Yatırım yapma şekilleri, yıllar geçtikçe değişiklik gösteriyor, desem kimse itiraz etmez sanırım. Çünkü dünya genelinde yaşanan değişiklik ve gelişmelere göz attığımız zaman, yıllar ilerledikçe hala aynı şekillerde yatırım yapmayacak olduğumuzu anlayabiliriz. Şu an kullandığımız paraların tarihe karışacağı konuşulurken, nasıl olur da hala aynı şekillerde yatırım yaparız değil mi?
Çok kısa bir zaman tüneli yapalım. Bundan 15 yıl önce yatırım dendiği zaman; kuyumcudan altın, döviz bürolarından dolar ve borsadan belli hisse senetlerini almak aklımıza gelirdi. Ama 2000’li yıllara geldiğimizde forex gibi diğerlerine göre çok daha teknolojik olan bir piyasa ile tanıştık. Televizyonların tele-tex sayfasından hisse fiyatı takip ederken, birden bilgisayar başına geçip internetten yatırım yapmaya başladık. Üstelik forex piyasasının alıştığımız yatırım şekillerinden çok daha avantajlı özelliklere sahip olması hemen dikkatimizi de çekti. Yine 2000’li yıllarda hayatımıza giren kripto paralar ise dünyanın gittiği nokta hakkında bize daha fazla fikir vermeye başladı.
Anlayacağınız her gelişme yatırım yapma şekillerimizi değiştirdi. Elbette iyi mi oldu, yoksa kötü mü bu kişiden kişiye farklılık gösterir. Şimdi kripto paralar, forexin pabucunu dama mı attı sorusunun cevaplarına geçelim:
Forex Yatırım Alışkanlıklarımızı Nasıl Etkiledi?
Forex, küresel bir piyasa olarak hayatımıza girdi ve 5/24 internet üzerinden gerçekleştirilen işlemleri ile daha önce alışık olmadığımız yatırım yöntemini hayatımıza soktu. Birçok yönden avantajlı olan forex, borsada olduğu gibi emirlerin iki aşamalı bir şekilde gerçekleşmesi yerine doğrudan yatırımcı tarafından piyasaya gönderilmesiyle hemen gönlümüzü kazandı. Ayrıca verdiğimiz emirlerin anında gerçekleşmesi de büyük bir nimetti.
Kaldıraç sistemi, çift yönlü işlemler, risklerin emirlerle sınırlandırılabilmesi, düşük başlangıç teminatları ve 5/24 işlem imkanı gibi birçok özellik ile ülkemizde büyük ilgi gören forex, bir süre sonra insanların kaybetmeye başladığı bir yer haline geldi. Bunun en önemli nedeni ise kaldıraç oranları ile para kazanma hırsının bir araya gelmesiydi. Henüz tam anlamıyla forex nedir bilmeyen kişiler, kaldıraç oranlarının cazibesine kapılıp işlem yapmaya başladılar. Üstelik bilgi sahibi olmadan işlem yapabilecekleri inandıkları için suçu hiçbir zaman kendilerinde aramadılar. Sonuçta ise kayıplarla forexin adı kötüye çıktı. SPK her ne kadar çeşitli kurallar yayınlasa da etkili olmadı.
Forex piyasasının özelliklerini yararımıza kullanmak yerine saldırgan bir şekilde yatırım yaptık. Sonucunda da SPK piyasaya ağır bir tebliğ getirerek müdahale etti. 2017 – Şubat tarihli yönetmeliğe göre; forex piyasasına başlamak için minimum teminat miktarı 50 bin lira ve muadili dövize yükseltildi. Kaldıraç oranları ise 1’e 100’den 1’e 10 oranına kadar indirildi. Sonuçta forex piyasasının ipi çekilmiş oldu. Ülkemiz şartlarında forex piyasaları kimsenin tercih etmeyeceği bir yer haline getirildi. Bu durum aracı kurum çalışanlarını da kötü etkiledi ve binlerce kişi işsiz kaldı. Peki, bu tebliğ işe yaradı mı?
