Dünya üzerinde günümüzde kullanılan 200’den fazla resmi para birimi olduğu bilinmektedir. Para kelimesi Türkçeye, Farsça “pare” kelimesinden geçmiştir. Bilindiği gibi parayı icat edenler Lidyalılardır. O zamanlar sikke olarak adlandırılan para, altın, gümüş, bakır, nikel, tunç ve alüminyum gibi metal alaşımlarından üretilmekteydi. İlkel çağlarda ticarette takas yöntemi yerine kullanılan ve daha kullanışlı olduğu için bu konuda yapılan arayışlara da son vermiştir. İlk kağıt para ile 910 yılında Çin’de geliştirilmiştir.
Paranın 4 temel işlevi olduğu bilinmektedir. Bunlar; değişim aracı işlevi, hesap ve değer birimi işlevi, değer biriktirme ve spekülasyon işlevi, bir iktisat aracı olması işlevidir.
Gelelim dünyada tedavülde olan ülkelerin para birimleri ve en çok kullanılan para birimlerine;
Amerikan Doları Sembolü ve Uluslararası Kodu
Uluslararası kodu: USD
Sembolü: $
Dünyanın en çok kullanılan ve en güçlü para birimi unvanını taşımaktadır. 2004 yılı istatistiklerine göre dünyada dolaşımda olan 950 milyar Amerikan doları olduğu tahmin edilmektedir ve 10 yıl aradan sonra bu miktarın 4 katına çıkmış olacağı tahmin edilmektedir.
18. yüzyılda Amerika’nın resmi para birimi olmuştur ve tarihi 2 yüzyıllık bir süreci kapsamaktadır. Amerikan doları aynı zamanda karikatürlere konu olan para birimidir. Altın, petrol ve birçok emtia Amerikan doları üzerinden alınıp satılmaktadır. Forex ve borsa piyasası gibi finans piyasaları ele alındığında ise en çok işlem gören para birimidir. Dolar yatırımı hakkında bilgilere buradan ulaşabilirsiniz.
- Tedavülde olan Amerikan doları çeşitlerine bakacak olursak;
1$, 5$, 10$, 20$, 50$ ve 100$
- Amerikan doları madeni paralar;
1₵, 5₵, 10₵, 25₵ (50₵ ve 1$ nadiren kullanılan madeni paralardır.)
1997 yılında 50 $, 1998 yılında 20 $, 2000 yılında 5$ ve 10$, 2010 yılında 100$ basılmıştır. Sahte para basımını önlemek amacıyla Amerikan banknotlarının tasarımı 7 ila 10 yılda değiştirilmektedir.
Amerikan doları kullanan ülkeler ise;
- Amerika Birleşik Devletleri,
- Zimbabwe,
- Porto Riko,
- Palau,
- Mikronezya Federal Devletleri,
- Marshall Adaları,
- Ekvator,
- El Salvador,
- Doğu Timor.
Euro Sembolü ve Uluslararası Kodu
Uluslararası kodu: EUR
Sembolü: €
Doların üstünlüğüne son verilmesi amacıyla Avrupa Birliği ülkeleri tarafından basılan para birimidir. Avrupa Birliği’ne üye olan 27 ülkeden 17’sinin ve Avrupa Birliği’ne üye olmayan 3 ülkenin para birimidir. Finans piyasalarında Amerikan doları ile birlikte en çok kullanılan para birimidir. Euro yatırımı hakkında bilgileri buradan alabilirsiniz.
Euro ilk defa 1999 yılında kullanılmıştır ama daha eski bir tarihe sahiptir. Amerikan dolarının üstünlüğünü ve bağımlılığını benimsemeyen Avrupa ülkeleri tarafından ortaya çıkarılmıştır. Ama bu konuda pek başarılı olamamıştır. Euro’ya geçiş ile birlikte birçok ülkenin alım gücü azalmış ve ekonomik dengesizlikler ortaya çıkmıştır.
