Dünyanın en büyük finans piyasası olan forex, geniş bir yatırımcı kitlesine sahiptir. Bu yatırımcılar, bireysel, kurumsal olabildiği gibi farklı gelir seviyelerine de sahip olabilmektedir. Her birinin kendine özel yatırım olanakları bulduğu piyasa için ülkemizde yatırım yapmak için çeşitli kriterler uygulanmaktadır. 50 bin lira ve muadili döviz ile piyasaya başlanabilmektedir. Aynı şekilde dünya genelinde 1’e 200 oranına kadar çıkan kaldıraç sistemi uygulanırken, ülkemizde 1’e 10 ile sınırlandırılmıştır.
Forex piyasası, küresel yapısı nedeniyle birçok yatırım aracına ev sahipliği yapmaktadır. Aynı zamanda dünyanın her yerinde belli bir merkezi olmaksızın faaliyet gösterdiği için yüksek bir işlem hacmine sahiptir. Günlük 10 trilyon dolara yaklaşan işlem hacmi olduğu tahmin edilmektedir. Kazançlı özellikleri bulunduğu gibi deneyimsiz yatırımcı için oldukça riskli bir ortamdır. Ülkemiz yatırımcılarının yaşadığı mağduriyette, bilgi ve deneyim düzeyine dikkat çekilmiştir. Bu nedenle de yukarıda bahsettiğim sınırlamalar getirilmiştir.
Şimdi forex piyasası nedir, ne değildir, nasıl işlemler yapılır gibi konulara detaylı bir şekilde göz atalım:
Forex Piyasası Nedir?
Forexin en kısa tanımı; bir ülkenin para birimi anlık alınırken, başka bir ülkenin para birimin anlık satıldığı ve bu şekilde oluşan fiyat farkından kazanç elde edildiği piyasa olarak tanımlanmaktadır. Para birimleri dışında emtia ve hisse senedi gibi yatırım araçları da forexte işlem görmektedir. Küresel bir piyasa olduğu için forex piyasasında geniş bir yatırım aracı portföyü bulunmaktadır. Yatırımcılar ise bu çeşitlilikten faydalanarak, diledikleri yatırım aracı ile işlemlerini gerçekleştirmektedir. Fiziki olmayan şekillerde internetten al-sat olanakları sayesinde rahatça yatırım yapabilmektedir.
İşlem özellikleri bakımından diğer finans piyasalarına göre daha avantajlı görülen forex, yatırımcılarına hızlı bir kar elde etme imkanı sunmaktadır. Buna karşın gerekli bilgi ve deneyim seviyesine sahip olmayan yatırımcılar için pek karlı olmayacaktır. Günlük 6 trilyon doların üzerindeki işlem hacmi ile anlık alım – satım işlemlerinden dahi yüksek kazanç elde etmeyi mümkün kılan bir mekanizmaya sahiptir. Çift yönlü işlemler, kaldıraç sistemi, fiziki olmayan online işlemler, yatırım aracı çeşitliliği, kısa vadeli yatırım imkanı gibi olanaklar mevcuttur.
Düşük başlangıç teminatı ile de ilgi çeken forex, ülkemiz koşullarında 50.000 lira ile başlanabilir olmasıyla artık tercih edilmemektedir. Bunun yerine kaldıraçlı bir piyasa olarak VİOP ilgi çekmeye başlamıştır. VİOP nedir araştırırsanız forex ile benzer olan birkaç özelliğini görebilirsiniz.
Forex Piyasasının Tarihi
Günümüzün en popüler finans piyasası olan forex piyasası, yabancı para değişimi olarak tanımlanmasının yanı sıra dünyanın en büyük finans piyasası olarak da bilinmektedir. İnternetten gerçekleştirilen işlemleri ile forex piyasası yatırımcılarına diğer finans piyasalarından çok daha iyi olanaklar altında işlem yaptırmaktadır.
Ülkeler arasında ticaretin gelişim gösterdiği dönemlerde, iki ülke parasının bir birine dönüştürülebilirliğinde sorunlar yaşanmaya başlamıştır. Bu sorunları çözmeye yönelik Bretton Woods anlaşması imzalanmıştır. 1944 yılında imzalanan anlaşma ardından sabit kur sistemi benimsenmiştir. Altın – Amerikan doları dönüştürülebilirliği sayesinde ülkelerarası ticarette yaşanan para dönüştürülebilirliği sorunu da bu şekilde çözümlenmiştir.