Elbette yaramadı; çünkü forex öncesi % 70’e çıkan kaybeden yatırımcı sayısı, hala aynı seviyelerde! Neden mi? Yurt dışı forex şirketlerinin ve dolandırıcıların, SPK tebliği sonrasında mantar gibi çoğaldı. Zaten bilinçsiz olan yatırımcı, bu sefer yabancı firmaların hediye, bonus ve kampanyalarına inandı. Üstelik 1’e 3000 gibi kaldıraç oranları ile kandırıldılar. Kısaca forex tebliği sonrasında yatırımcı yurt dışı firmalara kaydı. Yurt dışı forex firmaları hakkında şirketler arttı; ama işlemler için kesin ibareler olduğu için herhangi bir hak talep edilemedi.
Parasını yatıranlar ise bir süre sonra ortadan kaybolan şirketlerden hiçbir hak talep edemediler. SPK bu firmalarla işlem yapmaya yasak koysa bile kimse bunu dinlemedi. Forex yatırımcılarına alternatif olarak gösterilen piyasalar ise yüksek hızda ve teknolojide yatırım yapmaya alışmış kişileri kesmedi. 2017 yılının sonunda yapılan araştırmalara ve uzman yorumlarına göre; ülkemizde forex tebliği öncesi ile sonrası arasında kaybeden yatırımcı anlamında hiçbir değişiklik yok. Üstelik dolandırılan kişiler, hiçbir hak talep edemedikleri için durum çok daha kötü.
Kripto Paralar Yatırım Alışkanlıklarımızı Nasıl Etkiledi?
2008 yılında bitcoin ile hayatımıza giren kripto paralar, ilk başta kabul edilemedi ve kimsenin güvenini kazanamadı. Bir süre sonra fiyatlarında görülen yükselişler sonrasına dikkat çekti. İnternet camiasında ilgi gören bu paraların, hayatımıza yeni bir yatırım yöntemi olarak gireceği ise hiç tahmin edilmemişti. Zaten kripto paraların çıkış nedeni; banka gibi üçüncü tarafları ortadan kaldırmak ve kişiden kişiye para transferini güvenli bir şekilde gerçekleştirmekti.
Kripto para piyasaları her geçen yıl biraz daha güçlenirken, 2013 yılında bitcoin ile ödemeler kabul edilmeye ve forexte işlem göremeye başladı. Ardından yine bitcoin için sınırlamalar getirildi ve ödemeler iptal edildi, yatırım aracı olmadığı belirtildi. Ta ki 2017 yılına gelene kadar kripto para kavramı, sadece internet camiasında anılmaya devam etti. 2017 yılında ise bitcoinin rekor fiyatlar yükselişleri, kripto paraları kahvehanedeki amcaların bile diline düşürdü.
2017 yılına 1000 dolar seviyelerinden başlayıp 20 bin dolara kadar yaklaşan bitcoin, en karlı yatırım aracı olarak görüldü. Elbette herkes tarafından değil; çünkü bazı uzmanlar, bitcoine inanmıyor, balon olduğunu söylüyor ve yakın bir zaman içerisinde kötü bir şekilde yok olacağını düşünüyor.
Tanıdığımız tek kripto para bitcoin değil; litecoin, ethereum, ripple, dogecoin, monero, IOTA gibi daha birçok coin hayatımıza girmiş durumda. Her birinin de yatırımcısı bulunuyor ve 2017 yılında hepsinde rekor yükselişler görüldü. Şu an bir elin parmaklarını geçmeyecek sayıda kripto para borsası ülkemizde faaliyet gösteriyor ve birçok kişi buralardan yatırım yapıyor. Bir kesim ise hala coinlerin güvenli olup olmadığı konusunda tereddüt yaşıyor. Ama açıkça görülen tabloyu şuna benzetebiliriz; forex!
Kripto Paralar Forex Piyasasının Yerini Aldı mı?
