Yatırım aracı olarak büyük ilgi gören dövizler, günümüzde çoğunlukla forex piyasasıyla anılır. Burası borsaya kıyasla oldukça avantajlı olmasından dolayı yoğun bir şekilde tercih edilir. Fakat buna rağmen pariteler, borsa da buna imkan verir ve yüksek işlem hacimlerinden ötürü burada ayrı bir grupta işleme alınırlar.
Ülkelerin kendi para birimleri dışındaki paraların alım – satımlarının yapıldığı ve birbirlerine göre değerlerinin ölçüldüğü yerler, döviz borsası olarak adlandırılır. Adından da anlaşıldığı üzere borsanın alt gruplarından biridir.
Ülkemizde İstanbul’da bulunan Tahtakale, döviz borsacılığının merkezi olarak bilinir. Aşağıda, bu konu hakkında önemli bilgilere yer verdik;
Döviz Borsası Nedir?
Yatırım dünyasında çeşitli araçlar seçenekleri artırırken, bir ülkeye göre yabancı para birimini ifade eden dövizler de bu anlamda önemli bir yer tutar. İki farklı para biriminden oluşan pariteler, yatırımcısına uzun veya kısa vadede kazanç getirir.
Kurumsal piyasalar olan borsalarda işlem gören bazı araçlar, diğerlerine kıyasla daha fazla tercih edilir. Bu durumda işlem hacmi artan aracın farklı bir grupta işlem görmesi gerekli olmuştur. Sözünü ettiğimiz enstrümanlar da bu piyasaların alt grubu sayılan döviz borsasında alınıp satılır.
Bu platformlar, yüksek işlem hacimli yatırım araçlarının oluşturduğu borsalardan bir tanesidir ve tahmin edildiği üzere burada farklı ülkelerin para birimleri birbiri karşısında işlem görür. Kısaca, döviz arz edenler ile talep edenlerin bir araya geldikleri ve farklı iki ülke parasının birbirine dönüştürüldükleri yerdir.
Burada yatırıma konu olan araçlar, tıpkı emtia piyasası ile benzer şekilde alt gruplardan biri olarak kabul edilirler çünkü işlem hacimleri oldukça yüksektir.
Döviz işlemleri, Borsa İstanbul kapsamında ise Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP) aracılığıyla yapılmaktadır.
Eskiden döviz borsası denildiğinde ilk akla gelen yerler genellikle bu işlemlerin yapıldığı bürolar ve İstanbul – Tahtakale piyasası olmaktaydı. Günümüzde ise akıllara ilk olarak forex piyasası gelmektedir. Bunun temel nedeni; piyasanın yabancı para değişimi yapmak için son derece uygun olmasıdır. (Konu hakkında detaylı bilgi için tıklayın.)
Uluslararası döviz piyasası adıyla da bilinen forex dışında fiziki bir yapıdan bahsedilmez. Yani, küresel bir piyasa söz konusudur.
Ülkemizde altın fiyatlarının nabzını tutan Kapalıçarşı gibi, döviz fiyatlarının nabzını tutan yer de Tahtakale’dir. Türkiye’de bu anlamda önemli yerlerin başında gelir. İsmini bulunduğu çevreden alan Tahtakale, günümüzde serbest döviz piyasasını ifade eden bir kurum haline gelmiştir. Aynı zamanda oldukça eski bir tarihi vardır.
Tahtakale piyasasının oluşumu, aslında yasal olmayan sebeplere bağlanır. 1983 yılının sonlarına doğru Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu’ndaki 30 sayılı kararname çıkartılmadan evvel, resmi kurumlar dışında Türkiye’de döviz alım – satımı gerçekleştirmek yasaktı. Fakat buna rağmen işlemler kara borsada yürütülmüştür. Buranın o dönemlerdeki merkezi de Tahtakale olarak belirlenmiştir.
1989 yılı Ağustos ayına kadar Tahtakale, altın kara borsasının da merkezi sayılmıştır. O tarihte çıkartılan 32 sayılı kararname ile döviz alım – satım işlemleri serbestleşmiş ve Tahtakale, kara borsa olmaktan çıkıp kurye sistemi ile serbest döviz piyasası haline gelmiştir.
Tahtakale’de işlemlerin yürütülmesini sağlayan kuryeler, Londra ve Zürih gibi dünyaca ünlü borsalar ile sürekli irtibat halinde çalışmıştır. Anlık değişimlerden bu şekilde haberdar olunmuş ve kuryeler birbirleri arasında iletişim sağlayarak duyurular yapmıştır.
Döviz Borsasında Nasıl İşlem Yapılır?
