Her yatırımcının kendine göre bir yatırım felsefesi olduğu için değişik yatırım politikaları arasından kendine en uygun olanı seçebilir. Yatırımcılar yeni kurulan şirketlerin hisse senetlerini alma eğilimi gösterebilirler. Ucuz olan kıymetli evraklar alınabilir, bunlardan biri veya birkaçı kar geçip yükseldiğinde büyük kazanç sağlayabilir. Bu kağıtlara az parayla çok sayıda hisse ile yatırım yapılabilir. Kısa zamanda prim yapacak aktif fakat riskli kağıtlar tercih edilebilir. Bu kağıtların tercih edilmesi nedeniyle gerek piyasayı, gerekse şirketleri çok yakından izlemesi gerekir. Bu tip yatırımlar spekülatif yatırım şeklidir.
Kaliteli, pahalı, geleceği emin, riski az kağıtlara yatırım yapılabilir. Bu tip hisse senetlerinden çeşitleme yapıldığı zaman er veya geç bunlardan birkaçında fiyat patlaması meydana gelecektir. Borsada alım – satım politikası bir portföy içerisinde değişik karakterli hisse senetlerini değil, yatırımcının kendi yatırım anlayışına göre bir yol belirlemesini ifade etmektedir. Yatırım politikalarının her biri ile para kazanılabilir. Fakat yatırımcıların kendi yeteneklerine göre yatırım politikalarını belirlemesi gerekmektedir.
İşte borsada alım – satım politikaları hakkında bilmeniz gerekenler:
Uzun Vadeli Yatırım Yapmak
Azimli bir yatırımcı uzun vadede bir yatırım sonucunda mutlaka karlı çıkacaktır. Bunun sebebi ise; hisse senedinin çoğalan bir yatırım olmasıdır. Hisse senetleri zaman içerisinde hem değer kazanır, hem de çoğalırlar. Belirli bir tarihte sınırlı sayıda hisse senedi ile küçük bir portföy oluşturan bir küçük yatırımcı, portföyünün hesabını tuttuğu takdirde, farkına varmadan kara geçtiğini görecektir.
Acemi bir yatırımcı yeni kurulan şirketlerin hisselerine fazla yüklenmemelidir. Bazı yatırımcılar üzerinde 1000 TL yazılı bir hisse senedini 8 – 10 Bin TL gibi büyük miktarlara satın alınmasına akıl erdiremez. Bu nedenle hisse senedi yatırımını, kendi halinde, yeni kurulan şirketlerin hisselerini birincil piyasadan alarak yapmayı tercih ederler. Ama yeni kurulan şirketler senelerce temettü dağıtamazlar. Hatta hisse senetlerinin ilk halka arzını izleyen aylarda bunları başa baş fiyatın altında almak bile mümkün olabilir. Acemi yatırımcılar için doğrusu kara geçip geçmeyeceği belli olmayan bir şirketin hisse senedini üzerinde yazılı olan değerin biraz üzerinden almasıdır. Bu hem risk bakımından daha garantilidir, hem de yatırımda valör bakımından kazançlıdır.
Hisse senedi portföyü canlı ve hareketli bir yatırım, yaşayan ve çoğalan bir varlıktır. Hisse senetleri bir defa alınıp kendi halinde bırakılmamalıdır. Hisse senedi portföyü devamlı takip gerektirmektedir. Özellikle sermaye artırımlarının kaçırılmaması gerekir. Çeşitli yatırım politikaları içerisinde küçük tasarruf sahipleri için en uygun bireysel yatırım politikası, uzun vadeli, dengeli yatırım tipidir. Dengeli yatırımın ana unsuru iyi bir çeşitleme ve risk dağıtımından meydana gelmektedir. Kurumsal yatırımcıların geliştiği ülkelerde tasarruf sahipleri bu amaçla yatırım fonlarına veya yatırım ortaklıklarına yatırım yapmaktadır.
