Bir borsa yatırımcısı için şirket bilançolarını doğru bir şekilde okumak, son derece önemlidir. Bir yatırımcı için yatırım yapılacak ve kazandıracak hisse senedinin bulunması aşamasında, şirket bilançoları büyük bir rol oynar. Özellikle ülke ve küresel ekonomilerde karmaşanın hat safhalara ulaştığı zamanlarda, kar, satış, sermaye, ihracat gibi veriler yetersiz kalmaktadır. Bu dönemlerde nakit akımı, FVAÖK, diğer faaliyet gelirleri, stok değeri gibi ekstra verilere de gerek duyulmaktadır.
Bir şirkete ait hisse senedinin seçiminde, iyi bir bilanço analizi ile en doğru yatırımı yapabilirsiniz. Kazandıracak bir hisse senedinin belirlenmesinde, iyice düşünmeden ve analizleri tam anlamıyla yapıp yorumlamadan başarılı olmanız neredeyse imkansızdır.
Ayrıca bir hisse senedinden para kazanmak için temel analizlere de önem vermek gerekiyor. Bu noktada da gelir tabloları ve bilançolar devreye giriyor. Yatırımcıların bu bilanço kalemlerini iyi bir şekilde bilmesi ve okuyabilmesi gerekmektedir. Bilançoların nasıl okunması gerektiğini buradan öğrenebilirsiniz.
Birçok uzman, bir şirketin varoluş nedeninin, faaliyetlerinden nakit yaratmak olduğunu söyler. Bu nedenle de gelir tabloları ve bilanço kalemlerinden yararlanmak gerekiyor. Böylece şirketin nakit yaratıp yaratmadığını belirleyebilirsiniz. Aynı zamanda bir şirketi değerlendirebilmek için yalnızca satışlarındaki ve borçlarındaki değişimlere göre yorum yapılamaz.
Yalnızca bu verileri dikkate almak, yatırımcıyı yanlış tercihe sürükleyebilir. Bu nedenle hisse senedi yatırımcılarının bilanço okuma konusunda bilgili ve deneyimli olması gerekiyor.
Bilançolara geniş bir çerçeveden bakılması gerektiğini belirten uzmanlar, 15 adımda en iyi şekilde bilanço okumanın sırlarından bahsediyorlar. Bizlerde bu yazımız aracılığıyla sizlere bu adımlardan bahsetmek istiyoruz:
Şirket Satışları
Satışlar, bir şirket için kendi başına bir göstergedir; ama tek başına yetersiz kalabilirler. Şirketin ilgili dönemlere ait faaliyetlerinde ne kadar başarılı olduğunun en büyük göstergesidir. Aynı zamanda bir şirketin nakit yaratmak için satış yapması gerekmektedir. Bilanço okurken bakmanız gereken ilk verilerden birisini oluşturmaktadır.
Kar
Gelir tablosunun önemli kalemlerinden birisidir. Ama karın her zaman nakit olmadığını bilmeniz gerekiyor. Bu yüzden şirketin nakit gelirlerini görmek için mutlaka FVAÖK’e bakmanız gerekiyor.
Sermaye
Bir şirketin faaliyetlerini sürdürmek için gerekli olan sermayeye sahip olması, yatırımcı adına oldukça önemlidir. Hissedarın kendi kaynakları ile şirkete koyduğu para olarak görülebilir. Alınmış olan mali borcun, sermayeye oranının büyük olması, yatırımcı ve borç veren açısından büyük bir risktir. Bu açıdan sermayenin büyüklüğü, şirketin az riskli olması adına önemlidir. Ayrıca büyüyen satışların finanse edilmesi için çok kredi kullanma imkanı doğar.
FVAÖK
Açılımı faiz, vergi, amortisman öncesi kar olan FVAÖK, bahsedilen 3 kalemin toplanmasıyla bulunur. Şirketin ana faaliyetlerden ne kadar gelir elde ettiğinin göstergesidir. Faaliyetlerden elde edilen kara, amortisman ve kıdem tazminatı karşılıkları eklenerek bulunmaktadır. En önemli göstergelerden biri olmasının nedeni; kendi başına bir maliyet kalemi olmasıdır. Amortisman ise büyük ölçüde üretilen malın maliyetine verilmektedir ve nakit çıkışına neden olmasa bile şirketin marjlarının daralmasına neden olur. Şirketin ana faaliyetlerinden ne kadar nakit yarattığı da FVAÖK ile bulunur. Yabancı yatırımcıların en çok dikkate aldığı veridir.
Satışların Maliyeti
Satışların maliyetinin, ekonomik ortamdan nasıl etkilendiğini göstermektedir. Satış maliyetleri, hammadde, enerji, amortisman ve işçi giderleri gibi konuları kapsamaktadır. Örneğin kriz nedeniyle 2001 yılında işten çıkarmalar artmıştır ve bilançolarda bu kalemde kar marjının yüksek olduğu görülmüştür. Bu noktada dikkat edilmesi gereken bir diğer konu da girdisi Türk lirası bazlı, satışları dolara endeksli olan şirketlerdir. Bu şirketlerde kar marjlarında devalüasyon nedeniyle önemli düzelmeler olacaktır.