- Tedavüldeki Euro banknotları;
5 €, 10 €, 20 €, 50 €, 100 €, 200 € ve 500€
- Euro madeni paralar;
0,01€, 0,02€, 0,05€, 0,10€, 0,20€, 0,50€, 1,00€ ve 2,00€
Euro para birimini kullanan ülkeler;
- Avrupa Birliği ülkeleri; Almanya, Avusturya, Belçika, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İtalya, Güney Kıbrıs Rum Cumhuriyeti, Letonya, Lüksemburg, Malta, Portekiz, Slovakya, Slovenya, Yunanistan.
- Avrupa Birliği’ne dahil olmayan ülkeler; Andorra, Monako, San Marino, Vatikan, Karadağ, Kosova.
İngiliz Sterlini Sembolü ve Uluslararası Kodu
Uluslararası kodu: GBP
Sembolü: £
Tedavülde olan en eski para birimi olarak kabul edilmektedir. Birleşik Krallık’ta kullanılan para birimidir. Pound sterling gibi adlandırılması da söz konusudur. Birçok çeşidi bulunmaktadır ve en çok bilinen çeşitleri; Guersey Pound (GCP), Jersey Pound (JEP), Isle of Man Pound (IMP). Penny, pence, shilling gibi alt birimlerden oluşan İngiliz sterlini, Decimal Day olarak adlandırılan bir dönüm noktası geçirmiştir. Bu noktada ondalık sistem uygulanmaya başlamış ve sterlin 100’e bölünerek pence (p) birimi oluşturulmuştur. Günümüzde penny olarak adlandırılmaktadır.
Finans piyasalarında dolar ve eurodan sonra en çok kullanılan para birimlerindendir. Sterlin yatırımı hakkında bilgilere buradan ulaşabilirsiniz.
- Tedavüldeki Sterlin banknotları;
5£, 10£, 20£ ve 50£.
- Sterlin madeni paraları;
1 penny, 2 pens, 5 pens, 10 pens, 20 pens, 50 pens, 1 pound, 2 pound.
Japon Yeni Sembolü ve Uluslararası Kodu
Uluslarası konu: JPY
Sembolü: ¥
Japonya resmi para birimidir. 1 Yen, 100 sen’den oluşmaktadır ve sen birimi günümüzde kullanılmamaktadır. Amerikan doları, Euro ve Sterlin’den sonra rezerv para birimi olarak kullanılmaktadır. Japon yeninin değerinin, Türk lirası, Amerikan doları, Euro, İngiliz sterlini, İsviçre frangına göre çok daha düşüktür. 1 Türk lirası, yaklaşık 50 Japon yenine denk gelmektedir.
- Tedavüldeki Japon yeni banknotları;
1000¥, 2000¥, 5000¥ ve 10.000¥
- Japon yeni madeni paraları;
1¥, 5¥, 10¥, 50¥, 100¥ ve 500¥
Kanada Doları Sembolü ve Uluslararası Kodu
Uluslararası kodu: CAD
Sembolü: C$
Kanada resmi para birimidir ve diğer dolar türlerinden ayrılması için C$ sembolüyle gösterilmektedir. 1 Kanada doları, 100 sente karşılık gelmektedir. Majör para birimleri arasında yer alan Kanada doları aynı zamanda rezerv para birimi olarak da kullanılmaktadır.
- Tedavüldeki Kanada doları banknotları;
5 C$, 10 C$, 20 C$, 50 C$, 100 C$ ve 500 C$.
- Kanada doları madeni paraları;
1 cent, 5 cent, 10 cent, 25 cent, 50 cent, 1 dolar, 2 dolar.
Avustralya Doları Sembolü ve Uluslararası Kodu
Uluslararası kodu: AUD
Sembolü: $AU
Avustralya resmi para birimidir ve 1966 yılından bu yana kullanılmaktadır. Christmas Adası, Cocos Adaları, Norfolk Adası, Kiribati, Nauru, Tuvalu tarafından kullanılmaktadır. Majör para birimlerindendir ve diğer majör para birimlerinden sonra en çok işlem gören para birimidir.