Bretton Woods anlaşmasına katılan ve ülke parasının altın – dolar dönüştürülebileceğini kabul eden ülkelerin, para birimlerinin dolar karşılıkları bulunmuştur. 1 ons altın = 35 dolar eşitliği kabul edilmiş ve yapılan işlemler bu eşitlik üzerinden yapılmıştır. Daha sonra ABD ve bazı ülkelerin bu sistemi kabul etmemeye başlaması sonucunda anlaşma iptal edilmiştir. Esnek kur sistemi, bu gelişme sonrasında meydana gelmiş ve forex piyasasının temeli bu şekilde oluşmuştur. (Bretton Woods Anlaşması ve parasal rejimler hakkında bilgi almak için tıklayın.)
Forex Piyasasına Nasıl Girilir?
Forex işlemlerine başlamak isteyen kişilerin öncelikle piyasayı tam anlamıyla tanımalarını öneririz. Çünkü karlı özellikleri bulunmasına rağmen bilgisiz kişiler için riskli bir yere dönüşmektedir. Bu nedenle de önce piyasa tanınmalı ve eğer beklentiler karşılanabilecekse yatırıma başlanmalıdır.
Forex işlemler giriş yapmak için kendinize yasal bir aracı kurum seçmelisiniz. Ülkemizde SPK tarafından denetlenen forex şirketleri, yatırımcılara güvenilir bir şekilde hizmet vermektedir. Bu aracı kurumların gerekli lisanslara sahip olup olmadıklarını mutlaka araştırmalı ve buna göre tercihinizi yapmalısınız. Yasal olduğunu belirlediğiniz aracı kurumların verdikleri hizmetlerin kalitelerini araştırarak son aşamayı da atlatabilirsiniz.
Forex aracı kurumunuzu da belirledikten sonra kısa bir kayıt işlemi yapmanız gerekiyor. Bu kayıt işlemini yaparken, isterseniz önce demo hesap hizmetinden yararlanabilirsiniz. Demo hesap hizmetinde sanal para yüklü olan platformu bilgisayarınıza veya akıllı telefonunuza indirerek deneme yatırım işlemleri gerçekleştirirsiniz. Bu şekilde hem deneyim kazanır hem de forex piyasasının size uygun olup olmadığına karar verebilirsiniz.
Kayıt işleminizi de tamamladıktan sonra forex işlemlerine başlamak için teminat miktarını hesabınıza yatırmanız gerekiyor. Ülkemizde minimum teminat bedeli, 50 bin lira ve muadili dövizdir. Bu parayı hesabınıza yatırdıktan sonra forex işlemlerine doğrudan başlayabilirsiniz.
Forex Piyasasında Nasıl İşlem Yapılır?
İşlem özellikleri bakımından forex piyasası, diğer piyasalara göre daha avantajlı görülmektedir. Çünkü yatırımcılar, diğer finans piyasalarına göre daha kolay, hızlı, avantajlı ve güvenli şekillerde işlemler yapabilmektedir. Trader adı verilen platformlar üzerinden gerçekleştirilen forex işlemleri, piyasanın yapısına bağlı olarak anlık gerçekleştirilebilmektedir. Aynı zamanda kaldıraç sistemi gibi özellikleri sayesinde de kısa vadeli işlemlerden yüksek kazançlar elde edilebilmektedir. Buna karşın ülkemizde forex piyasası koşulları değiştirilmiştir ve bu özellikler geçerliliğini yitirmiştir.
Forex piyasasında yapılan yatırım işlemlerinin mantığı ile borsa işlemlerinin mantığı hemen hemen aynıdır. Buna rağmen forex piyasasında, çift yönlü işlem yapılabilir olması durumu farklı ve avantajlı kılmaktadır. Borsada bir yatırım aracı düşük fiyattan alınıp, fiyatı yükseldiğinde satılmakta ve arada oluşan farktan kar elde edilmektedir. Ama forex piyasasında yatırım araçları hem değer kazanırken, hem de değer kaybederken kazanç getirmektedir. Yani yatırım aracının fiyatı yükselirken alım yönünde, düşerken de satış yönünde işlem yapılarak kazanç elde edilir. Forex piyasasının bu özelliği ile VİOP benzerlik göstermektedir.
Forex piyasasını işlem özelliği olarak borsadan farklı kılan bir sistemde, risklerin sınırlandırılabilir olmasıdır. İyi bir piyasa takibi ve analizler sonucunda belirlenen risk faktörü piyasaya bir emir olarak iletilir ve beklenmedik bir fiyat hareketi ile karşılaşıldığında işlem otomatik olarak durdurulmuş olur. Bu şekilde de hiç bir zaman büyük kayıplar yaşanmamış olur.
Trader programları adı verilen platformlar üzerinden gerçekleştirilen alım – satım işlemleri, yatırım yapmayı kolaylaştırmıştır. Aracı kurumların sunmuş olduğu yatırım araçlarından istenen seçilerek ilgili fiyat grafiklerine, haberlere ulaşılabilir. Borsa emirlerine göre daha basit bir şekilde emirler verilerek forex piyasası işlemleri gerçekleştirilmiş olur.
