Milenyum sonrasında yatırım yapmak isteyen kişiler için birçok alternatif piyasa gelişmeye başladı. Bunların başında da forex piyasası ile VİOP geliyor. Forex piyasasının global yapısı ile VİOP’un riskten korunma gibi özellikleri, yatırımcıları oldukça cezbetti. Doğal olarak iki piyasada kendi yatırımcı profilini oluşturmaya başladı. Peki, forex ile VİOP arasındaki farklar ve benzerlikler nelerdir? Yatırımcılar bu iki piyasa arasında nasıl bir seçim yapabilirler?
VİOP ile forex piyasasının birbirine benzer özellikleri olduğu gibi birbirinden oldukça farklı yanları da bulunmaktadır. Bunun en temel nedeni ise piyasa yapılarının birbirinden farklı olmasıdır. Üstelik forex piyasası küresel bir piyasa iken VİOP ülkemizde faaliyet gösteren ve Borsa İstanbul bünyesinde işleyen bir türev piyasadır.
Şimdi sizlerle daha açıklayıcı olması adına forex ile VİOP arasındaki farkları ve benzerlikleri ayrı ayrı paylaşacağım. Bunu yapmadan önce de forex ve VİOP nedir kısaca hatırlayalım:
VİOP Nedir? Hakkında Kısaca Bilgiler
Ülkemizin ilk özel borsası olarak faaliyet göstermeye başlayan Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası, 2019 yılında Borsa İstanbul ile birleşerek bir piyasa olarak anılmaya başlamıştır. Yani Vadeli işlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP) adını almıştır ve işlemler Borsa İstanbul çatısı altında gerçekleştirilmeye başlamıştır. Hisse senedi, endeks ve birkaç döviz kontratlarıyla başlanan işlemler, günümüzde emtia kontratları ile çeşitlenmiş ve sayıları artmıştır.
VİOP yatırımcılara riskten korunma, arbitraj ve spekülasyonlardan yararlanma gibi imkanlar sunmaktadır. Üstelik kaldıraç gibi imkanlar da sunarak karın maksimize edilmesine yardımcı olmaktadır. Belli vade sürelerinde alınan kontratların, belli fiyat seviyelerinden işlem görmesiyle birlikte yatırımcı, parasını gelecek kaygısı olmaksızın değerlendirmektedir.
Vadeli işlemler 4 ana unsura bağlı olarak gerçekleştirilir. Bunlar vade, miktar, nitelik ve fiyattır. Bir yatırımcının dikkat etmesi gereken en önemli noktalar da bunlar olarak gösterilebilir. Eğer vadeli işlem yapmak istiyorsanız bu unsurların mantığını iyi bir şekilde kavramanız gerekmektedir. Çünkü bugünden, gelecek fiyatları üzerinden işlem yapmak biraz kafa karıştırıcı olabilmektedir.
VİOP sözleşmelerinin alınıp satıldığı vadeli işlemlerde; belli bir vadede, fiyatta, miktarda ve özellikte sermaye piyasası aracının alınıp satılması söz konusudur. Ama dikkat etmeniz gereken nokta; fiziki olarak enstrümanı alıp satıyor olmamanızdır. Bu enstrümanın konu olduğu sözleşmeyi alıp satarsınız. Bu şekilde fiziki bir işlem yapmadığınız için saklama, depolama, muhafaza etme gibi sorunlarla da karşılaşmazsınız. Sahip olduğunuz kontratın vade bitiminde işleminiz tamamlanır ve kar –zarar durumu hesabınıza işlemektedir. İşlemi sonlandırmak için illa vade bitimini beklemenize de gerek yoktur. Beklentileriniz ve yatırım amaçlarınız doğrultusunda vakti gelmeden de kontratı elinizden çıkartabilirsiniz. Başarılı sonuçlar elde etmek için VİOP nasıl oynanır öğrenin ve işlemlere bu şekilde başlayın.
