Borsalar, küresel ekonominin temel yapıtaşlarındandır. Kendi içlerinde piyasa değeri başta olmak üzere belli kriterlere göre sıralanırlar. Her ülkenin borsası, o borsada işlem gören şirketlerin piyasa değerinden etkilenir.
Borsaların genellikle gelişmişlik düzeylerine göre mega, büyük, orta, küçük ve bölgesel olarak sıralandıklarını söyleyebiliriz. Dünyanın en büyük ekonomisinin Amerika ve Çin olduğunu düşünürsek bu ülkelerin güçlü borsalara sahip olduğunu da düşünebiliriz.
Fakat bazı borsalar vardır ki bulunduğu ülkenin ekonomisinden daha büyüktür. Söz konusu bu sıralama borsaların toplam piyasa değeri/milli gelir oranlarına göre yapılmıştır. Aşağıda, Dünya Bankası verilerine göre sıralanmış, ülkesinin ekonomisinden daha büyük olan borsaları göreceksiniz;
Hong Kong – Hong Kong Stock Exchange
Piyasa Değeri: 5 trilyon dolar (2020 Mart itibarıyla)
Kişi Başına Milli Gelir: 48.517 dolar (2019)
Gösterge Endeksi: Hang Seng Endeksi
Hong Kong Menkul Kıymetler Borsası (HKSE), 1891 yılında Hong Kong’da kurulmuştur. Dünyanın en büyük borsaları arasında 6. sırada yer alır. Bunun yanı sıra bulunduğu kıta olan Asya’da Tokyo ve Şangay’ın ardından piyasa değeri bakımından 3. büyüktür.
Hong Kong Exchanges and Clearing adlı şirkete aittir. Hong Kong ekonomisi, Dünya Bankası’nın 2013 yılında yayımladığı bir araştırma raporuna göre 38. en büyük ekonomi olarak belirlenmiştir.
Asya kıtası borsalarından en hızlı büyüyeni olan Hong Kong Borsası, bulunduğu ülke ekonomisinden büyük borsalar arasında ilk sırada yer almaktadır.
Güney Afrika – Johannesburg South Africa Exchange
Piyasa Değeri: 1 trilyon dolar (2020 Mart itibarıyla)
Kişi Başına Milli Gelir: 6,377 dolar (2019)
Gösterge Endeksi: JALSH
2018 yılı verilerine göre dünyanın en büyük 33. ekonomisine sahip olan Güney Afrika, özellikle 2003 – 2013 yılları arasında büyüyen borsasıyla adından söz ettiriyor.
Johannesburg Menkul Kıymetler Borsası (JSE), Afrika’da köklü geçmişi olan bir borsadır ve aynı zamanda ülkenin en büyüğü konumundadır. 2005 yılında halka açılmıştır.
JSE’de dört piyasanın varlığından söz edebiliriz ve burada işlem görenler şunlardır;
İsviçre – SIX Swiss Exchange
Piyasa Değeri: 1,6 trilyon dolar (Mart 2020 itibarıyla)
Kişi Başına Milli Gelir: 82,950 dolar (2019)
Gösterge Endeksi: SMI
İsviçre Borsası (SWX), Zürih’te bulunmaktadır. Ülkenin önde gelen en büyük şirketleri borsanın endekslerini oluşturmaktadır.
Hisse senetleri, sabit getirili menkul kıymetler, borsa yatırım fonları ve türev ürünler burada işleme alınmaktadır. 300’ü aşkın şirketin İsviçre Borsası’nda işlem gördüğü biliniyor. İsviçre Borsası, 2012’de Avrupa’nın en büyük 3. borsası seçilmiştir.
Singapur – Singapore Exchange
Piyasa Değeri: 6 trilyon dolar (Mart 2020 itibarıyla)
Kişi Başına Milli Gelir: 64,041 dolar (2019)
Gösterge Endeksi: SGX
1 Aralık 1999’da kurulmuştur. Dünya Bankası’nın 2018 yılındaki verilere göre Singapur 34. büyük ekonomidir.
Menkul kıymetler ile türev ürünlerin işleme alındığı Singapur Borsası, Doğu Asya borsaları grubunda yer almaktadır.