Konjonktüre Göre Alım – Satım Yapmak
Borsa fiyat hareketleri incelendiği zaman, borsalarda fiyatların hiçbir zaman sürekli yükselmediği ve sürekli düşmediği; hiçbir zaman aynı dengede durmadığı görülecektir. 1986 yılında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası açılışından sonra uzun bir süre hemen her yıl boom ve bir kriz dönemi yaşanmıştır. Yatırımcılar o zaman kadar parasını bir yere bağlamış ise; kriz döneminde fiyatların çok düşük seviyelerde dengeye oturduğu bir zamanda yatırımını yaparsa daha alırken kazanmış olur.
Yatırımcı piyasanın krizden ne zaman çıkacağını öngörmek zor olduğu için ilk canlanma belirtisinde yatırımı yapmakta fayda vardır. Ancak parayı erken mala bağlamak uzun süre karsız kalmasına da sebep olacaktır. Aynı zamanda bir süre faiz almak için iyi fiyatların kaçırılmasına neden olabilir. Zamanlamada bir adım önde gitmeyi düşünenlerin iniş ve çıkış yönünde yatırımcının hesapladığı tarihin öne çekilmesine sebep olacağını unutmamak da gerekir.
Fiyatların düşük seyrettiği bir dönemde yatırım yapan yatırımcı, portföyünü oluşturup bekler. Beklenen canlanma gerçekleşip fiyatlar yükselmeye başladıktan sonra yine bir yerde dengeye oturduğunda portföyünü boşaltıp, yeni bir düşük konjonktür dönemini beklemek üzere piyasadan çıkmalıdır. Alternatif yatırım araçlarından birine geçiş yapmalıdır. Bu tip yatırımcılıkta portföy yılda en az birkaç defa hareket gösterecektir. Seçilecek alternatif yatırım aracının döviz veya hazine bonosu gibi likiditesi yüksek bir olmasına dikkat edilmelidir.
Kısa Vadeli Yatırım Yapmak
Borsada fiyatlar orta ve uzun dönemde hep aynı düzeyde seyretmediği gibi kısa sürede de zikzaklar çizmektedir. Bu zikzaklar iyi izlenerek, çeşitli hisse senetlerinin fiyat grafiklerini izleyerek fiyat iniş – çıkış bantlarını tespit etmek şartıyla, bandın alt sınırına doğru almak, üst sınırına doğru satmak doğru satış suretiyle kazanç getirecektir.
Fiyat grafikleri ne kadar iyi incelense bile, araya giren beklenmeyen faktörler her zaman önemli bir yanılma payı oluşturur. Yatırımcının grafiğin dip noktasında bulunduğunu sandığı sırada alım yaptıktan sonra fiyatların daha da düşmesi, tepe noktasında bulunduğunu sandığı sırada da bir satış yaptıktan sonra daha da yükselmesi çok mümkündür.
Alım – satım zamanlamasında tam isabet kaydetmek imkansız derece zordur. Kaçırılan kar için yatırımcının moralini bozmaması gerekir. Uzun vadeli yatırımdan kısa vadeli yatırıma doğru gidildikçe riskler artış göstermektedir.
Günlük Alım – Satım Yapmak
Yatırımcıların borsa seanslarını çok yakından izlemeleri şartıyla günlük alım – satımı tercih edebilirler. Günlük alım – satım bugün alıp yarın satmak şeklinde olabildiği gibi, seans içi alım – satım tarzında da olabilmektedir. Günlük alım satım işleminin bir borsa üyesinin borsa seanslarını izlemek üzere müşterilerine sağladığı fiziki imkanlardan yararlanılarak yapılması gerekir. Bilgisayara dayalı terminalli borsalarda borsayı izlemek daha kolay ve sağlıklı sonuçların elde edilmesini kolaylaştırır.
Günlük alım – satım işleminin mantığı gereği prensip, seans başında ucuz alıp, seans sonunda veya ertesi ya da daha sonraki bir gün daha iyi bir fiyatla satmak; seans başında yüksek fiyatla satış, seans sonuna doğru veya ertesi gün daha düşük fiyatla almak esasına dayanmaktadır. Günlük alım – satım işlemi için yatırım yapmaktan çok borsa oynama kelimeleri kullanılmaktadır.