Forex Nedir? Hakkında Kısaca Bilgiler
Forex nedir sizlere daha önce defalarca anlatmıştık. Kısaca bahsetmek gerekirse; forex, ülkemizde 2011 yılında yasal olarak kabul görmüş, küresel bir piyasadır. Genel bir merkezi olmayan ve dünyanın dört bir yanında bulunan önemli ticaret merkezleri üzerinden yönetilen forex piyasası, kısa vadede yüksek bir karı mümkün kılmaktadır. Yatırım aracı çeşitliliği de oldukça yüksektir ve fiziki olmayan alım – satım işlemleri ile anlık al – sat yapılabilmektedir. Çift yönlü ve kaldıraçlı işlem gibi özellikleri ile de dikkat çeken bir piyasa olmuştur. Ülkemizde yatırımcıların ilgisini kısa sürede çeken forex, yüksek bir işlem hacmine ulaşarak işlemlerine devam etmiştir.
Buna karşın ülkemizde forex konusunda bilgisiz ve deneyimsiz yatırımcı sayısı oldukça fazladır. Bu yatırımcıların korunması adına Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) birçok tebliğ yayınlamış ve düzenlemeler yapmıştır. Bu düzenlemeler kapsamında son düzenleme 10 Şubat 2017 tarihinde yayınlanan tebliğ ile yapılmıştır. Bu tebliğ ise forex piyasasının ülkemizde faaliyetlerini durdurma noktasına getirmiştir.
Ülkemizde forex piyasasına başlangıç teminatı, 50 bin liradır. Yapılan düzenlemeler sonrasında 100 dolardan bu seviyeye yükseltilmiştir. Ek olarak piyasanın en cazip özelliği olan kaldıraç miktarı da 1’e 100 oranından 1’e 10 oranına kadar indirilmiştir. Böyle olunca da piyasanın cazip özellikleri ortadan kaldırılmıştır. Ülkemizde forex işlemleri hala devam etmesine karşın büyük bir yatırımcı kitlesi, hesaplarını kapatarak yurt dışı işlemlerine yönelmiştir. Özellikle büyük yatırımcılar, kaldıraç oranlarının düşürülmesiyle birlikte yurt dışına çıkış yapmıştır. Bunun nedeni ise borsa ve vadeli işlemlerin forex yatırımcısının mantığıyla pek örtüşmemesidir. Bu nedenle de forexe benzer özellikleri bulunan VİOP’ta çeşitli düzenlemeler yapılmıştır ve cazip hale getirilmeye çalışılmaktadır.
Forex ile VİOP Arasındaki Benzerlikler Nelerdir?
VİOP ile forex piyasası arasında çeşitli benzerlikler bulunmaktadır. Zaten bu nedenle de forexin en yeni düzenlemesinden sonra birçok yatırım VİOP işlemlerine geçiş yapmayı tercih etmiştir. Ek olarak devletin de VİOP işlemlerini daha cazip hale getirmesiyle birlikte piyasa popüler olmaya başlamıştır. Ayrıca ülkemizin önde gelen forex aracı kurumlarının bazılarının VİOP işlemlerine de yetkisi vardır. Bu aracı kurumların uzmanları, VİOP konusunda müşterilerine hizmet vermeye başlamıştır. Üstelik forex piyasası teknolojisi, VİOP’a uyarlanmaya başlamıştır.
Forex ile VİOP benzerliklerini şu şekilde sıralandırabiliriz:
Kaldıraç Oranları
Forex piyasasında da VİOP’ta da kaldıraç oranları vardır. Eskiden forexte 1’e 100 oranına kadar kaldıraç kullanılabilirken, artık 1’e 10 oranına kadar izin vardır. Buna karşın VİOP’ta 1’e 10 olan kaldıraç oranları 1’e 25 oranına yükseltilmiştir. Böylece VİOP işlemleri, birikimlerini değerlendirmek isteyen yatırımcılar için cazip hale getirilmiştir.