Ülkemiz koşullarında düşündüğümüz zaman bu sorunun cevabını çok açık bir şekilde verebiliriz. Çünkü forex düzenlemesi sonrasında boşluğa düşen yatırımcılar, “ne alsak” diye ortada dolaşırken karşılarına bitcoin gibi hızlı yükselişleri olan bir yatırım aracı çıktı.
Bitcoin için yatırımcı aracı diyorum; ama tam olarak bu şekilde kabul edilmediğini de bilmeniz gerekiyor. Ama şu an birçok kişi, arabasını satıp veya kredi çekip bitcoine yatırım yapmaya başladı. Sonu nereye gidecek henüz bilinmiyor; ama birçok kişi ani yükselişlerle bir anda milyoner olmanın peşinde. Tıpkı kaldıraç oranları ile dikkat çeken forex piyasaları gibi…
Forex piyasasında yaşanan kayıpların en büyük nedeni; “bir anda zengin olma düşüncesiyle yüksek kaldıraç kullanmak” şeklinde, yapılan araştırmalar sonucunda açıklandı. Henüz forex piyasası nedir, işlemler nasıl yapılır ve kaldıraç oranları doğru bir şekilde nasıl kullanılır bilinmezken; saldırgan bir tavırla para kazanmak için işlem yapıldı. Sonuç ise açık bir şekilde ortada. Kripto paralara da şu an aynı bir tavırla yaklaşılıyor ve bir düşüş yaşandığı zaman suç onlara atılıyor. Oysaki asıl suçlu, bizleriz. Çünkü onları daha tam anlamıyla tanımadan benimsedik ve bizi zengin edeceklerine inandık. Üstelik yaratılış amaçlarından, daha birçok kişinin haberi yok.
Coinmarketcap verilerine göre 1465 çeşit kripto para bulunuyor. Bunların toplam piyasa büyüklüğü ise 574.847.136.001 dolar olarak gösteriliyor. Bitcoinin piyasa değeri 200 milyar dolara yakın seyrediyor ve şu an kripto para piyasasının en büyük coini olarak tanımlanıyor. İkinci sırada ise 105 milyar dolardan fazla piyasa büyüklüğü ile ethereum yer alıyor. Akbank ve dünyanın birkaç büyük bankasının desteklediği Ripple ise 55 milyar dolara yakın piyasa büyüklüğüne sahip.
Forex piyasasının büyüklüğü ise bundan katbekat daha fazla. Küresel bir piyasa olan forex, dünyanın en büyüğüdür. Dünyanın her bir köşesinden yatırımcılar bir araya gelmektedir. Dolayısıyla günlük işlem hacmi 7 trilyon dolar civarındadır. Şuradan forex piyasası ile ilgili istatistiklere göz atabilirsiniz. Bu açıdan bakıldığı zaman forex ile kripto para piyasasının karşılaştırılmak için birbirinden uzak oldukları anlaşılacaktır.
Kripto para piyasasının, forexin yerini alabilmesi için önce kabul görmesi gerekiyor ve şu an için bu imkansıza benziyor. Forex piyasasında tüm dünya ülkelerinin para birimleri işlem görmektedir. Bunlar tüm dünya tarafından kabul gören ve kullanılan para birimleridir. Bitcoin ve diğer kripto paralar ise henüz tam anlamıyla resmiyete kavuşmamıştır.
Sonuç olarak kripto paraların, forex piyasasının pabucunu dama atması şu an için imkansız. Böyle bir durum olabilmesi için tüm dünya tarafından kripto paraların kabul görmesi gerekmektedir. Ama günümüzde kripto paraların dünyayı ikiye böldüğü görülüyor. Bu noktada hem ülkemiz hem de dünya geneli için forexin unutulup, kripto paraların onun yerine geçtiğini söylenemez.
Merhaba borsa ve kripto para konusundan pek anlamıyorm ancak çok deli paralar döndüğünü tahmin edebiliyorum.paylaşım için tşkler
bence attı bile. özellikle küçük yatırımcıların artık türkiye’de forex piyasasında yatırım yapamaları hepsini kripto yatırımcısı olmaya yöneltti.