- Tedavüldeki Avustralya doları banknotları;
1 $AU, 2 $AU, 5 $AU, 10 $AU, 20 $AU, 50 $AU ve 100 $AU.
- Avustralya doları madeni paraları;
5 cent, 10 cent, 20 cent ve 50 cent.
İsviçre Frangı Sembolü ve Uluslararası Kodu
Uluslararası kodu: CHF
Sembolü: SFr
İsviçre ve Lihtenstayn’da kullanılan para birimidir. İsviçre Ulusal Bankası tarafından piyasaya sürülmektedir. İsviçre frangı, Avrupa’da kullanılan son frank para birimidir. En büyük kullanıcı ülkesi İsviçre’nin WorldBank istatistiklerine göre 2007 yılı enflasyon oranı % 3.6’dır.
- Tedavüldeki İsviçre frangı banknotları;
10 SFr, 20 SFr, 50 SFr, 100 SFr, 200 SFr ve 1000 SFr.
- İsviçre frangı madeni paraları;
5 rapen, 10 rapen, 20 rapen, 0,5 SFr, 1 SFr, 2 SFr ve 5 SFr. (1 rapen ve 2 rapen az kullanılan madeni paralardır.)
Yuan Sembolü ve Uluslararası Kodu
Uluslararası kodu: CNY
Sembolü: ¥
Sembol açısından Japon yeni ile birlikte ¥ varyasyonlarından oluşmaktadır. Renminbi (R), Çin Halk Cumhuriyeti’nin resmi para birimidir ve Yuan ise birimidir. Çin Halk Bankası tarafından basılmaktadır. Çin’in en küçük para birimleri Yuan’ın bölünmesi ile oluşmaktadır. 10 ile bölümünden Jiao, 100’e bölünmesinden Fen oluşmaktadır.
- Tedavüldeki Yuan banknotlar;
5 ¥, 10 ¥, 50 ¥, 100 ¥ ve 1000 ¥.
- Yuan Madeni paralar;
1 R, 10 R, 50 R.
Singapur Doları Sembolü ve Uluslararası Kodu
Uluslararası kodu: SGD
Sembolü: $S
Singapur’da kullanılan para birimidir. 2007 yılı yıllık enflasyon oranı % 4,4’tür.
- Tedavüldeki Singapur doları banknotları ve madeni paraları;
1 $S, 2 $S, 5 $S, 10 $S, 20 $S, 50 $S, 100 $S, 500 $S, 1000 $S ve 10.000 $S.
Hong Kong Doları Sembolü ve Uluslararası Kodu
Uluslararası kodu: HKD
Sembolü: HK$
Hong Kong resmi para birimidir. Dünya borsalarında en çok kullanılan 9. para birimi olma özelliği taşımaktadır.
- Tedavüldeki Hong Kong doları banknotları;
10 HK$, 20 HK$, 50 HK$, 100 HK$ ve 500 HK$.
- Hong Kong doları madeni paralar;
1 HK$, 2 HK$ ve 5 HK$.
Güney Afrika Cumhuriyeti Randı Sembolü ve Uluslararası Kodu
Uluslararası kodu: ZAR
Sembolü: R
Güney Afrika Cumhuriyeti’nin 1961 yılında kurulmasıyla birlikte kullanılmaya başlayan resmi para birimidir. Eski para birimi ise Güney Afrika Poundu’dur. Rand, 100 cent’e eşittir. Güney Afrika Cumhuriyeti, Namibya, Swaziland ve Lesotho’da kullanılmaktadır.
- Tedavüldeki Güney Afrika Cumhuriyeti Randı Banknotları;
10 R, 20 R, 50 R, 100 R ve 200 R.
- Güney Afrika Cumhuriyeti Randı madeni paralar;
1 c, 2 c, 5 c ve 10 c.