Şirketleri, günlük ekonomi ve parasal şartları, olayları, yatırım araçlarının üzerine etkili olan faktörleri bilerek yapılması gerekir. Aynı zamanda yatırımcılar hesaplarını ne kadar iyi yaparsa yapsınlar beklenmeyen bir olay ve başka yatırımcıların mantığa uymayan hareketleri yüzünden hesapları her zaman ters çevrilebilir.
Açığa Alım – Satım Yapmak
Önce yüksek fiyatla satıp daha sonra da daha düşük fiyatla alma işine açığa satış işlemi denilmektedir. Yatırımcı fiyatların düşeceğini öngörüyorsa, elinde mal olmasa bile seans başında satış yapıp, seans p-bitmeden en az aynı miktar alış yaparak takas hesabını kapatabilir. Tahmini doğru çıkarsa, hiç para veya mal bağlamadan kazanç sağlayabilir.
Fiyatların yükselme trendi gösterdiği günlerde ise; elinde serbest parası olmayan veya parası başka bir mala bağlı olan yatırımcı açığa alım yapabilir ve seans bitmeden de satabilir. Alışla satış arasındaki fiyat farkı yatırımcının lehine ise kazanç sağlanmış olur.
Ödünç kurumlarının geliştiği ülkelerde açığa alış, kredili menkul kıymet işlemleriyle açığa alış ise ancak ödünç kurumundan ödünç mal almak suretiyle yasal olarak mümkündür. Açığa alış veya satışın en önemli riski ise; seans sonunda yatırımcıya seçim hakkı tanımaması, fiyat ne olursa olsun mutlaka almak veya satmak zorunda bırakılmasıdır. Bazı seansların sonlarında bazı yatırımcıların panik halinde ve çok defa zararına alış veya satış gerçekleştirdikleri görülmüştür. Kredili alım ve ödünçten satışlar bu sorunları giderebilir.
Maldan Mala Geçmek
Aynı seans içerisinde bir hisse senedini satıp, diğerini almak gerektiği zaman, fiyatlar iniş eğiliminde ise önce satışı, çıkış trendinde ise önce alışı gerçekleştirmekte fayda bulunur. Fiyatlar düşerken önce satış yapılmazsa, diğer malın alışı gerçekleşinceye kadar, satılacak malın fiyatı bir veya birkaç kademe düşmüş olabilir. Alınacak malı almakta da acele edildiği ve fiyat biraz daha düşecekken bundan yararlanılamadığı görülür. Fiyatlar yükselirken de önce alış yapılmazsa, diğer malın satışı gerçekleşinceye kadar alınacak malın fiyatı birkaç kademe yükselmiş olabilir. Aynı zamanda fiyatlar yükselirken, alınacak mal alındıktan sonra satılacak malı satamayıp alışın ödemesini yapamama riski de azalacaktır.
Borsada nasıl alım satım yapılacağı konusunda da kısa bilgiler verebilir misiniz?
Ben henüz yeni bir yatırımcı olma yolunda ilerliyorum ve bu gibi konularda daha fazla bilgiye ihtiyacım var.
Günlük alım – satım işlemlerinde çok fazla manüpülasyon olduğunu duymuştum, siz buna katılıyor musunuz? Sizce borsada küçük yatırımcılar hangi al – sat yöntemlerini uygulamalılar?
Cevabınız için şimdiden teşekkürler.
Hakan…
Sitenizden borsa ile öğreneceğimiz çok bilgi olduğunu düşünüyorum. Gayet başarılı bir borsa sitesi oluşturmuşsunuz, umarım kişiler için faydalı bu yazılarınız artarak devam eder.
Teşekkürler Kerim Bey. Elimden geldiğince borsa hakkındaki bilgilerimi ve araştırmalar sonucunda edindiğim yeni bilgileri de sizlerle paylaşmaya devam edeceğim.