Çift Yönlü İşlemler
Hem forex piyasasında hem de VİOP’ta çift yönlü işlemler yapılabilmektedir. Yani hem fiyat artışlarında hem de düşüşlerinde yatırım yapılabilmektedir. Fiyatlar yükselirken alım yönünde, düşerken de satım yönünde işlem yapılarak, her fiyat dalgalanması değerlendirilebilir hale getirilmiştir. Bu durum ise yatırımcılar için büyük bir avantajdır.
Fiziki Olmayan Alım – Satım
VİOP ve forex piyasasında, fiziki alım – satım söz konusu değildir. Forex piyasasında yatırım araçlarının yalnızca fiyatlarında meydana gelen değişimler üzerinden işlemler gerçekleştirilir. VİOP’ta ise yatırım araçlarının konu olduğu sözleşmeler (kontratlar) alınıp satılmaktadır. Bu şekilde depolama, muhafaza etme, saklama gibi dertler olmaksızın yatırım yapılabilmektedir. Üstelik fiziki alım – satım belli yükümlülüklerin altına girmek ve teferruatlı işlem demektir.
Teminatın Takasbank’ta Saklanması
Ülkemizde hem VİOP hem de forex işlemleri yasal bir şekilde yapılmaktadır. SPK denetimleri altında gerçekleşen işlemlerde, paranız Takasbank nezdinde sizin adınıza saklanmaktadır. Yatırım hesabınız Takasbank bünyesindedir. Haklarınızın korunması, kazandığınız ve kaybettiğiniz paranın kontrolü, online bankacılık işlemlerinde olduğu gibi basitçe yapılabilir.
Yatırım Aracı Çeşitliliği
Forex küresel bir piyasa olduğu için yatırım aracı çeşitliliği yüksektir. Borsa İstanbul çatısı altına girdikten sonra VİOP’ta işlem gören yatırım araçları da çeşitlilik göstermiştir. Eskiden yalnızca endeks ve döviz kuru üzerinden yapılabilen vadeli işlemler, artık birçok yatırım aracının konu olduğu kontrat ile yapılabilmektedir. 35 vadeli işlem sözleşmesi ile VİOP üzerinden işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.
Forex ile VİOP Arasındaki Farklar Nelerdir?
Forex piyasası ile VİOP arasında bariz farklar olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Hatta bir dönem bu farklar forex lehine iken artık VİOP lehine gelişim gösterdi de diyebiliriz. Forex piyasasına getirilen düzenlemeler sonrasında, tüm cazibenin VİOP işlemlerine kayması ile birlikte bu farklar açık bir şekilde görülmeye başlamıştır. Sizlerle daha önce forex, borsa ve vadeli işlemler arasındaki farkları paylaşmıştık. Konuyu incelemek isteyenler buraya ve buraya göz atabilirler. Bu yazımızda ise piyasa olarak VİOP ve forex farklarına değineceğiz.
Yatırımcıların vadeli işlemlerin tüm avantajlarını kullanarak birikimlerini değerlendirmesi adına bu farklılıkları şu şekilde sıralandırabiliriz:
Piyasa Yapıları
Forex ile VİOP arasındaki en bariz farklılığın piyasa yapıları olduğunu belirtmiştik. Forex, tezgah üstü piyasa (over the counter – OTC) olarak tanımlanmaktadır. VİOP ise türev bir piyasadır. Aynı zamanda forex piyasasının belli bir merkezi bulunmazken; VİOP, Borsa İstanbul çatısı altında faaliyet göstermektedir.
Günlük İşlem Hacimleri
Dünya genelinde bakıldığı zaman forex piyasasının 6 trilyon dolardan fazla bir işlem hacmi söz konusudur. Ülkemizdeki işlem hacmi ise 17 milyar lira kadar yükselmiştir. Yeni düzenleme sonrasında kesinlik belirtilmeksizin bu hacmin oldukça düştüğü bilinmektedir. Borsa İstanbul’un işlem hacmi ise 4 milyar 72 milyon lira düzeyinde. Aradaki farkın ne kadar yüksek olduğunu açıkça görebilirsiniz. VİOP’ta ise 1 Ocak – 30 Nisan 2017 tarihleri arasında toplam 514.651.281.999,196 işlem hacmi gerçekleşmiştir.