Forex Ne Değildir?
Forex ile ilgili birçok yanlış algı olduğunu da sizlerle paylaşmak istiyoruz. Her şeyden önce düşünülenin aksine forex piyasası, bir kumarhane değildir. Yasal bir şekilde dünya genelinde faaliyet gösteren ve çeşitli unsurlara bağlı olarak işleyen bir mekanizmadır. Bankalar arası sisteme benzer şekilde işlemektedir ve işlemler tüm dünyada aynı şartlar altında gerçekleşmektedir. Örneğin; Türkiye piyasasında USD/TRY paritesinin değeri A ise ABD’de, Çin’de, Fransa’da ve Afrika’da da aynıdır.
Forex piyasasında spekülasyon ve manipülasyon da yapılamamaktadır. Bunun nedeni ise günlük işlem hacminin ve likiditenin yüksekliğidir. Hızlı işleyen piyasada bir spekülasyonun gerçekleşmesi, neredeyse imkansızdır. Fiyatlara dışarıdan bir müdahale söz konusu değildir. Bunun nedeni ise küresel bir piyasa olmasıdır.
Hızlı işlem yapılabilmesi ve yüksek kazanç elde edilebilmesi, forex piyasası hakkında yanlış algıların oluşmasına neden olmaktadır. Buna karşın piyasanın yapısı biraz incelendiği zaman, bu avantajların hepsinin nedenleri açıkça görülmektedir. Borsadan çok daha yüksek olan işlem hacmi, likiditesi ve piyasa yapısı, kısa vadede yüksek kazanç elde edilebilmesinin en büyük nedenlerindendir.
2017 Tarihli Forex Düzenlemesi ve Getirdiği Sınırlamalar
2011 yılından 2017 yılının başına kadar ülkemizde de oldukça popüler bir piyasa olan forex, yoğun bir ilgi görmüştür. Buna karşın SPK tarafından getirilen yeni düzenlemeler, piyasaya olan ilginin azalmasına neden olmuştur. Yatırımcıların bilgisiz ve deneyimsiz olduklarına dikkat çekilerek, piyasada işlem yapma koşulları zorlaştırılmıştır.
2011 yılında yasal kabul edilen forex piyasası, regülasyon adı altında çeşitli düzenlemelere tabi tutulmuştur. Başlangıç teminatı 100 dolar ve muadili döviz olarak belirlenmiştir. Kaldıraç oranları dünya genelinde 1’e 400 gibi yüksek seviyelerdeyken ülkemizde 1’e 100 ile sınırlandırılmıştır. Aracı kurumlar için çeşitli lisansların alınması zorunlu tutulmuş ve özellikle kaldıraçlı işlem yaptıracak şirketlere özel şartlar belirlenmiştir. O tarihten 2016 yılının başına kadar bu düzenlemeler geçerli olmuştur.
2016 yılında getirilen yeni düzenlemeler ile kaldıraçlı işlem yapacak yatırımcıların, 1’e 100 oranından faydalanabilmek için en az 20 bin liralık teminata sahip olmaları şartı koyulmuştur. Daha az teminat tutarlarında ise 1’e 50 ve altındaki oranlar uygulanmıştır. Ama ülkemizde forex mağduriyetinin artmasıyla birlikte SPK yeni bir düzenleme yaparak şartları ağırlaştırmıştır.
2017 yılının Şubat ayında getirilen yeni düzenlemeler ile birlikte forex piyasasına en az 50 bin lira başlangıç teminatı ile giriş yapılması şartı koyulmuştur. Mevcut yatırımcıların ise teminat tamamlaması veya pozisyonlarını kapatarak piyasadan ayrılmaları istenmiştir. Ek olarak piyasanın en cazip özelliği olan kaldıraç oranları, 1’e 10 oranına indirilmiştir. Böyle forex piyasası ülkemizde tüm özelliğini kaybetmiştir.
Yeni düzenlemeler sonrasında yatırımcıların yabancı ve merdiven altı forex şirketlerine para yatırmalarını önlemek için çeşitli düzenlemeler uygulanmaktadır. Buna karşın yatırımcıların büyük bir çoğunluğu yabancı forex şirketleri ile işlemlerini sürdürmektedir.
Forex piyasasına dair birçok soru işareti vardı kafamda. Bu ve sitedeki diğer yazılar forex hakkında birçok soruma cevap verdi.
Arkadaşlar forex ile ilgili her şey bu sitede anlatılmış, yazınız için teşekkür ederim.