Tahvil Nedir, Yatırımı Nasıl Yapılır?

Tahvil, güvenilir ve düşük riskli bir yatırım aracıdır. Portföy çeşitlendirmek için iyi bir alternatif olan tahvilleri daha yakından tanımak ister misiniz?

Yatırımlarda yatırdığınız parayı güvenceye almak isteyenlerden misiniz? O zaman tahviller sizin için ideal yatırım araçlarından birisidir. Çünkü tahvillerde anapara yani yatırdığınız para güvence altına alınır. Aynı zamanda vade sonunda belli bir faiz getirisi de elde edersiniz.

Güvenli ve alternatif bir yatırım olarak görülebilecek tahviller, portföyünüzü çeşitlendirmenizi sağlar. Hisse senetleri, yüksek likiditeli olmasına karşın riskli yatırım araçlarıdır. Bu nedenle tahviller sayesinde hisse senedi portföyünüzü dengelemeniz mümkündür.

İşte tahvil nedir, yatırımı nasıl yapılır, özellikleri nelerdir konularında bilgiler:

Tahvil Nedir?

Tahviller, devlet veya özel bir şirketin finansman ihtiyacını karşılamak için hazırlanan 1 yıldan uzun vadeli senetlerdir. Yatırımcılar bu senetler karşılığında belli bir süre değişken veya sabit bir faiz oranı ile borç verirler. Vade sonunda ise hem anaparayı hem de işleyen faizi alırlar.

Tahviller ticaret veya sermaye piyasası kanunlarına göre çıkartılır. Üzerinde bulunan kupon veya anapara vadesi geldiğinde borçlu olan şirketin borçlarını ödemesi temeline dayanır. Şirketlere ucuz ve uzun vadeli kaynak sağlama amacı taşır. Şirketler tarafından çıkartılabildiği gibi devlet tarafından da basılabilir.

Devlet tahvilleri, devlet kurumları tarafından verilen faiz sertifikalarıdır. Özellikle temerrüt riski olmayan hazine tahvilleri güvenli yatırım araçlarıdır. Hükümetler, anapara ihtiyacını karşılamak amacıyla bu devlet tahvillerini basabilirler. Bir yatırımcı olarak siz de bu tahvillere yatırım yaparak paranızı güvenli bir şekilde değerlendirebilirsiniz.

Özel şirketler tarafından çıkarılan tahvillerin, devlet tarafından çıkarılanlara göre daha riskli oldukları bilinir. Bu nedenle de şirket tahvili alınacaksa sağlam bir mali analiz sürecinden geçirilmesi gerekir.

Tahvillerin Özellikleri Nelerdir?

Diğer yatırım enstrümanları gibi tahvillerin de kendilerine özgü özellikleri bulunur. Bunları sıralayacak olursak;

• Kıymetli evrak özelliği taşır ve borç senedidir.
• Tahvilin sahibi yatırımcı, tahvili basan kuruluş ise uzun vadeli alacaklısıdır.
• Devlet, belediye gibi tüzel kişiliğe sahip kamu kuruluşları ile anonim şirketler tarafından çıkarılırlar.
• Vade sona erdiğinde yatırımcı ile şirket veya kurum arasındaki hukuki ilişki sona erer.
• Nominal değerinin alt ve üst sınırı, o tahvili çıkaran şirketçe belirlenir.
• Mevzuatta nominal değerinin altında bir değerle ihraç edilebilirler. (Iskontolu tahviller)
• Hamiline veya satın alan kişinin adına yazılı olabilir.
• Tahvile yatırım yapan kişi, uzun vadeli borç verendir.
• Faiz oranları değiştiğinde, tahvil fiyatı da değişir. Faiz yükselirse tahvilin belirtilen faizi daha düşük olduğu için tahvil fiyatı düşecektir. Faiz düştüğünde ise tahvilin değeri yükselecektir.
• Herhangi bir iflas veya tasfiye durumunda, borçların önceliği hükmüne göre tahvil sahibi yargı yoluyla anapara ve faiz ödemesi talep edebilir.

Tahvil sahibinin sahip olduğu tek hak ise faiz ve anapara alacağının olmasıdır. Bunun dışında tahvil sahibinin şirket üzerinde bir hakkı bulunmaz.

Tahvil Türleri Nelerdir?

Tahviller genellikle devlet ve özel sektör olarak ikiye ayrılır. Ancak bunun dışında çeşitli türleri vardır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

Devlet Tahvilleri: Hazine tarafından çıkarılan tahvillerdir. Hazine tahvili olarak da anılırlar. En risksiz tür olmasına karşın getirisi düşüktür. Yine de en çok tercih edilen türdür.

Özel Sektör Tahvilleri: Banka ve anonim şirketlerce çıkarılan tahvillerdir. En yüksek riskli tahvil türüdür. Şirketin güvenilir olup olmadığına mutlaka dikkat etmelisiniz.

