Petrolün ne kadar değerli olduğunu hepimiz biliyoruz. Uğruna yapılan savaşlar, günümüzde hala devam ediyor. Doğal olarak değerli bir yatırım aracı olduğunu anlayabiliyoruz. Bu noktada karşımıza ham, WTI ve Brent petrol ibareleri çıkıyor. Peki, bunlar ne demek?
Piyasada geçerli ve kullanılan petrol türleri üçe ayrılır. Bunlar; Brent, WTI ve Umman petrolüdür. Ham ise işlenmemiş ve rafine edilmemiş sıvı haldeki petroldür. Brent, en yaygın tür iken; WTI Amerikan ham petrolüdür. Umman ise Orta Doğu ülkelerinde çıkarılan petrole verilen isimdir.
Şimdi ham, WTI ve Brent petrol nedir, aralarındaki farklar nelerdir göz atalım:
Ham Petrol Nedir?
Ham petrolün ne olduğunu anlamak için önce petrol kelimesinin kökenine inelim. Neden mi? Çünkü konuyu aklınız karışmadan çok daha iyi anlayabileceksiniz.
Petrol ismi; Latince petro (taş) ve oleum (yağ) kelimelerinin birleşimiyle oluşan Petroleum’dan gelir. Türkçe taş yağı anlamına gelirken, genellikle hidrokarbon olarak anılır.
Hidrojen ile karbondan oluşan petrol, az miktarda nitrojen, oksijen ve kükürt içerir. Diğer maddelerden farklı olarak yalın bir formülü yoktur. Bu haldeki yani rafine edilmemiş sıvı petrol ‘ham’ olarak adlandırılır. Kısaca işlenmemiş ve hammadde niteliğindeki petroldür.
Botaş’ın ham petrol tanımı ise “Yerküre içerisinde organik materyalin başkalaşımı ile oluşmuş ve gözenekli kayaçlar içerisinde depolanmış sıvı haldeki hidrokarbonlara ham petrol adı verilir,” şeklindedir.
Ham petrol rafinerilerde bileşenlerine ayrıştırılarak, sürekli kullandığımız ara maddeler ve akaryakıtlar oluşur. TPAO’dan aldığımız şu görsel, oluşan ara maddeleri göstermektedir:
Ham petrol, sıvı hidrokarbonlar ile değişen oranlarda çözünmüş gaz, katran ve katı maddelerden oluşur. Gaz halindeki petrol, doğal gaz olarak anılır. Yarı katı ve katı haldeki ağır hidrokarbon ile katrandan oluşan petrol ise asfalt, zift şeklinde tanımlanır.
1 varil ham petrol, 42 galon veya 159,5 litredir. Bunun işlenmesiyle ve arıtılmasıyla şu ürünler oluşur:
Petrolün kalite ölçümünde gravite terimi kullanılır. Bu ölçü birimi, yoğunluk ile ters orantılıdır. Bu bilgilere göre; hafif yani yüksek graviteli petrol, açık kahverengi, sarı veya yeşil renktedir. Ağır yani düşük graviteli olan ise koyu kahverengi veya siyahtır.
Yüksek graviteli petrolden, rafine işlemi sonrasında benzin, gazyağı ve motorin gibi hafif ürünler ortaya çıkar. Düşük graviteli işlendiğinde ise fuel-oil ve asfalt gibi ağır ve siyah ürünler oluşur.
Brent Petrol Nedir?
Brent, ham petrolün fiyatlandırılmasında kaliteyi gösteren bir referanstır. İngiliz tipi petrol de denir. Aynı zamanda uluslararası gösterge olarak kabul edilir. Brent’in dünyadaki en yaygın tür olduğunu söylemiştik. Peki, neden?
Brent, en kaliteli türlerden birisidir. Üstelik yoğunluğu hafif ve sülfür değeri düşüktür (tatlı). Bu özelliği onu kolay işlenebilir yapmaktadır. Buna bağlı olarak benzin ve dizel yakıt üretimi de kolaylaşmaktadır.
