Türkler olarak para kazanma ve yatırım yapma konularına, diğer milletlerden daha farklı bir bakış açısına sahibiz. Para kazanma konusunda, son derece yaratıcı fikirlerin ortaya çıktığını söyleyebiliriz. Ama yatırım konusunda çok da başarılı sayılmayız. Çünkü borsa ve forex gibi yatırım piyasalarına karşı duyduğumuz güvende eksiklik olduğunu görüyoruz. Birçok Türk yatırımcının kayıpla karşılaştığı ve konunun büyüyerek meclise kadar taşındığını bile görmüş bulunuyoruz. Borsa forumları gibi kişilerin özgürce düşüncelerini paylaştığı platformlara göz atacak olursanız demek istediğimi daha iyi anlayabilirsiniz.
Ülkemizde borsa, eski bir piyasa olmasına karşın; güven duymadığını ve para kazanmanın mümkün olmadığını söyleyen yüzlerce kişi görebilirsiniz. Forex piyasası ise daha yeni bir piyasa olması nedeniyle ülkemizde hala sorunlu bir yer olarak tanımlanmaktadır. SPK’nın çalışmaları ise piyasalara olan güvenin sağlanması ve yaşanan sorunların çözülmesi yönünde. Türk yatırımcının, forex piyasasında dikkat etmesi gerekenlere buradan ulaşabilirsiniz. Buna rağmen yatırım yapan kişilerin başarısızlığı, borsaya karşı iyi denemeyecek bir bakış açısına sahip olunmasının nedenidir. Etrafından aldığı duyumlarla borsanın para kazanmak için uygun bir yer olmadığını düşünen birçok kişi de vardır.
Ülkemizde yaşanan kayıplar göz önüne alınarak yapılan araştırmalar ise bizi gerçeklerle karşı karşıya getiriyor. Elde edilen sonuçlara göre; yatırımcıların kaybetmesindeki en temel etken, finansal okuryazarlığın düşük olmasıdır. Bu durum, ülkemiz ile ilgili acı gerçeklerden birisidir ve dünya sıralamasında en altlarda yer alıyoruz. Bu konuda yatırımcıların bilinçlenmesi adına birçok çalışma yapılmaktadır. Hem borsa hem de forex gibi diğer yatırım piyasalarına karşı bakışın, yapılan çalışmalarla bir nebze düzelmeye başladığını da söyleyebiliriz. Ülkemizde yatırımcıların yaşadığı sorunlarla ilgili olarak yapılan çalışmalara bu yazımızdan göz atabilirsiniz. Şimdi Türk insanının borsaya bakış açısına ve “borsa nasıl oynanır” sorusuna verdikleri cevaplara hep birlikte göz atalım:
Türk İnsanının Borsanın Temel Amacına Bakışı
Borsaya karşı oluşan bakış açısı ve yapılan yorumlar, piyasanın temel amacını yanlış anladığımız bizlere gösteriyor. Türkiye’nin ekonomi tarihine kısaca göz atıldığı zaman, birçok sansasyon ve kriz yaşandığını görüyoruz. Bu olaylar ise doğal olarak borsada da birçok çöküşün yaşanmasına neden olmuştur. Bunlara bağlı olarak, borsa ile ilgili Türk insanında farklı algılar oluşmaya başlamıştır. Uzun yıllardan beri toplumumuzun borsaya bakış açısı nedeniyle diğer ülke borsalarından geri kaldığımızı da söyleyebiliriz.
Türk toplumunda borsa; korkulan bir yer, dolandırıcılığın üst düzeyde yaşandığı piyasa, kumarhane, yalnızca zenginin kazandığı pazar olarak tanımlanmıştır. Hatta küçük yatırımcısının parasının yendiği bir yer olarak görülmüştür. Hisse senetlerinin ise spekülatörlerin ve büyük patronların oyuncağı olarak tanımlandığını biliyoruz. (Spekülatör kime denir, öğrenmek için tıklayın.) Piyasa düzenleyicilerin ve brokerlerin de bu kişilerin oyun oynaması için gerekli ortamı yarattığı söylenmektedir. Bir grup yatırımcı ise birkaç tüyo alarak kısa süreli işlemler yaparak köşeyi dönmenin hayalini kurmaktadır.
Borsa ile ilgili olarak yukarıdaki bakış açılarının hepsi yanlıştır. Her şeyden önce borsanın temel amacıyla uzaktan – yakından alakası olmayan görüşlerdir. Zaten yapılan yanlış da bu noktada anlaşılmaktadır. Birçok kişi borsanın temel amacını dahi bilmeden para kazanmanın hayalini kurmuştur. Borsanın ne olduğu, nasıl işlemler yapıldığı ve var olma amacının nedeni hakkında hiçbir bilgisi olmayan kişiler, piyasaya doğru bir bakış açısı ile bakamazlar. “Borsa ne demek, nasıl bir yer” sorusunu cevapladığımız bu yazımıza göz atmanızı öneririz. Buna karşın sahip oldukları yanlış bilgilerle yatırım yapmaya kalkıştıkları zaman, ellerine kayıptan başka bir şey de geçmemektedir. Günümüzde ise uzun yıllardan beri süregelen yanlış bakış açısının değiştirilmesi adına birçok çalışma yapılmaktadır.
Gerçekte Borsanın Temel Amacı Nedir?
