Spekülasyon Nedir? Spekülatör Kime Denir?

Finansal yatırımcılar, birtakım risklere göz yumarak işlemlerinden kar etmeyi amaçlar. Bu içeriğimizde, yatırım dünyasında önemli bir kavram olan spekülasyon hakkında detayları ele aldık.

Finans piyasalarında deneyimli veya deneyimsiz tüm yatırımcılar, belli bir miktar para kazanmak amacıyla işlem yaparlar. Bunun için piyasayı inceler ve mevcut durumu değerlendirerek geleceğe yönelik fiyat tahmininde bulunurlar. Yani, iyi bir yatırımcı bir enstrümanın fiyatında ne yönde değişiklik olacağını önceden görebilme yetisini kazanmış olmalıdır.

Ne kadar iyi bir tahmin yapılmış olsa da, yatırımcı birtakım risklere göz yumar. Çünkü fiyatlar anlık olarak değişebilir ve çoğu zaman bu hıza yetişmek mümkün değildir. Yatırımcıların piyasada gerçekleşmesi beklenen fiyat hareketlerinden faydalanması ise spekülasyonu karşılayan en kısa tanım olarak karşımıza çıkar.

Deneyimli yatırımcılar kısa vadeli işlemlerinden yüksek kar edebilirken, bilgi ve deneyimi olmayanlar ise piyasanın risklerinden oldukça kötü etkilenir. Tüm işlemler ise fiyat değişimlerinden doğru şekilde faydalanabilme esasına dayanır. Spekülatör nedir ve spekülatör kime nedir gibi merak edilen soruların yanıtlarını aşağıda bulabilirsiniz;

Spekülasyon Ne Demektir?

Piyasa koşullarının değerlendirilerek geleceğe yönelik fiyat tahmini yapılması ve belli risklerin üstlenilerek para kazanılması şeklinde tanımlanan spekülasyon, finans piyasalarının önemli faaliyetlerindendir.

Spekülasyon, piyasada gerçekleşmesi beklenen fiyat değişikliklerinden faydalanılarak yapılır ve özellikle borsanın olmazsa olmaz kavramlarından biridir. Fakat yalnızca borsaya özgü değildir ve yatırım yapan herkesin mutlaka karşısına çıkar.

Piyasada işlem yapan herkesin ortak amacı bilindiği gibi işlemlerden kar elde etmektir. Başarılı bir yatırımcı, doğru zamanda uygulanması gerekeni yapar ve yatırımın sağlığı açısından en iyi kararı vererek kötü durumları bile lehine çevirebilir.

Fiyatlar her an değişkendir. Yatırımcılar ise böyle riskli bir ortamda beklentilerinin tahminler doğrultusunda gerçekleşmesiyle kazanç elde edebildiği gibi fiyat tahminlerinin tutturulamaması nedeniyle de kayıp yaşar. Bu da işlemlerde en az kar kadar zararın da güçlü bir ihtimal olduğunu ortaya çıkarır.

Herhangi bir yatırım aracının gelecekte değerleneceği veya fiyatının yükseleceği öngörülüyorsa, bugünden alım yapılır. Gelecekte tahminlerin beklentiler dahilinde gelişmesi sonucunda, yani fiyat yükseldiği zaman, yüksek fiyattan satış yapılması planlanır.

Düşük fiyattan alım ve yüksek fiyattan satış sayesinde de kar elde edilir. Aynı şekilde fiyatların düşeceği veya değer kaybedeceği öngörülüyorsa da bugünden satış yapılır ve beklentiler gerçekleştiğinde kazanç elde edilir.

Örnek vermek gerekirse; dolar – Türk lirası kurunda işlem yapan bir spekülatör, gelecekte kurda değer artışı olacağını öngörüyorsa bugünden dolar alımı yapar. Gelecek beklentileri gerçekleştiği zaman aldığı doları Türk lirasına dönüştürerek kar elde etmiş olur. USD – TRY kurunun değer kaybedeceğine inanıyorsa da elindeki doları bugünden satarak beklentileri gerçekleştiğinde kazanç elde etmiş olur.

Spekülatif işlem yapmak piyasanın tüm riskini üstlenmek demektir. Çünkü bir emtia, menkul kıymet veya döviz fiyatının gelecekteki piyasa fiyatı üzerinden tahminler yürütülür ve buna göre de bugünden alış – satış yapılır.

Piyasalarda fiyatlar her durumdan etkilenebilir. Böyle bir ortamda tahminlerin her zaman gerçekleşmesi mümkün değildir. Tahminleri doğru çıkmadığında yatırımcı kayıp yaşar. Bu nedenle de piyasanın tüm risklerine göz yumarak işlemlerini bugünden gerçekleştirir.

