Yatırımcılar, ekonomilerin çalkantılı olduğu zamanlarda güvenli yatırım aracı arayışına girerler. Bu noktada akıllara ilk gelen ise altın emtiasıdır. Faiz getirisi bulunmayan altın, ülke ekonomilerinde görülen dalgalanmalar sonrasında en güvenli yatırım aracı olarak görülmektedir. Uzun yıllar boyunca yastık altı denen şekilde yatırımı yapılan altın, günümüz finans piyasalarında da yüksek bir işlem hacmine sahiptir. Bunun yanında ülkemizde son birkaç yıldır popülerlik kazanan bir yatırım aracı daha bulunuyor; elmas yatırımı!
Ülkemizde son yıllarda elmas yatırımının hızlı bir artış gösterdiğini biliyoruz. Bunun nedeni ise 2013 yılı Ocak – Ağustos ayları arasında % 30 oranında değer kazanmasıdır.
Aynı zamanda uzmanlar, elmas fiyatlarının 2017 yılına kadar yükselen bir fiyat eğrisine sahip olduğunu öngörmektedir. Bu nedenle de yüksek gelir grubuna sahip yatırımcıların, elmas yatırımına yöneldikleri bilinmektedir. 2011 yılında altın fiyatlarının aşırı yükselmesi nedeniyle tüketiciler, pırlantalı takılara yönelmeye başladı ve böylece bir yatırım aracı oldu.
Merkezi New York’ta olan Uluslararası Mücevher Taşçıları Derneği Türkiye Başkanı Fazıl Özen 2011 yılında yaptığı bir açıklamada, altın fiyatlarının kısa bir sürede 2 katına kadar artış yaşamasının, dünya piyasalarında ve altın satışlarında ciddi bir etki yarattığını dile getirdi. Altın fiyatlarında görülen bu yükselişin pırlanta satışlarını artırdığını da kaydetti.
Ülkemizde Borsa İstanbul’da Elmas ve Kıymetli Taşlar Piyasası bulunmaktadır ve 4 Nisan 2011 tarihinde açılmıştır. Dünyada elmas ve kıymetli taş işlemleri yapan kişi ve kuruluşlarla ticaret yapma imkanı sağlamak için İstanbul Altın Borsası bünyesinde açılmıştır. Ardından Borsa İstanbul bünyesine dahil olarak Elmas ve Kıymetli Taş Piyasası adı altında faaliyet göstermeye başlamıştır.
Şimdi elmas yatırımı hakkında detaylara göz atalım:
Elmas ve Kıymetli Taş Piyasası
4 Nisan 2011 tarihinde dünyada elmas işlemi yapan kişi ve kuruluşlarla ticaret yapabilmek için ülkemizde de bir piyasa oluşturulmuştur. Elmas ve kıymetli taşlar alanında organize ve şeffaf bir piyasa yaratılmıştır. Ham elmas ticaretinin düzenlenmesine ve denetlenmesine dair Bakanlar Kurulu kararı ile Kimberley Süreci Sertifika Sistemi‘nde Borsa İstanbul, ülkemizde ithalat ve ihracat otoritesi olarak belirlenmiştir. Borsa İstanbul’da Elmas ve Kıymetli Taş Piyasası’nın toplam 509 üyesi bulunmaktadır. Bunlardan 452 tanesi kuyumculuk sektörü üyesi iken 57 tanesi borsa üyesidir.
Elmas ve Kıymetli Taş Piyasası‘nda; Kimberley Süreci Sertifika Sistemi’ne dahil olan ham elmaslar, her tür ve şekilde parlatılmış elmaslar, 32 Sayılı Karar’da tanımlanan kıymetli taşlardan ham doğal taşlar, parlatılmış doğal taşlar, parlatılmış ve fiziksel veya kimyasal işlem görmüş doğal taşlar, ham sentetik taşlar, parlatılmış sentetik taşlar işlem görmektedir.
Borsa İstanbul’da Elmas Yatırımı Yöntemleri
Elmas ve Kıymetli Taş Piyasası’nda işlemler, işlem tipine göre ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Buna göre de komisyon ve işlem usulleri farklılık göstermektedir. İşlem saatleri ise hafta içi her gün 9.30 – 17.30 saatleri arasındadır. İşlemler borsa tarafından tahsil edilmiş piyasa seans salonunda yapılmaktadır. Seans salonun işlem tarafları, piyasa üyeleri, üye temsilcileri, piyasada yetkili borsa üyeleri, yetkilendirilmiş borsa personeli bulabilir.
