Borsada hisse senetleri ve forex piyasasında dövizlerle, birikimlerinizi değerlendirmek isteyebilirsiniz. Günümüzde finans piyasalarında birçok yatırım aracı ile işlem yapabilirsiniz. Yatırım işlemlerinizi başarılı bir şekilde gerçekleştirdiğinizde ise belli bir ek gelir elde edersiniz. Birçok kişinin yatırım yapma konusundaki amacı da budur. Yani birikimlerini başarılı şekillerde değerlendirerek belli bir gelire sahip olmaktır. Bu özelliği nedeniyle de yatırım yapmak, ek gelir yöntemleri arasında yer almaktadır.
Yatırımlardaki başarılar, piyasaları doğru bir şekilde yorumlamakla ilişkilidir. Yani yapılan bir konuşmanın, hisse senedi fiyatları üzerinde nasıl bir etki yaratacağını tahmin etmeniz gerekmektedir. Aynı şekilde FED tarafından yapılacak bir açıklamanın, altın fiyatlarını hangi yönde etkileyeceğini bilmelisiniz. Bu değişiklikleri, önceden doğru bir şekilde tahmin etmeniz sonucunda ise yaptığınız işlemden kar etmiş olursunuz. İşte bu noktada neleri takip etmeniz gerektiğini bilmeniz gerekmektedir.
Her yatırımcının mutlaka takip etmesi gereken temel konular vardır. Şimdi sizlere takip edilmesi gereken 10 önemli konudan bahsetmek istiyoruz:
Arz ve Talep
Arz ve talebin fiyatları belirdiği ekonomi modeli, Alfred Marshall ve Leon Walras tarafından keşfedilmiştir. Bildiğiniz gibi bir malın fiyatı, arz – talep dengesine göre belirlenmekte ve değişiklik göstermektedir. Bir yatırımcının mutlaka arz ve talepte meydana gelen değişiklikleri takip ederek yorumlayabilmesi oldukça önemlidir. Çünkü fiyatlardaki değişimlerin temelinde bu iki önemli konu yer almaktadır.
Finans piyasalarında işlem gören yatırım araçlarının fiyatları, arz ve talebine göre belirlenmektedir. Örnek vermek gerekirse; altın talebinin yüksek olmasına karşın arzı kısıtlı olduğunda fiyatlar yükselmektedir. Bunun yanında altın arzının yüksek olması ve beklenen talebi görmemesi nedeniyle fiyatlarda düşüşler görülecektir. Yatırım araçlarına yönelik arz ve talebi de etkileyen birçok faktör olduğunu bilmelisiniz. Yine altın üzerinden örnek verecek olursak; faizlerin cezbedici olduğu zamanlarda yatırımcılar, dövizlere yönelerek altını terk edecektir. Bu durumda altına olan talep azalmış olacaktır ve fiyatlara bu durum yansıyacaktır. Altın fiyatlarını etkileyen faktörleri buradan öğrenebilirsiniz.
Her yatırım aracının arzını ve talebini etkileyen faktörler bulunmaktadır. Bu faktörleri bilmeden yatırım aracının hangi yönde değişiklik göstereceğini tahmin etmek neredeyse imkansızdır. Her yatırımcının mutlaka takip etmesi gereken konuların başında, bu nedenlere bağlı olarak arz ve talebi saymak mümkündür.
Ülke Ekonomileri
Ülkelerin ekonomileri de fiyatlar üzerinde oldukça büyük etkiye sahiptir. Özellikle ABD, Çin gibi dünyanın önde gelen ekonomilerinde yaşanan değişimler, yatırım araçlarının fiyatlarına mutlaka yansımaktadır. Aynı zamanda üretici konumundaki ülkeler, yatırım araçlarının arz ve talebi üzerinde etkili olduğu için mutlaka takip listesine alınması gerekmektedir.