Bu piyasalarda işlem gören 7 majör para birimi bulunmaktadır. Bu para birimleri diğerlerine göre daha fazla işlem görür. Aynı zamanda ait oldukları ülkelerin ekonomileri diğer ülkelere göre daha dinamik olduğundan ana para birimleri olarak kabul edilirler. Uluslararası anlamdaki etkileri de fazla olup sıkça ticarete konu olurlar.
Sözünü ettiğimiz özelliklere sahip 7 önemli majör para şunlardır;
- Amerikan doları (USD)
- Euro (EUR)
- İngiliz Sterlini (GBP)
- Japon Yeni (JPY)
- Kanada doları (CAD)
- Avustralya doları (AUD)
- İsviçre frangı (CHF)
Dünya ülkelerinin para birimleri hakkında detaylı bilgi almak için ilgili içeriğimize göz atabilirsiniz.
Döviz borsalarında bu paralar haricinde diğer ülkelerin paraları da işlem görmektedir. Majör grup dışındakiler ise minör para birimleri olarak bilinir. Nispeten ait oldukları ülkelerin ekonomisi daha küçük olmakla birlikte küresel ekonomi üzerinde daha az söz sahibi oldukları söylenebilir.
Söz konusu bu piyasaların küresel işlemlere açık olduğu söylenebilir. Herhangi bir yatırımcı dünyanın diğer ülkelerindeki döviz borsalarında işlem yapabilme hakkına sahiptir. Elbette bunun için yeteri kadar bilgi ve deneyim sahibi olmak gerekir. Saat farklılığından dolayı seans saatleri ülkeden ülkeye değişiklik gösterse de küresel platformlarda haftaiçi 5 gün 24 saat boyunca işlemlere izin verilmektedir.
Finansal piyasalarda ülkelerin para birimleri bilindiği üzere pariteler, yani çiftler halinde işlem görür. Parite kavramı ise; bir ülkenin para biriminin başka bir ülkenin para birimine göre değerini gösterir.
Örnek vermek gerekirse; EUR/USD bir paritedir ve Euro’nun Amerikan dolarına göre değerini ifade eder. Euro = 2, Amerikan doları = 1 olarak kabul edilirse, EUR/USD paritesinin değeri 2/1 oranıyla 2’ye eşit olur.
İki farklı dövizin, Amerikan doları kurundan hesaplanmasına da çapraz kur adı verilmektedir. 1 USD = 0,5 EUR örneği, çapraz kur olacaktır. Örneğin; 1 USD = 1,5 TRY diyecek olursak bu bağlantıdan ve EUR/USD çapraz kurundan Euro’nun Türk lirası değeri bulunabilir.
Tüm bu çapraz kur işlemleridir. Fakat günümüz imkanları ve internet sayesinde her para biriminin birbirine karşı değeri kolaylıkla ölçülebilmektedir.
Dünyanın farklı ülkelerine ait döviz borsaları bulunmaktadır. New York, Paris, Frankfurt gibi ülkeler bu anlamda önemli yerlerdir.
Günümüzde internet aracılığıyla dünyanın her ülkesindeki piyasaya erişim sağlanabilmektedir. Farklı ülkelerde bulundukları için biri kapansa diğeri muhakkak saat farkından dolayı açık kalacaktır. Bu da piyasadan kopmayı önleyerek yatırımcıların işini kolaylaştırır.
Döviz borsası işlemleri ile forex işlemleri arasındaki farklar ise yalnızca işlem özelliklerinden kaynaklı olan farklılıklardır. Kaldıraç sistemi, çift yönlü işlem gibi özellikler forex piyasasını döviz borsasından farklı kılan işlemlerdir.
Döviz Borsası İşlemlerinde Nelere Dikkat Edilmelidir?
Hangi piyasada hangi yatırım aracıyla işlem yapılıyor olursanız olun bu işin ciddiyet gerektirdiğini unutmamalı ve dikkatli davranmalısınız.
Öncelikle, gün içinde fiyatları sürekli oynayan u araçların hareketlerini canlı olarak takip etmelisiniz. Bunun yanında fiyatların nelerden etkilendiğini bilmeli ve doğru kaynaklardan faydalanarak yaptığınız piyasa takibi ile olan biteni yorumlayabilme yeteneği kazanmalısınız.
Bu araçlar, piyasada işlem gören diğer araçlara kıyasla fiyatlarında daha hızlı değişimler kaydetmektedir. Üstelik bu değişimler oldukça hızlı olabilmektedir.
Örneğin, para birimlerinin değeri özellikle ülke içinde yaşanan siyasi ve politik olaylardan etkilenebilmektedir. Bu durumda yatırımcıların gündemin sıkı takipçisi olması gerekmektedir.