İşlem yöntemlerini incelemek gerekirse;
İthalat Yoluyla Gelmiş Kıymetli Taşların Yatırımı
Bu yöntemde ithalatçı üyenin, İstanbul Gemoloji Enstitüsü aracılığıyla elmas ve kıymetli taşları incelenir. Ardından işlem komisyonu ve değerleme ücretinin yatırılması sonrasında borsa kaydına alınır. Bu işlemlerin başlatılabilmesi için üyenin; fiziken kıymetli taşlar, gümrük beyannamesi, ayar evi raporu ve ithalat faturası ile İstanbul Gemoloji Enstitüsü’ne müracaat etmesi gerekmektedir. Müracaat sonrasında elmas ve kıymetli taşlar değerlemeye sokulur ve üye, borsa işlem komisyonu ile değerleme ücretini yatırır.
Borsa işlem komisyonu, alıcı ve satıcı için ayrı hesaplanmaktadır. Fatura/beyan tutarının binde 1,25’i ve BSMV toplamı şeklinde hesaplanmaktadır. Para birimine göre de ilgili hesaplardan birisine yatırılmaktadır. İthalat faturasında başka bir para birimi söz konusu ise ilgili para birimi üzerinden yapılacak işlemler için banka hesap detayı piyasa yetkililerinden teyidinin alınması gerekmektedir. İstanbul Gemoloji Enstitüsü Değerleme Ücreti de değerlemenin yapıldığı para birimi üzerinden ilgili hesaplara yatırılır.
Stokta Mevcut İlk İşlem Görecek Kıymetli Taşlar Yatırımı
Daha önceden stokunda bulunan ama herhangi bir işleme konu olamamış kıymetli taşlar, hiçbir evrak gerekmeksizin İstanbul Gemoloji Enstitüsü’nde değerlemeleri yaptırılır ve ilgili ücretleri yatırılır. Değerleme sonrasında Borsa Payı ve Değerleme Ücreti yatırıldıktan sonra borsa işlem görebilir.
İkincil İşlem Olarak İşlem Görecek Kıymetli Taşlar Yatırımı
Borsada daha önce işlem görmüş olan kıymetli taşlar, değerlemeye tabi tutulmadan 2 borsa üyesi arasında el değiştirebilmektedir. Bu durumda, alıcı ve satıcının ayrı ayrı Borsa Dışı İşlem Formları‘nı imzalı ve kaşeli bir şekilde doldurması gerekir. Ayrıca fatura, alıcı ve satıcı banka dekontları, satıcı taraf borsa ilk işlem formu, borsaya ibraz edilmelidir. Bu işlemlerin komisyonu, alıcı ve satıcıdan ayrı ayrı işlem tutarı üzerinden binde 0,75+BSMV şeklinde hesaplanır ve ilgili para birimi üzerinden yatırılır.
Kıymetli Eşya Olarak İşlem Görecek Kıymetli Taşların Yatırımı
Borsada daha önceden işlem görmüş kıymetli taşların tamamı veya bir kısmı, kıymetli eşyaya dönüştürülmüş olacak herhangi bir değerlemeye tabi tutulmadan iki borsa üyesi arasında el değiştirebilir. İzlenecek adımlar ise alıcı ve satıcının ayrı ayrı Kıymetli Eşya Bildirim Formları‘nı imzalaması ve kaşeli olarak doldurması, satıcı taraf faturası, alıcı ve satıcı banka dekontları, satıcı taraf borsa ilk işlem formu borsaya ibraz edilmektedir. İşlemlerin komisyonu ise alıcı ve satıcıdan ayrı olmak üzere işlem tutarından binde 0,75+BSMV olarak hesaplanır.
Elmas Saklama ve Ücretleri
Piyasa üyesinin talep etmesi ve Elmas – Kıymetli Taş Piyasası Kiralık Kasa Sözleşmesi‘nin imzalanması suretiyle uygun ölçü ve sayıda kasa, yıllık veya günlük kiralanabilmektedir. Piyasada elmas ve kıymetli taşların saklanmasında kullanılması için bir kasa odası tesis edilmiştir. Güvenliği ise borsa tarafından sağlanmaktadır. Saklama hizmeti alan piyasa üyesi, kira süresinin sonunda kendine teslim edilen anahtarı geri vermek zorundadır. Elmasın sigortalanması da piyasa üyesine aittir. Kasalarda saklanacak olan elmas veya kıymetli taştan kasayı kiralayan sorumludur ve kasa dairesinin her türlü güvenliğini sağlayan borsa, kasalarda saklanacak emtianın göreceği zarardan sorumlu değildir.
Ücretler ise şu şekildedir; küçük boy kasalar için yıllık 200 TL, günlük 2 TL; orta boy kasalar için yıllık 250 TL, günlük 3 TL; büyük boy kasalar için yıllık 300 TL, günlük 4 TL olarak belirlenmiştir. Kasalar gün hesabıyla kiralandığı zaman kira tutarı, haftanın tüm günleri ve tatillerde dahil edilmek üzere hesaplanır. Kira süresi sonunda geri teslimi yapılmayan veya kaybolan anahtarlar için kasayı kiralayan üyeden 50 dolar bedel alınmaktadır.