Faaliyet Giderleri
Bu veri, şirketin yönetim, reklam, pazarlama ve kampanya gibi giderlerini göstermektedir. Şirketler, krize tepki olarak reklam giderlerini önemli ölçüde kısarlar. 2001 yılında yaşanan krizde faaliyet giderlerinde de ciddi düşüşler görülmüştür.
Diğer Finansman Giderleri
Borçlu şirketin, borç yüzünden faiz ve kur farkı giderlerini göstermektedir. Kurda yaşanan şiddetli değişiklik veya faizlerde ani dalgalanma, diğer finansman giderlerinde ciddi değişikliklere neden olur. Şirketin, faaliyetlerinden elde ettiği bütün karı götürebilecek kadar önemli bir bilanço kalemidir.
Vergi Öncesi Kar
Önemli kalemlerden birisi de vergi öncesi kardır. Vergi, belli değişkenlerin bir fonksiyonudur ve vergi öncesi kar, yaratılan karın daha iyi bir göstergesi olacaktır.
Diğer Faaliyetlerden Gelirler
Bir şirketin nakit pozisyonlarında bulunan repo, hazine bonosu, mevduat ve döviz gibi yatırım araçlarına yaptıkları yatırımlardan gelen faiz ve kur farkı gelirini gösteren kalemdir.
Nakit ve Hazır Değerler Kalemi
Bir şirketin elinde bulunan nakit, repo, hazine bonosu, döviz gibi yatırım araçlarının bulunduğu kaleme verilen isimdir. Nakit miktarını görmek için oldukça önemli bir kalemdir.
Kısa Vadeli Ticari Borçlar
Şirketin, üretim yapmak ya da satmak için aldığı hammaddeler için ödemesini ne kadar zamanda yaptığını öğrenmek adına önemli bir kalemdir. Şirket, hammadde aldığı yere 2 ay içinde para ödüyor, stoklarını 2 ay taşıyor; ama alacaklarını 3 ayda tahsil ediliyorsa, şirketin 3 ay kendisini finanse etmesi gerekmektedir. Bu da genellikle mali borçlarla yapılmaktadır.
Uzun Vadeli Borçlar
Şirketin, yaptığı yatırımı finanse etmek için uzun vadeli aldığı borçlardır. Örnek vermek gerekirse; bir şirket kapasitesini artırmak için 30 milyon dolar kredi alıyorsa, bu kalem uzun vadeli borçları ifade eder.
Ticari Alacaklar ve Stoklar
Birbiri ile bağlantılı ve önemli olan iki kalemdir. Bunun nedeni şirket, satışlarını büyük ölçüde artırmasına rağmen vadeyi uzatmış olabilir. Daha açık haliyle, sattığı malın karşılığını hemen toplayamıyordur. İşte bu dönemlerde satışlar artarken, ticari alacakların da büyüdüğü görülür. Ticari alacakların artması da şirkette nakde mal olur. Çünkü satışları yapmak için hammadde ihtiyacı vardır ve alımdan, ürün yapımına kadar şirket para harcar. Karşılığını nakit olarak aynı anda tahsil edemiyorsa, nakit durumu zora girebilir. Bu yüzden şirketler çoğu zaman nakit ihtiyacını mali borçlarla kapatmaktadır. Bu da şirketin mali yapısını bozabilir ve mali giderlerin artmasına neden olabilir. Bu durumlar stok için de geçerlidir. Stoklar arttıkça şirketler elinde bulundurduğu nakitten yerler. İki durumda da nakit kaybı yaşanır.
Finansal ve Sabit Duran Varlıklar
Finansal duran varlıklar, şirketin iştiraklerini; sabit duran varlıklar ise şirketin bina, ekipman, makine ve üretim parkı gibi değerleridir. Sabit varlıklarda artış yaşanması, şirketin yatırım yaptığını göstermektedir. Nakitte yaşanan değişimi görmek için finansal duran varlıklar daha önemli bir kalemdir. Şirketin başka bir şirketi satın alması veya iştiraklerinden birinin sermaye artırımına katılması, nakit çıkışına neden olacaktır. Bu kalemlerinde iyi bir şekilde incelenmesi yatırımcı için yararlıdır.
Nakit Akım Tablosu
Bir şirket için nakit akım tablosu çıkartmak son derece önemlidir. Bunun için önce FVAÖK ile işe başlanmalıdır. FVAÖK kaleminden ilgili yıl ödenen vergiyi ve işletme sermayesindeki değişimi çıkarmak gerekmektedir. Bunun için de ticari alacaklar, stoklar ve kısa vadeli ticari borçlarda görülen değişimlerin toplanması gerekmektedir. Daha sonra ise finansman gelir ve giderleri netleştirilir, o dönem yapılan finansal ve sabit duran varlık yatırımları da hesaba katılır. Eğer temettü dağıtılmışsa, toplamdan çıkartılır. Nakit sermaye artırımı varsa eklenir. Sonuçta ise serbest nakit akışı adında bir kalem bulunmuş olacaktır. İşte bu kalem, şirketin ilgili yıl nakit ve hazır değerlerindeki, mali borçlarındaki ne değişimi gösterecektir.
