiği güvence yerine anonim şirketlerin güvenli olarak nitelendirilen hisseleri ile işlem yapmayı tercih ederler.
Gelire önem veren yatırımcı, değer artışından vazgeçmelidir. Bununla birlikte likiditeden de vazgeçeceği için uzun vadeli yatırımlara yönelmesi önerilir.
Yüksek likidite yüksek kazanç demek olduğu gibi yüksek oranda risk anlamına gelmektedir. Gelir ve randıman arayan bir yatırımcı özel sektöre ait kazancına kesin gözüyle bakılan ve performansı iyi olan hisseleri seçerler.
Değer Artışı
Değer artışı denilen olaya yalnızca hisse senetlerinde rastlarsınız ve değer artışı bekleyen bir yatırımcı yalnızca hisse senetleri ile işlemlerini gerçekleştirir. Riski göze alan ve hareketli ortamda işlem yapmaya hem deneyim yönünden hem de psikolojik olarak hazır olan yatırımcılar bu portföyleri tercih ederler.
Likidite
Borsada kazancını direkt nakde çevirme beklentisi olan yatırımcılar, yüksek likiditeli portföyler oluşturur. Aslında birçok kişi likiditeden vazgeçmek istemez ama gerektiğinde zararsız bir şekilde paraya çevrilebilen menkul kıymetlere yatırım yapmak ister.
Likiditeden vazgeçmemek için de gelir ve değer artışından vazgeçer. Bu yüksek likiditeli portföyleri, genellikle yaşlı yatırımcıların tercih ettiği bilinmektedir.
Hastalık, yaşlılık, doğal afetler, kazalar gibi riskleri düşünmek yatırımcıların portföylerini anında paraya dönüştürebilme ihtiyacını tetikler. Bu gibi durumlarda ellerindeki yatırım araçlarını kolayca nakde dönüştürme ihtiyacı duyarlar.
Talebin yüksek olduğu hisse senetlerinin, likiditesi de yüksektir. Aynı zamanda hisse senetlerinin likiditesi, şirketlerin çalışmalarında gösterdiği başarı ile doğru orantılı olarak yükselebilir. Bu hisse senetleri de aracı kurumların aldığı komisyon yani borsa kurtajı kadar bir zarar ile nakde çevrilebilir.
Portföy Oluşturma Stratejisi
Portföyünüzü oluştururken hangi vadede yatırım yapmak istediğinizi, hangi hisselerle işlem yapmak istediğinizi ve hedeflerinizin neler olduğunu belirlemelisiniz.
Aldığınız tüm bu kararlara göre portföy oluşturma stratejiniz belirlenmiş olacaktır.
Portföyünüzü oluştururken kendinize sormanız gereken bazı sorular vardır. Bunlar;
- Ne kadar teminat yatırabilirim?
- Bu teminatı sürekli olarak arttırabilir miyim?
- Portföy yatırımına ayırdığım miktar dışında acil ihtiyaçları karşılamak için yeterli paraya sahip miyim?
- Belirlediğim teminat miktarını ne kadar süre portföye yatırabilirim?
- Portföy tercihlerim neler?
Tüm bu sorulara net ve açık bir şekilde cevap aramalı ve borsaya bu şekilde başlangıç yapmalısınız. Şimdi, bu sorulara cevap niteliği taşıyan konulara kısaca değinelim;
Uzun Vadede Yatırım
Bilindiği gibi borsada uzun vadeli yatırım, kısa vadeli yatırıma göre daha yüksek kazanç getirmektedir. Hatta kısa vadeli yatırım için “piyasayı öldürmek” deyimi de kullanılmaktadır.
Kısa vadeli yatırım yaparak yüksek kazanç elde etmek ise gerçekten iyi bir deneyim gerektirmektedir. Ama uzun vadeli yatırımların sonucu da genel olarak hep yatırımcısını sevindirmiştir.
Uzun vadeli yatırımın bir parçası olmak istiyorsanız, 5 yıl veya daha uzun bir süreyi hesap edin. Bu süre için ayırdığınız miktarı unutmalısınız ve tüm işlemleriniz ile nakit ihtiyacınızı bu parayı hiç hesaba katmadan yapmalısınız.
Hisse Senetlerinin Farkını Anlamak
Borsada yatırım yapan bir kişi için hisse senedi alıp satmak vazgeçilmezdir. Ayrıca hemen her beklentiye uygun hisse senedi bulmanız da mümkündür.
Ama bunun için hisse senetleri hakkında bilginiz olmalıdır. Özellikleri hakkında bilgi sahibi olmalı ve size getirilerinin neler olacağını bilerek hareket etmelisiniz.
Bir portföyün geliri; faiz, temettü ve alım – satım farkından oluşmaktadır.
Bu noktada hisse senetleri, gelir – risk dengesine göre 4 grupta incelenir. Bunlar;
Klasik Hisse Senetleri:
Büyük şirketlere ait klasik hisse senetleridir. Bu hisseler; tüm piyasada tanınan, isabetli kararların alınabildiği, uzun vadeli sevk ve idare politikasına sahip, karlılık derecesi ile hisse senetlerine itibar kazandıran şirketlerindir.
Klasik hisse senetlerinin en önemli özellikleri, uzun vadede temettülerinin düzgün bir şekilde ödenmiş olmasıdır. Ayrıca fiyat/kazanç oranı yüksek olmasına karşın, gelir – randıman oranı düşüktür.
Değer Artışlı Hisse Senetleri:
Uzun vadede piyasa ortalamasının üstünde bir değer artışı meydana getiren hisse senetleridir.
