Borsa ile ilgili anlatılan temel bilgilerin yanı sıra bazı hayat hikayeleri, başarı öyküleri, eğlendirirken düşündüren birçok yazı bulabilirsiniz. Bu yazılar size bir süre sonra sıkıcı gelen temel konuların yanında tebessüm ettirecek türdendir. Belki borsanın mantığını anlamanıza, yapılan hataları görmenize ve değersiz bir malın nasıl değerli hale getirildiğine ışık tutacaktır.
Borsa hakkında anlatılan maymun ve eşek hikayelerini bir daha önce duymuş olabilirsiniz. Hikayelerden kısaca bahsetmek istiyorum. Eşeğini satan adam ile ilgili hikaye şu şekildedir:
“Ahmet Ağa eşeğini satmaya karar verir ve 50 lira etmeyen eşek için pazarlık paylı 100 lira fiyat verir. Komşu köyden acil eşeğe ihtiyacı olan Mehmet Ağa ise pazarlık etmeden 100 lirayı öder ve eşeği alır. Ama Ahmet Ağa’nın içi rahat etmez ve Mehmet Ağa’nın neden böyle yaptığını anlayamaz. Sonra eşeğini geri almaya karar verir. Pazara gittiğinde ise Mehmet Ağa’nın eşeği 200 liraya satışa çıkardığını görür. Bunu görünce kesin olarak eşeği geri almaya karar verir. Pazarlık etmeden 200 lirayı verir ve eşeği geri alır. Bu sefer de Mehmet Ağa’nın mantığına yatmaz ve eşeği geri almaya karar verir. Ertesi gün eşeği 400 liraya geri alır. Bu alışveriş her gün bu şekilde fiyat artarak devam eder ve bir gün farklı bir köyden gelen Hüseyin pazarda karşılaştığı bu manzaraya şaşırır. Yaşlı eşeğin fiyatı ise 1000 liraya çıkmıştır. Yanındakine sorar; ‘Hemşerim nedir bu iş? Bu eşek 1000 lira eder mi hiç!’ der. Adam cevap verir; ‘Valla grafikler ortada, eşeğin fiyatı 1 haftada 50 dolardan 950 dolara geldi. 1000 lirayı kırarsa 1500 liraya kadar yolu var’ der.”
Maymun ile ilgili olan hikaye şu şekildedir:
“Günün birinde bir adam bir köye gider ve tanesi 10 dolardan maymun alacağını söyler. Köyde oldukça fazla maymun vardır ve köylüler hemen maymun yakalamaya çıkarlar. Bir süre sonraysa maymun sayısı azalır ve yakalanması zorlaşır. Bu sefer adam, köylüler vazgeçmesin diye 10 dolar yerine 20 dolardan alacağını söyler. Heveslenen köylüler yeniden maymun yakalamaya çıkar. Fiyat bir süre sonra 25 dolara yükselir; ama maymun yok denecek kadar azalır. Bunun üzerine adam 50 dolar vereceğini söyler; ama işi yardımcısına devreder ve kendi şehre döner. Yardımcısı ise köylülere bir teklifte bulur. Kafesteki maymunların tanesini 35 dolara köylülere satmayı söyler ve adam geri geldiğinde yeniden 50 dolara geri satabileceklerini anlatır. Köylüler kabul eder ve maymunları alırlar. Ama daha sonra ne adamdan ne de yardımcısından haber alırlar.”
Bu fıkrayı da sizlerle paylaşmak istiyorum:
“Biri genç, diğeri yaşlı iki borsacı parkta sohbet ederek yürürler. Yaşlı borsacı, genç olana püf noktaları verir. Yaşlı borsacı “bu meslekte başarılı olmak için yalnızca fırsatları değerlendirmek yetmez; kendi fırsatlarını da yaratman gerekir. Uyanık olmalı ve hiç beklenmedik zamanlarda çıkabilecek büyük fırsatları görebilmelisin. Bak mesela şu karşıda gördüğün taze köpek pisliği sana sadece iğrenç geliyor; ama bu pislikten bir lokma alırsan sana 1 milyar lira vereceğimi söylesem, bakış açın değişir. Yapar mısın?” der.
