Borsa, belli kurallar ve düzen içerisinde işleyen bir platformdur. Bilinçli ve deneyimli yatırımcılar için birikimlerin değerlendirilerek, para kazanıldığı ortamdır. Ama paranın söz konusu olduğu her ortam gibi borsada da tehlikeli diyebileceğimiz bazı durumlar söz konusudur. Keriz silkeleme, manipülasyon ve spekülasyon da bunların başında gelir.
Manipülasyon bir suçtur ve manipülatörlere hapse kadar giden cezai işlemler uygulanır. Spekülasyon ise bir suç olarak görülmez ve hatta sermaye piyasaları için yararlı olduğu savunulur. Ama acemi yatırımcının paniğe kapılarak kaybetmesine neden olacak bir durum olduğu da bilinir. Bu nedenle acemi yatırımcıların belli bir deneyime ulaşana kadar, sabırlı olması ve küçük adımlarla ilerlemesi tavsiye edilir. Keriz silkeleme de bu kişiler için en büyük risklerden birisidir.
Şimdi borsada keriz silkeleme nedir, nasıl yapılır ve anlaşılır konularına göz atalım:
Borsada Keriz Silkeleme Nedir?
Borsada fiyatların etkilenmesine neden dolan yalan haberlerin yayılması ve yatırımcının bu tuzağa düşmesi ile gerçekleşen olaya keriz silkeleme denir. Argo bir tabir olmasına karşın, borsada çok para kazanacaklarına inandırılan kişilerin dolandırılmasına neden olan bir olay olduğu için fazlasıyla önemlidir.
Bir manipülasyon yapılarak yatırımcıların paralarının alınması operasyonu şeklinde tanımlanan keriz silkeleme, suçtur. Yalan haberlerin yayılması ile yatırımcının hileli yönlendirilmesi olayı, sadece ülkemizde değil, tüm dünyada suç olarak tanımlanmaktadır.
Sonuçta sermaye piyasaları; birikimlerini değerlendirmek isteyen tasarruf sahipleri ve şirketler için güvenli ortamlar yaratarak yatırım yapılmasını sağlamaktadır. Bu noktada herhangi bir hileli yönlendirmenin yeri olmayacaktır ve olduğunda da suç şeklinde tanımlanacaktır.
Keriz Silkeleme Nasıl Yapılır?
Borsada bir keriz silkeleme operasyonuna konu olan kişiler; yatırımcı (keriz) ve yatırımcıyı kandıran (keriz silkeleyen) taraf olarak ikiye ayrılabilir. Kandıran tarafta; manipülatörler, yönlendirmenin ilk yatırımını yapan sermayedarlar ve kötü niyetli borsa temsilcileri yer alır. Hatta borsaya açık şirketin sahibi bile kandıran tarafta bulunabilir. Kısaca kandırma işi, çok tarafın katılımı ile gerçekleştirilir. Tek kaybeden ise yatırımcıdır.
Keriz silkeleme işini örneklerle anlatmak en doğrusu olacaktır. Bu noktada hemen kurgusal bir operasyon oluşturalım ve söz konusu olabilecek farklı durumları ele alalım:
A kişisinin elinde bol miktarda bir şirkete ait hisse senedi bulunuyor ve bunu yüksek fiyattan satmak istiyor. Eğer bu hisse senetleri, fazla derinliği ve değeri olmayan hisseler ise satılmak istendiği zaman aniden düşüşe geçerler. A kişisi bu durumla karşılaşmamak için elindeki hissenin ciddi bir yükselişe işaret ettiği ve olumlu gelişmelerin var olduğu gibi asılsız haberleri yaymaya başlar.
A kişisi tarafından yayılan haberler, para kazanma arzusu yüksek olan acemi yatırımcıların kulağına gitmeye başlar. Bu haberler; sosyal medya ağlarından, Whatsapp ve Facebook gruplarından hızlı bir şekilde yayılır. Para kazanma arzusuyla yanıp tutuşan acemi yatırımcılar ise haberler kulak kabartırlar ve fazla araştırmadan bahsi geçen hissede alıma geçerler.
Acemilerin elindeki hisse sayısı ve fiyat arttığı zaman, silkeleyiciler fiyatı düşürmeye yani satışa geçmeye başlarlar. Acemiler ise hisse fiyatlarının hızla düştüğünü gördüklerinde, asılsız haberleri yayanlara danışırlar ve onların düşüşe engel olmak için alıma devam etmeleri gerektiği sözüne kanarak yatırıma devam ederler.