Sıfır Kuponlu Tahviller: Herhangi bir kupon faizi veya faiz ödemesi bulunmayan türdür. Alan kişi, nominal değerin altında bir bedel ile alır ve vade sonunda bunu geri alarak tahvili teslim eder.

Geri Çağrılabilir Tahviller: İhraç eden tarafından vade süresi dolmadan geri satın alınabilen türdür.

Primli Tahviller: Üzerinde yazılı olan değerden daha düşük bir miktara piyasaya sürülen tahvillerdir.

Başa Baş Tahviller: Üzerinde bulunan değerle piyasaya arz edilen tahvil türüdür.

Hamiline Yazılı Tahviller: Üzerinde isim belirtilmeyen türdür. Kimin elinde ise o kişinin tahvili bozdurma hakkı vardır.

Nama Yazılı Tahviller: Üzerinde isim belirtilen türdür. Yalnızca o kişi tarafından ciro ettirilir.

Paraya Çevrilme Kolaylığı Olan Tahviller: Vade sonu beklenmeden paraya çevrilebilen ve o tarihe kadar faiz hakkı kullandıran türdür.

İkramiyeli Tahviller: Finansman gelirine devamlılık kazandırmak veya daha fazla satış yapabilmek için kullanılan türdür. Türkiye’de uygulaması yoktur.

Sabit Faizli Tahviller: 3, 6 ve 1 yıllık dönemlerde sabit faiz uygulanan türdür.

Değişken Faizli Tahviller: Arz ve talebe göre değişken faiz uygulanan türdür.

Garantili ve Garantisiz Tahviller: Bir banka veya özel kurum tarafından çıkarılan, belli şekillerde güven veren türe garantili tahvil denir. Bunun dışında kalan ve normal şartlarda işleyenler ise garantisiz olarak anılır.

Endeksli Tahviller: Yatırımcısını faize karşı koruyan bir türdür. Tahvilin anaparası altın, döviz gibi yatırım araçlarına göre artırılarak yatırımcısına ödenir. Vadesi boyunca endekslenen yatırım aracında gösterilen değişken üzerinden hesaplanır.

Tahvil Yatırımı Nasıl Yapılır?

Portföyünüzde risk dengesini kurmak için devlet, hazine veya özel şirketlere ait olan tahvilleri bulundurabilirsiniz. Peki, bu tahviller nasıl alınır, nasıl satılır?

Bir Tahvili Anlamak

Tahvil ya devlet kurumları ya da özel şirketler tarafından verilen ve faiz getiren sertifikalardır. Tahviller vade veya itfasına kadar belirtilen tarihlerde, genellikle her altı ayda belli bir sabit faiz tutarı ödemektedir.

Hazine tahvillerinde temerrüt riski yoktur. Ama şirket tahvilleri faiz, anapara veya temerrüt riski taşır. Tahvillerin nasıl işlediği mantığını anladığınız zaman başarılı yatırım işlemlerini gerçekleştirebilirsiniz.

Tahviller hakkında bilmeniz gereken birkaç nokta:

• Tahvillerin faiz ödemeleri genellikle ayın 1’i ile 15’i arasında yapılmaktadır.
• Vade, tahvilin değerinin itfa edildiği tarihtir.
• Kupon değeri, tahvilin nominal değerinin yüzdelik verimidir. Örneğin, 1000 lira nominal değeri ve % 12 kupon oranı olan tahvil, bir yılda 120 lira faiz öder.
• Geçerli verim, tahvilin pazar fiyatının yüzdelik verimidir.

Finansal İhtiyaçlarınızı Anlayın

Tahvilleri portföyünüzde yaşınız, risk toleransınız ve kişisel koşullarınız göz önüne alarak bulundurmalısınız. Emekliliğiniz yakınsa ve düzenli bir geliriniz varsa emeklilik sermayenizi korumak için tahvilleri portföyünüzde bulundurabilirsiniz.

Borsanın çökeceğini düşünüyor ve hisse senetlerinin dalgalı performansı size güven vermiyorsa, portföyünüzü güvence altına almak için tahvilleri kullanabilirsiniz.

Ev, araba, eğitim masrafları gibi önemli tasarruf planlarınız varsa tahviller tasarruf hesabınıza mevduat hesaplarından daha çok yardımcı olabilir. Daha hızlı ve güvenli bir nakit akışı sağlayabilirsiniz.

Tahviller ve Yatırım Hakkında Detaylı Bilgi Edinin

Eğer bir yatırımcı olacak ve portföyünüzde tahvilleri de bulunduracaksanız hem tahviller hem de yatırım yapmak hakkında detaylı bilgi edinin. Hangi piyasada yatırım yapacağınızı, nasıl bir yol izleyerek başarıya ulaşacağınızı bilin. Eksik olduğunuz noktalarda eğitimler alın.

Tahviller ve yatırımlar üzerine yazılmış kitapları okuyun. İnternetten bilgi edinin ve mümkünse bir demo hesaba sahip olarak sanal para ile bilgilerinizin yeterliliğini kontrol edin.