Genç borsacı yaparım der ve parmağını pisliğe daldırıp bir lokmayı ağzına atar. Yaşlı borsacı da 1 milyar lirayı verir. Daha sonra genç olan yaşlı borsacıya söyler; ‘peki, ben size aynı teklifte bulunsam kabul eder miydiniz?’ Yaşlı borsacı kabul eder ve o da bir parmak pisliği ağzına atar. Bir süre sonra genç borsacı dayanamaz sorar; ‘Hocam ne sizin cebinizdeki para miktarı değişti, ne de benim cebime para girdi. Biz bu pisliği neden yedik?’ Yaşlı borsacı cevap verir ve ‘öyle deme evladım, 2 milyar liralık işlem hacmi yarattık,’ der.”
İşte bu hikayeler basit bir şekilde anlaşılacağı gibi borsa mantığına eğlenceli bir yaklaşım sergiliyor. Gelelim borsacıların ağzından düşmeyen özlü sözlere:
Borsa hiçbir zaman bir şans oyunu olmamıştır ve ya tutarsa mantığıyla işlemlerinizi yapamazsınız. Çeşitli noktalara bağlı kalarak ve analizler, yorumlar, stratejiler sonucunda borsada işleminizi yapar, para kazanırsınız. Şans oyunların olduğu gibi aldığınız bir tüyoya göre hareket etmeye çalışırsanız, tüm paranızı kaybedebilirsiniz. Bu nedenle tüyo aramak yerine kendi stratejilerinizi geliştirmelisiniz.
Borsada tek bir yatırım aracına tüm paranızı yatırmanız büyük bir hatadır. Farklı özelliklere sahip yatırım araçlarından belli oranlarda bir portföy oluşturmalısınız. Bu sayede minimum riskle maksimum kazancı hedefleyebilirsiniz. Ama tüm paranızı bir hisse senedine yatırırsanız, tüm paranızı tek bir işlemde kaybedebilirsiniz.
Borsada kazanma hırsınızı dizginlemeniz gerekiyor. Aşırı hırs yapmanız ve sürekli yüksek kazanç elde etme çabanız bir süre sonra hata yapmanıza neden olacaktır. Daha fazla kazanmayı herkes ister; ama bunu yaparken gözünüzün başka hiçbir şeyi görmemesi daha kolay bir şekilde hata yapmanıza neden olacaktır.
Borsada körü körüne veya başkalarından aldığınız tüyolarla kazanamazsınız. Bunun için fırsatları iyi değerlendirmeli veya kendiniz için fırsatlar yaratmalısınız.
Borsada paranızı değerlendirir ve karşılığında daha fazla para kazanırsınız. Bu nedenle ortaya koyacağınız parayı belli amaçlar doğrultusunda koymalı ve hedefleriniz doğrultusunda hareket etmelisiniz. Kaç para koyacağınız ise tamamen size kalmıştır.
Bir neden sonuç ilişkisi olarak bu oranlar söylenebilir; ama her zaman doğru olması da söz konusu değildir. Bu bağlantıyı kurabilmek için mutlaka makroekonomi bilginiz olmalıdır. İyi bir piyasa takibi sonucunda bu orandan yola çıkabilirsiniz.
Bazı yatırımcılar borsada işlem üzerine işlem yapar; ama sonucunda bir şey elde edemez ve hamallığını yapmış kişi olur. Bazıları ise George Soros gibi piyasayı hareketlendirir ve yönlendirir. Bu manipülasyon değil, spekülasyondur. Bazıları da hiç beklemedikleri bir hamle ile büyük bir kazancı götürür.
Borsa ile ilgilenen kişiler genel olarak hep zeki, zengin kişilermiş gibi algılanır. Borsa ile uğraşmanın para kazandırmanın yanı sıra bir itibar kazandırdığı da ortadadır. Ayrıca borsada kazandığınız zaman hem para hem de itibar kazanmış olursunuz.
Hikayeler çok hoşuma gitti. Sözlerden ilk üç tanesini yaşayarak tecrübe ettiğimi doğruluğunu onayladığımı söyleyebilirim. Borsaya uzun zamandır bulaşmıyorum. Sanırım benden borsacı olmaz 🙂
Benzetmeler cok iyi olmus ya. Guzel bir konu olmus cok tesekkur ederim boyle keyifli bir konu hazirladiginiz icin.
Borsayla son zamanlarda ilgilenmeye başladım. Yatırım yapılacak bir sektör mü çok merak ediyorum