Küresel piyasalarda etkili olan ticaret savaşları gibi istenmeyen gelişmeler, para birimleri üzerinde kötü etkiler yaratsa da hisse senetleri ve borsa bazında da felaketlere neden olur. Ülkemizde yaşanan birçok gelişme nedeniyle Borsa İstanbul 100 endeksinin 120 bine yakın seviyelerden 90 binin altına kadar indiği görüldü. Dünya genelinde de benzer sorunlar yaşandı ve borsalarda değer kayıpları arttı.
2018 yılının Ocak ayının sonundan Mayıs ayının sonuna kadar geçen sürede dünya borsalarının değeri, 4,2 trilyon dolar eridi. Küresel piyasalar tahvil piyasasındaki çalkanma, ticaret savaşları endişesi ve sürekli var olan jeopolitik riskler nedeniyle zor bir yıl geçiriyor. 4 aylık süre incelendiği zaman 4,2 trilyon dolarlık bir değer kaybı gözleniyor. En büyük kayıp ise 563,4 milyar dolar ile ticaret savaşlarından en büyük zararı alan Çin borsalarında yaşandı.
Şimdi bu piyasa değeri artan ve azalan borsalar hakkında detaylara göz atalım;
Borsalarda Değer Kayıplarının Başlıca Nedenleri
Küresel piyasalar, ABD Başkanı Donald Trump’ın koltuğu devraldığından beri olduklar zorlu bir süreç geçirmeye başladı. Önce Kuzey Kore ile yaşanan gerginlik, ardından da Brexit sürecine ilişkin endişeler geldi. En sonunda da dünyanın en büyük iki ekonomisi arasında başlayan ticaret savaşları, borsalardaki kayıpları artırdı. 2017 pek kolay bir yıl olmazken, 2018 yılının ilk yarısı da yatırımcı cephesinde oldukça hararetli geçti.
2018 yılının başlamasıyla birlikte ABD ile Çin arasında gümrük vergileri konusunda karşılıklı atışmalar başladı. Donald Trump’ın çelik için yüzde 25 ve alüminyum için yüzde 15 ek gümrük vergisi kararının yanı sıra sadece Çin’den ithal edilen ürünler için yeni gümrük tarifesi kararları, ticaret savaşlarının ilk adımı oldu. Ardından Çin, Trump’ın hamlesine karşılık ABD’den ithal edilen ürünler için yeni gümrük tarifesi uygulayacağını açıkladı. Ama bu sırada Trump, eğer Çin’den bir hamle gelirse 200 milyar dolarlık yeni bir tarife daha getirilmesini emrini vermişti. Dolayısıyla “bir hamle ABD’den bir hamle Çin’den” gelecek şekilde ticaret savaşları başladı.
6 Temmuz 2018 itibariyle yürürlüğe giren yeni tarifeler, daha öncesinden etkilerini göstermişti. Ticaret savaşlarının hangi boyutlara geleceği ve nelere neden olabileceği konusunda herkesten yorumlar gelmeye başladı. Bir taraf bazı ülkelerin bu durumu fırsata çevirebileceklerini söyledi. Bazıları ise tüm dünyanın bu savaşın gölgesinde kalacağına dikkat çekti. Görülen o ki; ilk adımda ABD güçlenirken, Asya piyasaları son derece zor zamanlar geçiriyor.
Ticaret savaşlarına ilişkin gelişmeler, tahvil faizlerinde yaşanan hızlı yükseliş ve gündemden düşmeyen jeopolitik riskler, dünya borsalarında oynaklığın artmasına neden oldu. Dolayısıyla piyasa değerlerinde büyük kayıplar gözlenmeye başladı.
Dünya Borsalar Federasyonu’nun (WFE) verilerine göre; Ocak ayı sonunda 89 trilyon 831 milyar 194 milyon dolar olan dünya borsaları piyasa değeri, Mayıs sonu itibariyle 85 trilyon 583 milyar 232 milyon dolara geriledi. Yüzde 4,7 oranında azalmaya işaret eden bu sonuç, dünya borsalarının piyasa değerinin 4 trilyon 247 milyar 962 milyon dolar eridiğini gösterdi.
Piyasa Değerini En Çok Artıran İlk İki Borsa ABD’den
ABD, dünya genelinde piyasaları karıştıran bombaları tek tek fırlatırken, kendini üst sıralara taşımaya devam ediyor. Dünya borsaları piyasa değerlerinde düşüş yaşanırken, piyasa değerini en çok artıran iki borsa ABD’nin gözdeleri New York ve Nasdaq borsaları oldu. Ocak ayı sonundan Mayıs ayı sonuna kadar geçen 4 aylık sürede New York Borsası piyasa değeri 362,4 milyar dolar ve Nasdaq Borsası piyasa değeri 106,3 milyar dolar artış gösterdi.
Dünya borsaları arasında en büyük piyasa değerine sahip olanı New York Borsası yerini korudu. Ocak ayı sonunda 22 trilyon 755 milyar 496 milyon dolarlık büyüklüğe sahip olan New York Borsası, Mayıs sonunda yüzde 1,6 oranında piyasa değerini artırarak 23 trilyon 117 milyar 81 milyon dolara taşıdı.
Aynı dönemde Nasdaq OMX ise piyasa değerini yüzde 1 artırdı ve 10 trilyon 929 milyar 638 milyon dolara taşıdı. Dünya borsaları sıralamasında üçüncülüğü elinde bulunduran Japan Exchange Group ise 6 trilyon 219 milyar 793 milyon dolar piyasa büyüklüğüne sahip.
Piyasa Değeri En Hızlı Artan Bermuda Borsası Oldu
Ocak sonu – Mayıs sonu döneminde piyasa değerini en hızlı artıran ise Bermuda Borsası oldu. Yüzde 41,3 oranında piyasa değerini artıran borsa, 2 milyar 719 milyon dolardan 3 milyar 842 milyon dolara ulaştı.
En hızlı piyasa değeri artışı sıralamasında ikinci ise yüzde 26,3 ile Kıbrıs oldu. Üçüncü sırada da yüzde 12,1 ile Panama Borsası yer aldı.
En hızlı düşen borsa ise yüzde 40,4 ile Arjantin’in Bolsa de Comercio de Buenos Aires oldu. Ocak ayı sonunda 112,6 milyar dolar olan piyasa değeri, Mayıs ayı sonunda 67,1 milyar dolara düştü.
Piyasa Değeri En Çok Düşen Borsa Çin’den
Miktar bazında piyasa değeri en çok düşen borsa ise Çin’de bulunan Şanghay Borsası oldu. Şanghay Borsası piyasa değeri 5 trilyon 569 milyar 909 milyon dolar düzeyinden 5 trilyon 5 milyar 477 milyon dolara geriledi. Ticaret savaşları etkisi ile kötü günler geçiren Çin’de Şanghay Borsası 563 milyar 432 milyon dolar değer kaybetti. Yüzdesel olarak yüzde 10,1 oranına denk gelen bu düşüş yatırımcıları da korkuttu.
İkinci en büyük düşüş ise Paris merkezli Euronext borsasında görüldü. Paris, Brüksel ve Amsterdam borsalarının birleşmesi ile kurulan Euronext’in değeri, Ocak sonu – Mayıs sonu arasındaki dönemde yüzde 7,2 oranında azalarak 357 milyar 785 milyon dolara geriledi.
Japan Exchange Group piyasa değeri de yüzde 4,6 oranında düşüş ile 6 trilyon 219 milyar 793 milyon dolara geriledi ve üçüncü sırada yer aldı.