Borsa tarihine göz atmak, temel amacını anlamanın ilk noktası olarak gösterilebilir. 2000 yılı aşkın borsa tarihi, pazar ve panayırlarda başlamıştır. Bilinen en eski işlemler ise ülkemiz topraklarında gerçekleşmişti. Kütahya’nın Çavdarhisar ilçesinde bulunan borsa, dünyanın ilk borsasıdır. Milattan Önce 301 yılında, Roma İmparatoru Diocletianus tarafından Aizanoi isimli binanın taş blokları, günümüzün borsa ekranları gibi kullanılmıştır. Enflasyonla baş etmek için binanın taş bloklarına, belirlenen fiyatlar yazılmıştır. Böylece gerçeği yansıtmayan fiyatlarla ticaret yapılması önlenmiştir ve enflasyonun da önüne geçilmiştir. Aizanoi isimli bu borsa binası ise günümüzde emtia borsası olarak andığımız, macellum yani gıda pazarı niteliğindedir. Borsa tarihi hakkında daha detaylı bilgi almak için burayı tıklayın.
Resmi olarak hisse senetlerinin alım – satımına konu olan ilk borsa ise Belçika’nın liman kenti olan Anvers’te kurulmuştur. Ülkeler arası ticaretin yaygınlaşmaya başladığı 15. yüzyılda, liman kentleri büyük bir öneme sahiptir. Anvers ise bu kentlerin başında gelmektedir. Aynı dönemde, hisse senetlerinin de ticari işlemlere konu olması, bu borsanın açılma nedeni olmuştur. Çünkü ticari işlem için kullanılan hisse senetlerinin kaydının yapılması ve güvenli bir şekilde saklanması ihtiyacı doğmuştur. Buna bağlı olarak da Anvers‘te bir borsa kurulmuştur. Bu şekilde işlemlerin kaydı alınabilmiş ve ticari sorunlar engellenmiştir.
İlk borsaların kuruluş amaçlarına göz attığınız zaman, Türk insanında oluşan bakış açısının ne kadar yanlış olduğu görülmektedir. Bu algının oluşmasına neden olan kötü amaçlı kişiler ve işlemler elbette yapılmıştır. Ama bunların karşılığında da cezai işlemler uygulanmıştır. Buna karşın ön yargılarımız ve finansal okuryazarlığımızın düşüş olması, bu görüşlerin süregelmesine neden olmaktadır.
Borsa ile sermaye piyasalarının temel amacı aynıdır. Yani borsadaki temel amaç, sermayenin tabana yayılmasıdır. Bu şekilde halkın tasarruflarını yatırıma dönüştürmesi için gerekli ortam hazırlanmaktadır. Sermayeye yapılacak katkı sonucunda da yatırımcılar için kar payı elde etmektedir. Hisse senetleri ise değer kazanarak, önemli bir ekonomi yaratılmaktadır. Bir genelleme yapılacak olursa; borsası canlı olan bir ülkenin, ekonomisi de canlıdır ve dünya ülkeleri arasında söz sahibidir. New York Borsası ise buna en iyi örnek olacaktır.
Borsa ortamında, halkın tasarruflarını değerlendirerek para kazanması dışında, şirketler de kendileri için kaynak yaratmış olurlar. Şirketler, sermaye ihtiyaçlarını kredi ile karşılamak yerine ortaklarla karşılayarak daha fazla yatırım yapmak imkanına sahip olmaktadır. Borsanın ekonomiye katkıları ve görevleri hakkında detaylı bilgileri buradan alabilirsiniz.
Borsa Nasıl Oynanır Sorusuna Verilen Cevaplar
Ülkemizde büyük tepki gören sorulardan birisi, “borsa nasıl oynanır” sorusudur. Borsanın ağır ağabeyleri tarafından “borsa oynanmaz, oyun yeri değildir,” diye sert bir dille eleştirilmektedir. Borsada yatırım yapan veya geçmiş tecrübelerini göz önünde bulundurarak bu soruya tepki gösteren kişiler, haklıdır. Çünkü borsa bir oyun yeri değildir.
Sorunun sorulma amacı, borsada nasıl yatırım yapılır ile aynıdır. Buna karşın uzun zamandan beri “borsa oynamak” bir deyim haline gelmiştir. Zaten borsayı oyun olarak görenlerin de herhangi bir başarı elde edemedikleri bir gerçektir. Bu noktada, sitemizin adı nedeniyle bizler de birçok tepki aldık ve almaya da devam ediyoruz. Ama içeriklerimize göz atan kişiler, yersiz bir tepki gösterdiklerini de kabul etmişlerdir. Çünkü bizler burada, borsa hakkında temel bilgi arayışında olan kişilere hizmet veriyoruz.
Borsanın bir oyun olarak görülmesi, son derece yanlıştır. Az önce de bahsettiğimiz gibi borsaların, ekonomilere birçok katkısı bulunmaktadır. Şirketlere kaynak sağlaması, ülke ekonomisinin canlandırması, halkın tasarruflarını güvenli bir şekilde değerlendirmesi gibi birçok açıdan faydası bulunmaktadır. Böylesine faydalı bir piyasanın, oyun; yatırımcıların, piyon; yatırım araçlarının, oyuncak; büyük patron ve spekülatörlerin ise oyun kurucu olması söz konusu olamaz.
Türk toplumunun borsa konusunda eksik kalan tarafları, finansal okuryazarlığın arttırılması ile tamamlanacaktır. Bu nedenle gazetelerde veya haberlerde pek önem vermediğimiz ekonomi – finans sayfalarına da göz atmak gerekiyor. Ülkede yaşanan ekonomik gelişmeleri takip etmek, parasının gücünü hissetmek isteyen herkese önerimizdir. Doların yükseldiğini görüyorsanız bunun nedenlerini de araştırmalısınız. Altında yaşanan düşüşün, neye bağlı olduğunu öğrenmelisiniz. Borsanın neden düşüşle kapandığını açıklayan yorumlara göz atmalısınız. Bunların hepsi yalnızca yatırımcıların ilgilenmesi gereken konular olarak görülür. Aslında her vatandaşın bilmesi gereken konular olduğu unutulmamalıdır.