Sözünü ettiğimiz bu işlemlerin bir nevi vadeli işlem olduğunu düşünmek gerekir. Vadeli işlemler genel olarak riskten korunma amacıyla yapılır.

Riskten korunmanın yanı sıra riske girilerek spekülatif kazanç elde etmek için de kullanılır. Çünkü bugünden alış veya satış gerçekleştirilmekte, gelecekte beklentilerin gerçekleşmesiyle de kar veya zarar edilmektedir.

Spekülasyon Yasal mıdır?

Spekülasyon, oldukça fazla risk içeren bir eylem olsa da bu, onun yasadışı olduğu anlamına gelmez. Her ne kadar TDK “vurgunculuk” olarak tanımlasa da dünyada kabul görmüş ve sıkça yapılan bir işlemdir. Ayrıca piyasada fiyatların aşırı yükselmesi ve düşmesini engellemek gibi önemli bir işlevi vardır.

Piyasalarda yatırım araçlarının fiyatlarının saniyeler içinde bile değişebiliyor olması çoğu zaman yatırımcıları spekülasyona mecbur bırakmaktadır. Bu açıdan bakıldığında da bu eylemin yatırımın doğal bir süreci olduğu kanısına varılabilir.

Spekülasyon yasaldır ve piyasada istikrarın sağlanması ve piyasadaki düzenin sağlanması anlamında da önemli faaliyetlerdir. Bu faaliyetler sayesinde oluşan işlem hacmi ile gerçek alıcılar, satıcılar, yatırımcılar ve riskten korunmayı amaçlayanlar her zaman karşılaşabilirler. Bu sayede de borsanın likiditesi artış gösterir.

Aynı zamanda fiyatlar düşükken alım ve yüksekken satış yaptıkları için enstrümanların hiçbir zaman aşırı yükselmesine veya düşmesine izin verilmemiş olur. Özellikle piyasada riskten korunmak isteyen kişilerin risklerini spekülatörler üstlenir.

Sözünü ettiğimiz bu nedenlerden dolayı da istikrar sağlayıcı ve istikrar bozucu olarak iki gruba ayırmak mümkündür;

İstikrar Sağlayıcı Spekülasyon

Burada enstrümanların fiyatlarının istikrarlı bir şekilde düşüp yükseleceğine ilişkin bir düşünce hakimdir. Bu işlem türü, fiyatlar arasındaki farklılığın aşırı olmaması amacıyla yapılmaktadır.

Piyasalarda yapılan spekülasyon, aşırı dalgalanmaları önler ve bu sayede fiyatlarda istikrarın sağlanması gerçekleşir. Aslında istikrar sağlayıcı olması sadece bir görüştür ve görüşler üzerinden hareket edilir.

Örnek vermek gerekirse; altın fiyatlarının düştüğü dönemde spekülatörler bir süre sonra fiyatların yeniden yükseleceği düşüncesi ile düşük fiyattan alım yaparlar. Bu durumda alımlar nedeniyle altın daha fazla değer kaybetmemiş olacak ve fiyatı dengeli bir şekilde hareket edecektir.

İstikrar Bozucu Spekülasyon

Yapılan spekülasyonların fiyatlarda düzeni sağlamak yerine daha fazla düzensizliğe neden olduğunu savunanların görüşüdür. Yatırım araçlarının fiyatlarındaki dalgalanmaları daha da artırdığına inanılır.

Örnek vermek gerekirse; fiyatı yükselen bir yatırım aracının ileride daha da değer kazanacağına inanan kişilerin alım yapması ve fiyatların daha fazla yükselmesine neden olmaları şeklinde tanımlanabilir. Aşırı bir talebin oluşmasına sebep verilmesinden dolayı fiyatların ralli yapacağına inanılır.

Spekülatör Kime Denir?

Adından da anlaşıldığı üzere, spekülatif işlem yapan kişilere spekülatör denilmektedir. Bunlar, tecrübesi son derece fazla olan kişilerdir. Piyasanın tüm risklerine katlanarak kazanç elde etmeyi hedeflerler.

Spekülatörlerin yaptıkları alım – satım işlemlerinde her zaman kayıp yaşama ihtimallerinin olmasına rağmen genel olarak iyimserlikle piyasayı yorumlamaları ve geleceğe dair tahminlerinde başarılı olmaları muhtemeldir.

Mevcut piyasa koşullarını iyi bir şekilde değerlendiren spekülatörler, borsanın önemli kişilerindendir. Piyasayı iyi bir şekilde inceler, meydana gelecek önemli olayları gerçekleşmeden önce tahmin edebilirler. Yani, öngörü yetenekleri oldukça gelişmiştir.

Spekülatörlerin gelecek tahminleri boş tahminler değildir ve iyi bir deneyim ve bilgi birikiminin sonucudur. Fiyatların gelecekte ne yönde ilerleyeceği konusunda gerçekten de uzmanlaşmış kişilerdir.