Bu hisselerin ait olduğu şirketlerin, değer artışları genellikle yüksek olur ve bu durum şunlara bağlanabilir;
- Devamlı bilimsel araştırmalar yaparak kendi alanlarında ilerlerler.
- Talebin daha çok olduğu malları pazarlarlar.
- Çeşitli alanlarda faaliyet gösterirler.
- Yeni piyasaları ele geçirme konusunda başarılıdırlar.
Yatırım riski açısından bakıldığında ise klasik hisse senetlerine göre daha fazla risklidir.
Spekülatif Hisse Senetleri:
Daha hızlı değer artışına sahip ama aynı zamanda yüksek oranda risk taşıyan hisse senetleridir.
Yeni kurulan ve iyi bir mamul sürümüne sahip olan, ama henüz kara geçmemiş, konjonktürel ve siyasi dalgalanmalara karşı hassas olan şirketlerin hisse senetleri bu türdendir.
Diğer Hisse Senetleri:
Bu grupta 3 farklı hisse senedinden bahsedebiliriz.
İlki, piyasa dalgalanmalarından fazla etkilenmeyen, arz ve talebi yüksek olmayan mal – hizmet üreten, iktisadi durgunluk dönemlerinde dahi istikrarlı temettü ödeyen şirketlere ait hisse senetleridir. Stabil hisseler olarak görülebilirler.
İkincisi ise yüksek değer farkı gösteren, zaman zaman borsada düşüp yükselen, konjonktüre karşı çok hassas hisse senetleridir. Otomobil, sanayi ve inşaat hisseleri bu gruba girer.
Üçüncü grup hisse senetleri ise sermaye bünyesinde veya iç organizasyonunda meydana gelen değişim veya piyasaya yeni mamul sürme sonucunda aniden değer kazanan şirketlerin hisselerini ifade eder.
Hedeflerinizi Karşılayan Bir Strateji Geliştirmek
Bırakın portföy oluşturmayı, borsada işlem yapmaya başlamadan önce kendinize bir hedef belirlemeli ve buna uzun vadede en uygun stratejiyi geliştirmelisiniz.
Bunu uzun vadede uygulayacağınız bir plan gibi düşünmeli ve bu yoldan şaşmanın sizi olumsuz etkileyeceğinin farkında olmalısınız. Aksi takdirde kaybetme olasılığınız artar.
Eğer stratejinizde değişikliğe gideceksiniz de bunu en uygun zamanda ve iyi bir değerlendirme sonucunda yapmalısınız.
Hedeflerinizi karşılayan bir stratejiyi geliştirirken, önce piyasanın işleyişini iyi bir şekilde öğrenmelisiniz.
Hedeflerinizi bilmeniz, en iyi portföyü oluşturma konusunda size en büyük yardımcı olacaktır. Borsada koyduğunuz hedefe hangi yoldan ilerleyeceğinizi, bu yolda karşılaşacağınız riskleri veya olası değer artışlarını öngörebilir seviyede olmalısınız.
Hedefe hangi vadede ve nasıl bir portföyle ulaşmak istediğinizi kendinize ifade etmelisiniz. Tüm bunlarla birlikte kişiliğinize de en uygun olan strateji ile ilerlemeniz sizin için en faydalısı olacaktır.
Portföyü Çeşitlendirmek
Hiç şüphesiz borsanın en önemli kurallarından birisi, portföyü çeşitlendirmektir. Bu konunun önemini vurgularken verilen örnek de hep aynıdır; “Yumurtaları tek bir sepette taşımak risktir!”
Uzmanı olduğunuz bir sektör olabilir. Bu sektöre ait farklı şirketlerin farklı hisselerinden bir portföy oluşturabilirsiniz.
Bir sektörün değerlenmesi veya değer kaybetmesi, o sektör içerisinde bulunan bütün şirketlerin değerlenmesi veya değer kaybetmesi anlamına gelmez. Bu durum tam tersi için de geçerlidir.
Dolayısıyla holdingleri araştırmanız ve portföyünüzü bu holdinglerin hisseleri ile çeşitlendirmeniz gerekiyor.
Hisselerinizi çeşitlendirerek dengeyi sağlayabileceğiniz gibi emtia gibi güvenli yatırım araçlarını da portföyünüze ekleyerek güvenliği, kazancı ve riski ayarlayabilirsiniz.
Portföyünüze Düzenli Olarak Yatırım Yapın!
Dengeli bir portföy oluşturduğunuzu ve işlem sonucunda kar elde ettiğinizi varsayalım. Bu karınızın sürekliliğini sağlamak için karınızı bu portföyle çalıştırmaya devam etmelisiniz.
Birçok uzman yatırımcı, borsadan elde ettiğiniz karı tekrardan yatırımla değerlendirmeniz gerektiğini söyler. Zaten borsaya girerken koyduğunuz teminatı unutmanız gerekiyor.
Karınız da bu teminata eklendiğinde daha büyük rakamlarla işlemlerinizi gerçekleştirmiş olur ve bu şekilde karınızı da artırmış olursunuz.
Hisse Değerlemesi Yapmak
Portföyünüzde bulunduracağınız hisseleri tercih ederken değerlemelerini yaparak en uygun hisselerden bir portföy oluşturabilirsiniz. Hisselerin;
- Fiyat/kazanç oranına,
- Hissenin defter değerine,
- Özkaynak getirisine,
- Toplam getirisine,
- Borç – özkaynak oranına,
- Volatilitesine bakmanız gerekiyor.
Tüm bu göz önünde bulundurarak en uygun hisseleri portföyünüze ekleyebilirsiniz.