Faiz Oranı ve Tahvil Fiyatı Arasındaki Ters İlişkiyi Bilin

Spesifik olarak uzun vadeli faiz oranları % 10 yükseldiği zaman, uzun vadeli tahvil fiyatları % 10 düşmektedir. Aynı şekilde uzun vadeli faiz oranları % 10 düştüğü zaman, uzun vadeli tahvil fiyatları % 10 yükselmektedir. Örneğin;

Geçerli faiz oranı % 5 iken, tahvilin 1000 lira verdiğinizi düşünelim. Bu tahvil, 50 lira yıllık faiz öder ve % 5’e eşit bir kupon değeri olurdu. Faiz oranının % 10 yükseldiğini yani % 5,5 olduğunu düşünecek olursak; yeni yatırımcılar % 5,5 kupon oranından satın alım yapar. Kıyaslanabilir bir verim sağlamak için % 5 kupon değeri olan eski tahvil, % 10 düşüş gösterdiği için satış fiyatı 909 dolar olur. (50 lira/ 0,055 = 909 lira)

İyi Bir Aracı Kurum Bulun

Tahvil aracıları genellikle komisyon ve çeşitli ödemeleri yüksek tutabilir. Yasal, güvenli ve iskontolu bir aracı kurum ile görüşmelisiniz. Tahvil alımlarında genellikle bir tahvil başına en az 1 lira komisyon alınmaktadır. Tahvil başına 4 liraya kadar çıkmaktadır. Bu da kazancınızdan her işlem başına 8 – 30 lira komisyon ödemenize neden olabilir.

Tahvil Tekliflerini Bulun

Komisyoncular tarafından hazırlanan tahvil listelerini, belirli kriterlere göre karşılaştırmalar yaparak araştırabilirsiniz. Tahvil kılavuzları ve borsa rehberleri size bu konuda yardımcı olacak en iyi yerlerdir.

Tahvil Değerlerini Takip Edin

S&P, Moody’s gibi uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının tahvil değerlerini takip edin. Faiz oranları ve anaparaya göre tahvilin güvenilirliğinin kaba ölçümünü sizlere verir. Hangi tahvilin güvenli olduğu, hangi tahvilin risk içerdiği gibi yorumları yapan bu kuruluşları takip edin ama tamamen bu yorumlara göre hareket etmeyin.

Tahvilleri Araştırın

Karar verdiğini tahvilin tipik özelliklerini araştırın. Vade tarihi, faiz ödeme tarihi, kazanç oranı, faiz kapsamı, toplam faiz ücretleri, en az 3 yıllık geçmişi, sermaye oranı, temerrüt bilgileri, toplam uzun vadeli borç oranı, mevcut verimi ve vadeye göre verimi gibi tipik özellikleri hakkında araştırmalar yapın.

Hangi Tahvillere Yatırım Yapılmalı?

Hazine Tahvilleri Satın Alın

Tahviller için enflasyonu yenmenin en garantili yatırım şekli olduğu söylenir. Bu nedenle Enflasyon Korumalı Hazine Tahvilleri (TIPS) satın alın. Bu tahviller, yatırımcıları enflasyon riskinden korumak için 1997 yılında oluşturulan özel bir hazine tahvili türüdür.

Bu tahviller, TÜFE’nin her yıl gösterdiği yüzdelik artış ile artar. Kredi ve enflasyon riskinin ortadan kaldırdıkları için en iyi yatırım şekli olarak görülürler.

İndirimli Tahvilleri Satın Alın

Tahviller genellikle indirimli satılmaktadır. Çünkü faiz oranları, tahvil ihracından sonra yükselmiş olacaktır. Geçerli verim ve kaliteleri göz önüne alınarak, eski tahvil ile yeni tahvil değerleri arasında bir ilişki kurulmalıdır.

Hisse Senedine Dönüştürülebilir Tahvilleri Satın Alın

Dönüştürülebilir tahvil verimi, dönüştürülemez tahvil verimine geren % 2 oranında daha yüksektir. Bu nedenle hisse senedine dönüştürülebilir tahvilleri tercih edin.

Hisse senedine dönüştürülebilir tahviller sahibine, piyasa fiyatının üzerinde bir fiyata aynı şirkete ortak olma gibi bir seçenek sunmaktadır. Örneğin; hisse senetleri 10 lira değerinde olan bir şirketin, % 5 kupon oranı ile bir tahvili 60 hisse senedine dönüştürülebilir.

Tahvil Alım Stratejilerinizi Belirleyin

Diğer yatırım araçlarında olduğu gibi tahvil alım – satımı yaparken kendinize en uygun tratejiyi geliştirmeniz gerekiyor. Tahvil fiyatları düşük olduğunda, faiz oranları zirvededir. Faiz oranları düşmeye başladığı zaman daha iyi verime sahip tahvilleri satın alabilirsiniz. Tahvili parası yüzünden değil, verimi yüzünden satın alın.