Her ülkenin para biriminin değeri farklı olacağından, birinin değeri düşerken diğerininki yükselebilir. Birinin diğerine dönüştürülmesi işlemine dayanan yatırımlar, kişinin kar ya da zarar edeceğini belirler.
Bir örnek verecek olursak; işlemleriniz için dolar kurunu tercih etmişseniz gelecekte fiyatının düşül ya da yükselişine ilişkin bir beklentiniz olmalıdır. Buna göre pozisyon alırsınız. Aynı şekilde dolar karşısında işlem görecek diğer para biriminin hakkında da birtakım bilgiye sahip olmanız gerekir.
Döviz İşlemleri için Alternatif Piyasalar
Döviz işlemi yapmak için birçok alternatifiniz bulunmaktadır. Döviz borsaları biraz daha eski bir yöntem olurken, günümüzde forex ve VİOP gibi daha gelişmiş piyasa formatları ile yatırım işlemleri kolaylıkla yapılabilmektedir.
Ülkemizde forex, getirilen düzenlemeler neticesinde önceye kıyasla daha az tercih edilen bir yer haline gelmiştir. 2017 yılında piyasaya başlangıç teminatı 50 bin lira olarak belirlenmiş ve bu durumda çoğu yatırımcı tercihini borsadan yana kullanmaya başlamıştır.
Aynı zamanda forexteki kaldıraç oranları eskiden 1’e 100 iken, artık 1’e 10 düzeyindedir. Bu ise piyasayı eskisi kadar cazip bir yer yapmamaktadır.
VİOP ise vadeli döviz işlemlerinin yapıldığı bir piyasadır. Borsa İstanbul çatısı altında faaliyet gösteren bu piyasa, farklı döviz kontratlarının alınıp satıldığı güvenli bir ortamdır. Türev araçların verdiği avantajları yansıtan piyasa, döviz yatırımı için oldukça iyi bir alternatiftir.
Bazı özellikleri ile forex piyasasına benzeyen VİOP, ülkemizde her geçen gün biraz daha ilgi görmektedir. 1’e 30’a kadar olan kaldıraç oranları, düşük teminat ve yatırım aracı çeşitliliği ile dikkat çekmektedir. Ek olarak piyasaya getirilen akşam seansları, bir döviz yatırımcısı için ABD piyasalarının açık olduğu zamanlarda işlem yapmak demektir.
İnternetin hayatımızın her alanına hakim olduğu günümüzde, bankacılık işlemleri de kolayca yapılabilmektedir. Bu anlamda mobil bankacılıktan finansal yatırım işlemlerinize de yön verebilmektesinizdir. Seçtiğiniz bankanın bu hizmeti verip vermediğinden emin olduktan sonra işlemlere başlayabilirsiniz.
Eğer amacınız döviz yatırımından para kazanmaksa kendiniz için en uygun yöntemleri belirlemelisiniz. Borsalar, forex, VİOP veya bankaların mevduat hesapları gibi seçenekleriniz var. Bunlardan hangisi size daha yakın geliyorsa onu tercih etmelisiniz.
Aynı zamanda döviz yatırımı hakkında ne kadar çok şey bilirseniz o kadar iyi sonuçlar elde edersiniz. Bu nedenle kararınız bu yöndeyse ve hangi yöntemi seçiyorsanız biraz araştırma yapmanız faydanıza olur. Nelere dikkat etmeniz gerektiği konusunda yeterince bilgi sahibi olarak kendinize bir yön belirlemelisiniz.
Şimdi Aysun hanım ben 100 TL ye 38 USD aldım USD değeri artınca aldığım USD leri tekrar TL ye çevirdim ama kazanç yapamadım bana yardım edebilirmisiz
Verdiğiniz bilgiler için teşekkürler. Döviz her zaman kazandırır diye bir kural yok. Borsada kaybettirir, dövizde kaybettirir. İyi bir yatırımcı olmak ve piyasadaki bu hareketlerden kazanç elde etmek için sürekli olarak piyasaları takip etmelisiniz.
Merhaba Aysun hanım; faydalı yazınız için size teşekkür ederim. Forex piyasalarında en çok işlem yapılan ve en çok kazandıran pariteler nelerdi? Bu konuda bilgi verebilir misiniz?
Teşekkürler Yasemin Hanım. İşlem gören pariteler hakkında sitemizde bir yazı yayınlamıştır. http://www.borsanasiloynanir1.com/piyasalarda-islem-goren-pariteler-hangileridir/ bu yazımızdan bilgi alabilirsiniz.
Banada yardım edebilirmisiz Aysun hanım