Ülke ekonomileri hakkında bilgi veren makro ekonomik verilerden sıklıkla bahsediyoruz. Bu verilerin açıklanma dönemlerinde, yatırım araçlarında meydana gelen değişimleri de sizlerle paylaşıyoruz. Örneğin; ABD tarım dışı istihdam verisi, neredeyse bütün yatırım araçları üzerinde olumlu veya olumsuz etkiler yaratmaktadır. Eylül TDİ verisinin Borsa İstanbul’a etkilerini görmek için tıklayın. Bunun nedeni, makro ekonomik veriler, ülke ekonomisinin sağlıklı bir şekilde ilerleyip ilerlemediğini göstermektedir. Bir ülkenin ekonomik verilerinin olumlu yönde açıklanması ve beklentileri karşılaması, sağlıklı bir ilerlemeye işaret etmektedir. Aynı şekilde beklentileri karşılamayan ve olumsuz açıklanan veriler, ülke ekonomisinde bazı sorunlar olduğunu göstermektedir.
Birkaç örnekle ülke ekonomilerini takip etmenin önemini sizlerle paylaşmak istiyoruz. İşsizlik verileri, ülke ekonomisi hakkında bilgi veren önemli verilerdendir. Bir ülkede işsizlik oranının düşük olması, ekonominin güçlü olduğuna işaret etmektedir. Yani ülkede yaşayan insanların büyük çoğunluğu bir işe sahiptir ve para kazanıyordur. Bu nedenle de insanlar yatırım yapabiliyorlardır.
Faiz oranları, ülke ekonomisi hakkında bilgi veren ve takip edilmesi gereken önemli makro ekonomik verilerdendir. Faizlerin yüksek olduğu dönemlerde, ülke ekonomisinde tasarruf sahiplerinin faiz getirisi olan yatırım araçlarına yöneldikleri bilinmektedir. Altın gibi faiz getirisi olmayan yatırım araçları ise tercih edilmez. Bu nedenle de yatırım araçlarının talebinde değişimler görüleceği için fiyatlar da değişecektir.
Bir ülke ekonomisinin ne kadar sağlıklı olduğu hakkında bilgi almak için; tarım dışı istihdam, sanayi üretimi, perakende satışlar, faiz oranları, enflasyon, kişisel gelir ve harcamalar mutlaka takip edilmelidir. Bu verilere göre de ülke ekonomisi hakkında bilgi sahip olunmalıdır.
Piyasa Beklentileri
Özellikle borsacılar için piyasa beklentilerinin takip edilmesi oldukça önemlidir. Çünkü borsada fiyatlarının, psikolojik etkenlere bağlı olarak değişim gösterdiği düşüncesi de oldukça fazla kabul görmektedir. Yani çoğunluk analistlerin beklentileri, olumlu yönde ilerlediği zaman fiyatların yükseleceğine dair bir spekülasyon yaratılmış olacaktır ve yatırımcılar da buna göre portföylerine yön vereceklerdir. Örneğin; FED’in bir faiz artırımı yapmaya yakın olduğu beklentilerinin güçlenmesi sonucunda, dolar değer kazanmakta ve altın fiyatları baskı altına girmektedir. Bu şekilde piyasada değişimler yaşanmakta ve yatırımcının portföyüne bu değişimlere bağlı olarak yön vermesi gerekmektedir.
Piyasalarda oluşan spekülasyonlar, gelecek fiyatlarının hangi yönde ilerleyeceği hakkında bilgi vermektedir. Spekülasyon, kesinlikle bir suç değildir. Borsa adına önemli tutumlardan biri olarak görülürken, fiyatların aşırı yükselmesini veya düşmesini engellediği de bilinmektedir. Manipülasyon ile sık sık karıştırılmaktadır; ama manipülasyon bir suçtur ve karşılığın hapis cezasına giden uygulamalar söz konusudur.
Beklentilere göre yatırımcılar güvendikleri yatırım araçlarıyla işlem yapmaya yönelirlerken, güvensiz gördükleri yatırım araçlarından uzak dururlar. Bu durum yine arz ve talep dengesi üzerinde etki yaratmaktadır. Dolayısıyla fiyatlarda değişimler gözlenmektedir. Bu nedenle de bir yatırımcının, piyasa beklentilerini takip etmesi, fiyat değişimlerini tahmin edebilmesi için önemli konulardandır.