Alım – Satım Şekilleri
VİOP ile forex piyasası arasındaki en bariz farklardan birisi de alım – satım şekilleridir. Forex piyasasında anlık alım – satım işlemleri söz konusudur. VİOP’ta ise belli bir tarih vadeli işlemler yapılmaktadır. Forex piyasasında yatırım araçlarında meydana gelen değişimler, anlık al – sat emirleri ile değerlendirilmektedir. Vadeli işlemlerde ise bugünden belirlenen fiyatlar üzerinden işlemler gerçekleşmektedir. Alım – satım işlemlerinin mantığı iki piyasada birbirinden farklı şekillerde yapılmaktadır.
Kaldıraç Oranları
Forex ile VİOP arasındaki kaldıraç oranları farklılık göstermektedir. İki piyasada da kaldıraçlı işlem yapılabilmesine karşın forex piyasasında 1’e 10; VİOP’ta 1’e 30 oranına kadar kaldıraç kullanılabilmektedir. Tebliğ öncesi dönemde ise forexte 1’e 100 oranına kadar kaldıraç kullanılabilmekteydi. Daha sonra 2016 yılında yayınlanan tebliğle hesabında 20 bin lira ve üzerinde teminat bulunan yatırımcılara 1’e 100 kaldıraç imkanı sunuldu. Daha az miktardaki teminatlarda ise belli üzerinde 1’e 100, genelde 1’e 50 oranında kaldıraç uygulaması söz konusuydu.
Başlangıç Teminatları
İki piyasada işlem yapabilmek için de farklı teminat miktarları söz konusudur. Ülkemizde forex yatırımcısı olabilmek için başlangıç teminatı, 50 bin liradır. Eskiden 100 dolar ile hesap açılırken, 2017 yılının Şubat ayı itibariyle teminat miktarı 50 bin lira ve muadili dövize yükseltilmiştir. VİOP’ta ise eskiden var olan başlangıç teminat miktarı düşürülmüştür. Buna karşın her kontrat için belli bir başlangıç teminatı bulunmaktadır. Bu teminat miktarlarına göz önünde bulundurarak işlemlere başlanabilmektedir.
Sonuç
Hem forex hem de VİOP, yatırımcılar için kazançlı fırsatlar sunmaktadır. Ülkemizde forex piyasasında işlem yapma koşullarının değiştirilmesiyle birlikte VİOP ön plana çıkmıştır. Vadeli işlem koşullarının daha cazip hale getirilmesiyle birlikte, gelecekte çok daha karlı işlemler yapılabileceği öngörülmektedir. Tüm bunlara ek olarak yatırımcıların yapacakları işlem koşullarını iyi bir şekilde bilmeleri gerekmektedir. Eğer bilgisiz bir yatırımcı söz konusu ise iki piyasada tuzaklarla doludur. Unutmamak gerekir ki; paranın söz konusu olduğu her ortamda riskler vardır. Bu risklerle baş edebildiğiniz sürece başarılı olursunuz. Aynı zamanda kimse size kesinlikle kazanç elde edeceksiniz garantisi veremez. Çünkü bu tamamen sizin bilgi ve deneyim düzeyinizle alakalı bir konudur.
Eğer VİOP’ta veya forex piyasasında işlem yapmak istiyorsanız mutlaka piyasalar hakkında iyi derecede bilgi sahibi olduktan sonra başlamanızı öneririz. Piyasaları ve işlem şekillerini iyi derecede bilmiyorsanız risk almadan önce kaybetme ihtimaliniz olduğunu her zaman göz önünde bulundurmalısınız. Kazançlı yatırımlar yapabilmek için de mutlaka kendinizi geliştirmeli, eğitimlere katılmalı ve ne kadar bilginiz olduğunuzdan emin olduktan sonra paranızı piyasalara yatırmalısınız.
ne güzel anlatmışsınız emek verip, elinize sağlık.