Sonuçta da acemi yatırımcı parasının büyük kısmını veya tamamını tek bir hisseye veya hisse grubuna yatırır. Keriz silkeleyiciler ise planlarının işlemesiyle yüksek fiyattan satışlarını gerçekleştirirler ve paralarını alırlar. Bu yöntem birinci ve en temel keriz silkeleme operasyonudur.
İkinci bir keriz silkeleme operasyonunda bazen elinde bol miktarda parası olan kişilere, üzerinde oynanabilecek hisseler aldırılır. Daha sonra keriz ayarlanmaya çalışılır ve bulunduğunda yine asılsız haberler yayılır. Yukarıda anlattığımız durum tekrarlanır ve bol paralı kişiye para kazandırılmış olunur.
Üçüncü durumda ise keriz aranmaz ve kendiliğinden gelir. Böyle bir durumda ise hemen zengin bir yatırımcı bulunur ve yine keriz silkeleme operasyonu gerçekleştirilir.
Dördüncü keriz silkeleme durumunda, keriz bulunmaz ve belli nedenlerle halka açık şirketin hisse senetlerinin yükseltilmesi amacı güdülür. Borsa temsilcileri arasında yapılan birkaç alım – satım sonucunda şirketin hisseleri yükselişe geçer. Bu durumda işlemin maliyeti, bu operasyonu talep eden kişi veya kişiler tarafından ödenir.
Beşinci bir operasyonda ise şirketinin hisselerini borsada satan bir işadamı, bu hisselerin bir bölümünü gerekli parayı kendisi sağlayarak birine aldırmış olabilir. Bu durumda işadamı elindeki hisseleri, halka açılma sonrasında yüksek fiyattan satmak isteyebilir. Bu işlemde keriz bulunmaksızın silkeleyicilere başvurulur. Silkeleyiciler ise işin büyüklüğüne göre ya kendileri ya da sermayedarlar bularak işlemi yaparlar. İşlem sonucunda ise kazanılan kar, bölüşülür.
Keriz Silkeleme Operasyonu Nasıl Anlaşılır?
Keriz silkeleme işi genellikle değer görmeyen ve işlem hacmi az olan hisse senetlerinin bulunmasıyla başlar. Bu değersiz kağıdı almaya başlayan silkeleyiciler, elinde bu hisseyi bulunduran diğer kişileri de kandırmaya başlar. Yalandan haberler çıkarır ve asparagas yayınlar yapar.
Eğer hisse, ucuza alınmak isteniyorsa şirketle veya hisseyle ilgili kötü haberler yayılır. Sonuçta herkes satmaya başlar ve fiyat düşer. Sonuçta silkeleyici hisseyi ucuzdan alır.
Aynı hisse pahalıya satılmak istendiğinde ise iyi haberler yayılır ve şirketin değerinin artmaya başladığını gören yatırımcılar, hisseye ilgi gösterir. Bu şekilde hissenin fiyatı tavan yapar ve silkeleyici, ucuza aldığı hisseleri pahalıya satar.
İşte keriz silkeleme operasyonunun en özet hali budur. Bu durumla karşı karşıya kalmamak için sizlere her zaman dediğimiz gibi;
- Başkalarının dediklerine göre alım – satım kararı almayın.
- Bir hisse senedini almadan veya satmadan önce iyice araştırın.
- Fiyat değişimleri karşısında sakin kalın ve nedenini araştırın.
- Tek bir habere veya haber kaynağına bağlı kalmadan, detaylı bir araştırma yapın.
- Bilgi ve deneyim seviyenizi her geçen gün biraz daha artırmak için öğrenmekten kaçmayın.
- Bir anda zengin olmanın hayalini kurmayın.
- Tüm paranızı tek bir hisse senedine bağlamayın.
- Yatırıma başlarken birilerinin demesine göre hareket etmeyin, gerçekten yatırım yapabilecek durumda olduğunuzda piyasaya girin.
- Elinizdeki hisse senedinin aniden düşmesi veya yükselmesi karşısında acele etmeyin.
Sizlerle sürekli olarak dikkat etmeniz gereken noktaları paylaşıyoruz ve paylaşmaya da devam edeceğiz. Sizler de bunlara kulak verin ve keriz silkeleme gibi para kaybetmenize neden olacak operasyonların tuzağına düşmeyin.