ABD – New York Stock Exchange
Piyasa Değeri: Yaklaşık 19,3 trilyon dolar (Mart 2020 itibarıyla)
Kişi Başına Milli Gelir: 62,606 dolar (2019)
Gösterge Endeksi: NYSE
New York borsasının (NYSE) ilk temelleri 1792 yılında atılmıştır. NYSE, öyle güçlü şirketlerin hisse senetlerine sahiptir ki dünyanın en büyük menkul kıymetler borsası olarak bilinir.
New York borsasında 19,3 trilyon dolarlık piyasa değerine sahip olan hisse senetlerinin işlem gördüğü bilinmektedir. Kapsamlı bir borsa olan NYSE, birden çok alt endekse sahiptir.
Hollanda – Euronext Amsterdam
Piyasa Değeri: Yaklaşık 920 milyon Euro (Mart 2020 itibarıyla)
Kişi Başına Milli Gelir: 53,106 dolar (2019)
Gösterge Endeksi: AEX
Kuruluşu 1602 yılına kadar eskiye dayanan Amsterdam borsasında hisse senetleri ve bonolar işlem görmektedir. 2000 yılından bu yana Euronext Amsterdam adıyla anılmaktadır.
200’ü aşkın şirketin hisse senetlerinin işlem gördüğü Amsterdam borsası, Brüksel ve Paris borsalarıyla birlikte Euronext çatısı altında birleşmiştir.
Kanada – Toronto Stock Exchange
Piyasa Değeri: 3,2 trilyon dolar (Ekim 2019 itibarıyla)
Kişi Başına Milli Gelir: 46,261 dolar
Gösterge Endeksi: TSX
Toronto Menkul Kıymetler Borsası, Kanada, Toronto merkezlidir. 1861 yılında kurulmuştur.
Bu borsa, TMX Group’a aittir. 2017 yılından itibaren 2207 şirketin hisse senetleri Toronto borsasında işlem görmektedir.
Malezya – Bursa Malaysia Market
Piyasa Değeri: Yaklaşık 1,6 trilyon dolar (Haziran 2020 itibarıyla)
Kişi Başı Milli Gelir: 10,942 dolar
Gösterge Endeksi: FBMKLCI
Bir borsadan çok holding şirkete dönüşen Malezya Borsası, dev borsalar arasında yer alır. Malezya’nın menkul kıymetler borsasıdır.
Malezya’nın Kuala Lumpur şehrinde bulunan bu borsa, 1964 yılından bu yana varlığını sürdürmektedir. 2004 yılından bu yana Bursa Malaysia olarak anılmaktadır.
Japonya – Tokyo Stock Exchange
Piyasa Değeri: 6 trilyon dolar (Mart 2020 itibarıyla)
Kişi Başı Milli Gelir: 39,306 dolar (2019)
Gösterge Endeksi: TOPIX
Tokyo’da bulunan bu borsa, piyasa değeri bakımından Asya kıtasının en büyüğüdür. Dünyanın en bilinen şirketleri burada işlem görmektedir.
1878 yılından günümüze kadar varlığını sürdüren Tokyo Borsası, Japonya’nın da en büyük borsasıdır.
Kuveyt – Bourse Kuwait
Piyasa Değeri: 107 milyar dolar (Mart 2020 itibarıyla)
Kişi Başı Milli Gelir: 30,839 dolar (2019)
Gösterge Endeksi: XKUW
Önceden Kuveyt Menkul Kıymetler Borsası olarak anılan bu borsa, 2016 yılından bu yana Boursa Kuwait adıyla bilinmektedir.
Basra Körfezi’ndeki ilk borsa olmakla birlikte aynı zamanda bu bölgenin en büyüğüdür. Avrupa – Asya Menkul Kıymetler Borsası Federasyonu’na üyedir.
Ülkesinin ekonomisinden daha büyük olan borsaların ileride çok ciddi anlamda ilgi göreceğini düşünüyorum. Umarım ülkemizin borsası da bir gün bu listede yer alır.