Piyasalarda spekülatif işlemlerin yapılması, özellikle fiyatların fazla oynak olduğu dönemlerde balon fiyatlara yol açabilir. Bu da piyasalarda çöküşleri tetikleyebilecek kadar tehlikeli bir durum olabilir.

Spekülatörler, tahminlerde bulunmadan önce bütün göstergeleri göz önünde bulundururlar, analiz ederler ve yorumlarlar. Buradan da anlaşıldığı üzere, bu işi yapan kişiler bilgisine ve deneyimine güvenerek risk alırlar. Fakat doğru tahminlerde bulunmadığında zararla karşılaşırlar.

Gelmiş geçmiş en ünlü spekülatör George Soros’tur. Yatırım yapanlara akılcı tavsiyelerde bulunan Soros, 1992 yılında gerçekleşip “Kara Çarşamba” olarak bilinen ekonomik kriz döneminde bir günde 1 milyar dolar kazanmıştır. “İngiliz Bankalarını Soyan Adam” unvanına da bu şekilde sahip olmuştur.

Borsada Spekülasyon Nedir?

Piyasada olup bitenlerin detaylıca incelenmesi sonucunda yapılan spekülasyon, yatırımcıların beklentileri doğrultusunda belli bir riske katlanmalarıyla kar elde etmeye uğraşmasıdır. Bu noktada piyasadaki geçmiş verilere bakılarak da bir tahmin yürütülür. Amaç kar etmek olsa da tahminlerin yanıltma payı kadar kaybetme ihtimali vardır.

Çoğunlukla hisse senetleri ile anılan borsa piyasasında birçok enstrüman işlem görür ve her biri de spekülasyon işlemine dahil olabilir.

Bir örnek verecek olursak; hisseleri borsada işlem gören bir turizm şirketinin özellikle tatil sezonunda satışlarını artırarak kara geçmesi beklenen bir durumdur. Böyle zamanlarda o şirkete ait hisse senetlerinin de yükselişe geçeceği tahmin edilir. Dolayısıyla yatırımcılar da bu hisseleri almaya yönelebilir. İşte, bu durumu borsada spekülasyon olarak açıklayabiliriz.

Borsada olumlu spekülasyonlar olabildiği gibi, olumsuzlar da yaşanabilmektedir. Yine benzer şekilde burada işlem gören herhangi bir enstrümanın fiyatının düşeceği önceden tahmin edilebilir. Bu durumda yatırımcılar karlılık beklentilerinden uzaklaşır ve buna göre bir pozisyon alır.

Borsadaki enstrümanların gelecekte fiyatlarının nasıl seyredeceğine yönelik öngörülerde bulunan ve bununla birlikte işlemlerinden kar elde etmeye çalışan kişiler ise borsa spekülatörü olarak anılırlar.

Spekülasyonla Manipülasyon Arasındaki Farklar Nelerdir?

Özellikle piyasalara yabancı olan kişiler spekülasyon ve manipülasyon kavramlarını sıkça karıştırır ve birini diğerinin yerine kullanır. Oysaki bu oldukça yanlıştır çünkü ikisi birbirinden oldukça farklıdır.

Birbirinden oldukça bağımsız durumları ifade eden bu terimler, en başta yasallık durumundan ötürü birbirinden ayrılır. Yatırım mantığının temel yapıtaşlarını oluşturan fiyat tahminleri, yatırımcıların sıkça başvurduğu bir yöntemdir. Spekülasyon da fiyat tahminlerinden faydalanmayı esas alır ve yukarıda da belirttiğimiz gibi yasaldır. Ayrıca piyasanın geçmişi hakkında bilgi sahibi olup deneyimlilik gerektirir.

Manipülasyon ise çok daha farklı bir kavram olup, piyasada dolandırıcılık anlamına gelir. Hem piyasanın ahlak kurallarına aykırıdır hem de gerçekte olmayanı yansıttığı için dürüstlükten uzaktır. Bir nevi insanları kandırmak ve duygularını başka yöne kaydırmak olarak düşünülebilir.

Manipülasyon yapmak dünyanın her yerinde bir suçken, spekülasyonda aynı durum söz konusu değildir, yalnızca fiyat hareketlerine yönelik oluşturulan beklentiler söz konusudur.

Manipülasyonda çeşitli yollarla piyasalara müdahale edilir. Çünkü her şey olduğundan farklı yansıtılır. Bunu yapanlara manipülatör denir ve bu kişiler fiyatları istenen yöne çekmeye çalışarak karlı çıkmaya çabalar.

Manipülasyon hakkında daha detaylı bilgi için ilgili içeriğimize göz atabilirsiniz.