En yaygın tür olmasının nedenlerinden birisi de denizden çıkarılmasıdır. Brent, İngiltere ve Norveç arasındaki Kuzey Denizi’nden elde edilir. Bu özelliği ile üretim istenildiği gibi artırılabilir ve çok miktarda satılabilir. Amerikan tipi WTI ham petrolü gibi karaya sıkışıp kalmamıştır.
Kuzey Denizi’ndeki brent petrolü sahası, Royal Dutch Shell şirketi tarafından işletilir. Ancak sahanın kullanım ömrünün sonuna yaklaşılmıştır.
Bu saha; Broom, Rannoch, Etieve, Ness, Tarbat bölgelerinden oluşur. Brent kelimesinin ise bölge isimlerinin baş harflerinden geldiği bilinir. Aynı zamanda bölgede yaşayan Brent Goose (Yosun Kazı) isimli bir kuş türünden geldiği de söylenir.
Günümüzde üretimi bu beş bölgenin karışımı ile yapılıyor. Çünkü Brent üretimi azalmıştır ve bir karışım oluşturularak fiyat istikrarı sağlanmaktadır.
Petrolün kalitesi, çıkarıldığı bölgeye ve derinliğe göre değişir. Bu kapsamda fiyatın belirlenmesi için sülfür içeriği ve yoğunluğu önemli kriterlerdir. Brent petrolün sülfür değeri yüzde 0,37 ve yoğunluğu düşük olmalıdır. Bunlar ise petrol ticareti için önemlidir.
Fiyatı, İskoçya’nın Sullom Voe terminalindeki satış fiyatı üzerinden belirlenir. Brent fiyatı, 1980 yılına kadar petrol üreten şirketler ve OPEC üyeleri tarafından belirlenmiştir. Daha sonra uluslararası pazarlardaki arz ve talebe göre belirlenmeye başlanmıştır.
WTI Petrolü Nedir?
West Texas Intermediate kelimelerinin baş harflerinden oluşan WTI, Teksas petrolüdür. WTI ham petrolü olarak da anılır. New York Ticaret Borsası’nda (NYMEX) vadeli işlem sözleşmelerine konu olan emtiadır.
Hafif ve tatlı kabul edilen bir petrol türüdür. Kuzey Denizi Brent sahasından çıkarılan petrolden daha düşük bir yoğunluğa sahiptir. Ayrıca sülfür değeri yüzde 0,24’tür. Bu özellikleri ise Brent’ten daha kolay rafine edildiğini söyleyebiliriz. Aynı zamanda yüksek kalitelidir.
WTI, ABD petrol piyasasının göstergesidir. Benzin ve dizel yakıt üreticileri için idealdir. Ancak karadan (Orta Amerika) çıkarıldığı için başka bölgelere transferi maliyetlidir. Fiyatı ise buna bağlı olarak yüksektir.
Brent ve WTI Petrol Arasındaki Farklar Nelerdir?
Yukarıdaki tanımlara göz atarak, Brent ile WTI arasındaki farkları az çok anladık. Şimdi bunları sıralayalım:
- Brent petrolün yoğunluğu, WTI petrole göre biraz daha yüksektir.
- Brent’in sülfür değeri %0,37 iken, WTI’nın %0,24’tür.
- Brent, uluslararası gösterge iken; WTI, ABD göstergesidir.
- WTI petrol karadan çıkarılırken, Brent denizden çıkarılır.
- WTI’nın başka bölgelere gönderimi, Brent’e göre daha maliyetlidir.
- WTI, Brent’e göre daha kolay rafine edilebilir.
- Brent dünyanın en çok kullanılan türü iken, WTI ABD’nin en çok kullanılanıdır.
- WTI New York Ticaret Borsası’nda işlem görürken; Brent Intercontinental Commodity Exchange’de (ICE) işlem görür.
abi siz çok iyi sitesiniz ya… be zama google da görsem heo bir işiler öğreniyorum sizden.