Yaşanan Büyük Skandallar
Borsa yatırımcılarının başına bela olan konulardan birisi de büyük skandallardır. Ülkemizde bu durumla son yıllarda sıklıkla karşılaştığımızı da söylemek mümkündür. 17 Aralık yolsuzluğu, hatırlanacağı gibi borsa tarafında büyük zararların yaşanmasına neden olmuştur. Manşetlere bomba gibi düşen büyük skandallar, dolandırıcılıklar, yolsuzluklar, cezalar; piyasaları olumsuz yönde etkiler. Bir ülkede, devlet büyükleri ile ilgili çıkan skandal haberler anlık bile olsa dalgalanmalara neden olmaktadır.
Yaşanan skandallar, direkt olmasa bile dolaylı olarak yatırım araçlarının fiyatlarına yansımaktadır. Örnek vermek gerekirse; ABD başkanlık seçimlerinde Donald Trump ve Hillary Clinton arasında yapılan ikinci münazarada; Trump’a ait skandal kasetlerin dile getirilmesi, Clinton’un öne geçmesine neden oldu. Clinton’un öne geçmesi ise hisse senedi piyasasını desteklerden, altını baskıladı. Buna benzer olayları yorumlamanız, portföyünüze gereken yönü verebilmek adına oldukça önemlidir.
Şirket Haberleri
Samsung’un Note 7 telefonlarının patlamasıyla birlikte yaşadığı sorunları, hepimiz biliyoruz değil mi? Bu haber, Samsung üretimi durdururken, hisseleri dibe çekildi. Bu durum küresel piyasaları ve özellikle de Apple hisselerini destekledi. Dünyanın önde gelen şirketlerinde yaşanan gelişmeler, küresel piyasalarda etkili olabilmektedir. En başta hisse senetlerini etkilerken, dolaylı olarak etkiler diğer yatırım araçlarına da yayılmaktadır.
Önemli bir şirketin yaptığı büyük bir satın alma haberi, hisse senetlerini olumlu yönde etkileyecektir. Bunun yanında ülkemizde gerçekleşen başarısız darbe girişimi sonrasında birçok şirket, FETÖ yanlısı oldukları için çöküşe geçti. Tüm dünyanın merakla beklediği bir diğer şirket haberi ise Twitter’ın satılıp satılmayacağı yönünde. Twitter’da işlerin yolunda gitmediği haberleri ve hedeflenen gelirin elde edilememesi, birçok olumsuzluğu beraberinde getiriyor. Şirketin hisse senetleri de bu gelişmelerle birlikte düşüyor.
Şirketler cephesinde yaşanan gelişmeleri takip etmek, yatırımcıların karşısına büyük fırsatlar çıkarabilir. Yapılacak satın almalara yönelik haberlerin ve gelişmelerin takip edilmesi, gelecek fiyat değişimlerinin önceden tahmin edilebilmesini sağlayacaktır.
Siyasi ve Politik Gelişmeler
Siyasi alandaki gelişmeler, borsa üzerinde oldukça fazla etkiye sahiptir. Siyasi iktidarsızlık, hükümete duyulan güvenin azalması, askeri girişimler, yolsuzluklar gibi politik gelişmeler, bir yatırımcının takip etmesi gereken önemli konulardandır. 15 Temmuz’da gerçekleşen başarısız darbe girişimi ise bunun en yakın örneğidir. Seçimlerin yarattığı gerginlik ve belirsizlik ortamına da hemen hepimiz şahit olduk. Bu yalnızca ülkemizde geçerli olan bir durum değildir. Çünkü dünya üzerinde her ülkenin politik gelişmeleri, ses getirmektedir. Örneğin yakın tarihte Yunanistan’da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin öne çekilmesi Atina Borsası’nın çöküşüne neden olurken, Avrupa Birliği’ne dahil olduğu için yankıları daha geniş bir şekilde hissedilmiştir. Seçimlerin ilk etapta başarısız sonuçlanmasının Avrupa borsalarına etkilerinden sizlere bahsetmiştik.
Politik iktidarsızlıklar ve belirsizlikler, ülke ekonomisini olumsuz etkilerken; finans piyasalarını da etkilemektedir. Piyasaların belirsizliği sevmemesi nedeniyle güvenli liman özelliği bulunan yatırım araçlarına talep artar. Bunun yanında dövizler ve hisse senetlerinde, düşüşler meydana gelir. Bu durumları önceden tahmin edebilmek için de siyasi alanda yaşananlara da hakim olunması gerekmektedir.