Yeni Zelanda Doları Sembolü ve Uluslararası Kodu
Uluslararası kodu: NZD
Sembolü: NZ$
Yeni Zelanda’nın resmi para birimidir. Aynı zamanda Cook Adları, Niue, Tokelau ve Pitcairn Adaları’nda kullanılmaktadır. Dolar yerine bazen Yeni Zelanda ile bağlantılı olan “kiwi” kullanımı da söz konusudur. Dünyada ticareti en çok ticareti yapılan 16 para birimi içerisinde yer almaktadır. 1 NZD yaklaşık 1,5 Türk lirasıdır.
- Tedavüldeki Yeni Zelanda doları banknotları;
5 NZ$. 10 NZ$, 20 NZ$, 50 NZ$ ve 100 NZ$.
- Yeni Zelanda doları madeni paraları;
10 cent, 20 cent, 50 cent, 1 NZ$ ve 2 NZ$.
Danimarka Kronu Sembolü ve Uluslararası Kodu
Uluslararası kodu: DKK
Sembolü: DKr
Danimarka, Grönland ve Faroe Adaları’nda kullanılan para birimidir. Kron, kraliyeti ve monarşiyi temsil eden taç anlamına gelmektedir. Euro’ya geçiş döneminde Euro’yu kabul etmeyen ve kendi para birimini kullanmaya devam eden ülkelerdendir. Buna rağmen Danimarka kronu, Euro’ya sabitlenmiştir. Euro öncesinde de Alman markına sabitti.
- Tedavüldeki Danimarka kronu banknotları;
50 DKK, 100 DKK, 200 DKK, 500 DKK ve 1000 DKK.
- Danimarka kronu madeni paralar;
5 kron, 10 kron, 25 kron, 50 kron. (1, 2, 5, 10 ve 20 kron nadiren)
Meksika Pezosu Sembolü ve Uluslararası Kodu
Uluslararası kodu: MXN
Sembolü: N$
Dünyada en çok ticareti yapılan para birimlerindendir. Eskiden MXP kodu ile kullanılan Meksika pezosu, 100 centavos’dan oluşmaktadır. Meksika sınırına yakın olan ve özellikle de marketlerde Meksika pezosunu kullanmak mümkündür. Buna rağmen Amerikan şehirlerinde alışverişte kullanılamaz.
- Tedavüldeki Meksika Pezosu banknotları;
20 N$, 50 N$, 100 N$, 200 N$ ve 500 N$.
- Meksika Pezosu madeni paralar;
1 pezo, 2 pezo, 5 pezo, 10 pezo ve 20 pezo.
Türk Lirası Sembolü ve Uluslararası Kodu
Uluslararası kodu: TRY
Sembolü: TL
Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde kullanılan resmi para birimimizdir. Alt birimi kuruştur. Türkiye’de Türk lirası basma yetkisi yalnızca Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’na aittir. Para birimimizde en büyük değişiklik 31 Ocak 2005 tarihinde liradan 6 sıfır atılarak Yeni Türk lirası (YTL) oluşturulmuştur. 1 Ocak 2009 tarihinde ise YTL yeniden TL olarak değiştirilmiştir.
- Tedavüldeki Türk lirası banknotları;
5 TL, 10 TL, 20 TL, 50 TL, 100 TL ve 200 TL.
- Türk lirası madeni paralar;
5 kr, 10 kr, 25 kr, 50 kr ve 1 TL. (1 kr nadiren)
Yüksek miktarda her çeşit yabancı para alınır satılır
nefis bilgiler vermişsiniz teşekkürler.
dersime çok yardımcı oldu
çok iyi ya çok yardımcı oldun çok sağ ol
Güney Afrika parasına bildiğin çita resmi koymuş yahu.
Adamların tek gurur duyacakları şey vahşi hayvanları demek.
Meksika Pezosu gerçekten güzel bir paraymış en çok onu beğendim.
Çok iyi bir derleme olmuş. Teşekkürler
Muhteşem bir yazı hazırlamışsınız. Tam olarak bunu arıyordum teşekkürler.
Güzel bir derleme olmuş en çok meksika pezosu komiğime gitti 🙂
Çok iyi bir araştırma olmuş. Teşekkürler,