Terör ve Savaş
Ülkelerin birbiri ile kötüye giden ilişkileri, terör eylemleri ve savaş, ekonomiyi olumsuz yönde etkileyen gelişmelerdir. Ülkemizde gerçekleşen terör eylemlerinin neden olduğu etkileri hepimiz görmüş bulunuyoruz. Ekonominin kalkınmasının önündeki en büyük engellerden birisidir. Yaşanan saldırılar ve savaş, borsalarda büyük zararların oluşmasına neden olmaktadır. Örnek vermek gerekirse; 11 Eylül’de İkiz Kuleler’e gerçekleşen terör saldırısı sonrasında ABD borsaları, yaklaşık olarak 1,4 trilyon dolar zarar etmiştir.
Askeri harcamaların artması nedeniyle oluşacak spekülasyonlar da borsaları olumsuz yönde etkileyecektir. Bir ülkenin askeri harcamalarının arttığının duyulması, bir savaşın yaklaştığı haberi olarak algılanabilir ve piyasalarda endişe yaşanmaya başlar. Bu nedenle de yatırım araçları olumsuz yönde etkilenirken, güvenli liman özelliğindeki yatırım araçlarına talep artar.
Yayın Organları
Haber siteleri, gazeteler, dergiler, televizyon kanalları ve sosyal medya gibi yayın organları da yatırım araçları üzerinde etkilidir. Çünkü bu yayın araçları, yalnızca büyük ve gerçek haberlere yer vermez. Özellikle dedikodu ve söylentiler hakkında da yayın yapmaktadır. Her ne kadar duyum başlığı altında bu yayınları gerçekleştirse de yarattığı etki, spekülasyonların oluşmasına sağlamaktadır. Spekülasyonların yaratılması ve güçlenmesiyle de yatırım aracı fiyatlarında değişimler meydana gelir.
Örneğin; Twitter’ın satılacağına dair haberler, neredeyse 2 senedir ara ara gündeme geliyor. Bu durum ile ilgili henüz kesin bilgiler olmasa bile yapılan duyum nitelikli haberler, Twitter hisselerinin düşmesine neden oluyor. Aynı şekilde güçlü bir yatırımcının, yüklü miktarda altın aldığıyla ilgili söylentilerin yayılması sonucunda altın talebinde artış görülmektedir. Bu nedenle yayın organlarını da takip etmeniz, doğru yorumlar yapabilmeniz adına oldukça önemlidir.
Küresel Olaylar ve Yaşanan Gelişmeler
Özellikle gelişmekte olan ülkeler üzerinde etkili olan küresel olay ve gelişmeler, döviz kurlarından emtia fiyatlarına kadar birçok yatırım aracında değişikliğe neden olacaktır. Örneğin ABD gibi dünyanın en büyük ekonomisinde yaşanan gelişmeler, küresel piyasaları etkileyecektir. Küresel anlamda artan endişeler, güvenli liman talebini arttırabilir. Aynı şekilde küresel faiz oranlarında görülen değişimler, hisse senedi ve döviz piyasasını olumlu yönde etkileyebilir.
Yalnızca dünyanın güçlü ekonomilerinde yaşanan olaylar değil, tüm ülkelerde yaşanan önemli gelişmeler, küresel anlamda etkiler yaratır. Aynı zamanda yalnızca ekonomik anlamda gelişmeler değil, siyasi ve politik anlamda meydana gelen gerginlikler de küresel piyasaları etkileyecektir. Özellikle bir forex yatırımcısının küresel olay ve gelişmeleri takip etmesi gerekmektedir.
Doğal Afetler
Ülkelerde meydana gelen doğal afetler de piyasalar üzerinde olumsuz etkiler yaratır. Özellikle üretici konumundaki ülkelerde meydana gelen doğal afetler, küresel anlamda yatırım araçlarında etkili olacaktır. Deprem, sel, kasırga gibi doğal afetler, ülke ekonomisini kötü etkilediği gibi birçok yönden kalıcı hasarlara neden olmaktadır. Aynı zamanda doğal afetler, ülkelerin gelişmesini de engelleyecek etkilere sahiptir. Başta hisse senetleri ve dövizler olmak üzere tüm yatırım araçlarında, bir doğal afetin neden olduğu etkiler açıkça görülebilir.
