Bedelli sermaye artırımı, bir şirketin ana sermayesine karşılık, hisselerinin bedellerini ödemesi ile yeni bir hisse senedi çıkartarak sermayesini artırması anlamına gelmektedir. Bu şekilde şirketin kasasına para girmekte ve mevcut ortaklara payları oranında yeni ihraç edilen hisse senetlerinden alma hakkı verilmektedir. Buna rüçhan hakkı denir. Bu alım – satımlar ve sermaye artırımları nedeniyle de hisse senedi fiyatlarında değişiklikler olmaktadır.
Hisseyi nasıl etkilediğini anlayabilmek için bedelli sermaye artırımının hisse üzerinde ne gibi baskılar yarattığını incelememiz gerekir. Çünkü bir hisse senedinin fiyatının artması veya azalması, o hisse senedinin içinde bulunduğu durumla doğrudan bağlantılıdır. Dolayısıyla fiyatlardaki değişimler, hissenin iç dinamiklerinden biri olan bedelli sermaye artırımı ile çok yakından ilgilidir.
Sermaye artırımı nedir, nasıl yapılır konusunda daha önce yer vermiştik. O konuya göz atabilir ve burada anlatılanlar daha iyi anlayabilirsiniz.
Kısaca Bedelli Sermaye Artırımı Nedir?
Hisse senetleri üzerindeki etkilerine göz atmadan önce kısaca bu işlemin ne olduğunu hatırlayalım. Bedelli sermaye artırımı; şirketin kendisine yeni kaynaklar yaratabilmek için piyasa değerini belli oranda artırması olayıdır.
Bu şirketin hisselerini elinde daha önceden bulunduran ortaklara, yeni dağıtılan hisseler belli bir bedel karşılığında verilir. Böylece şirketteki paylarını, artırım sonrasında aynı düzeyde tutmuş olurlar.
Ortaklar sahip oldukları rüçhan hak sayesinde artırım ile yeni hisselerini alırlar. Daha önce o hisse senedine sahip olan yatırımcılara, yeni arz edilen hisselerden öncelikli olarak faydalanma hakkı verilmiş olunur. Bu hisselerin kısaltılmış kodunun yanında küçük r harfi görülür. Böylece şirketin bedelli sermaye artırımı yaptığı anlaşılır.
Bedelli Sermaye Artırımının Sebepleri
Bir şirketin bedelli sermaye artırımı yapmasının çeşitli nedenleri olabilir. Her bir neden aslında yatırımcının öncelikle dikkat ettiği ve kararlarını ona göre verdiği bir etkendir.
Öncelikle bedelli sermaye artırımı olarak adlandırılan durum, sermaye artırımı yapan şirketin sermayesinin belirli bir oranda artacak olmasını ifade eder. Sermayenin artacak olmasının ise zorunlu ve isteğe bağlı sebepleri vardır.
Bedelli sermaye artırımı, esas olarak şirketlere ek finansman kaynağı sağlamaktadır. Şirketler bu yolla faaliyet hacimlerinin büyümesine neden olurlar. Buna bağlı olarak da sermaye ihtiyaçlarını karşılarlar.
Bu sebepler ile hisse senedi fiyatları arasındaki ilişkiyi fark edebilmek ise yatırım yaparken doğru kararlar verebilmek için çok önemlidir. Çünkü bir hisse senedinin zorunlu veya isteğe bağlı olarak sermaye artırımı yapması yatırımcılar tarafından farklı algılanabilir.
İsteğe Bağlı Sebepler ve Hisse Senedine Etkileri
Şirket, sermaye artırımı ile yeni yatırımlar yapabilmeyi, yeni gayrimenkuller satın alabilmeyi ve elde edilen bu gelirin yatırımlar aracılığıyla kullanılması sonucu ek gelir elde etmeyi hedefler. Sadece bu sebepten dolayı yapılan bir sermaye artırımı, yatırımcılarda isteğe bağlı olarak yapıldığı düşüncesini uyandırır.
Örneğin, bir şirket öz kaynaklarıyla hayata geçirmek istediği bir faaliyeti gerçekleştiremiyorsa sermaye artırımı o şirketi için faydalıdır. Çünkü sermaye artırımına giden şirket, elde edilen miktarla o faaliyeti gerçekleştirebilir ve şirketin aylık, yıllık gelirlerini artırabilir. Dolayısıyla, bedelli sermaye artırımının şirketler için önemi büyüktür.
Yatırımcılar ise sermaye artırımını genel olarak olumsuz olarak görmektedirler. Ancak şirketin, sermaye artırımını neden yaptığının araştırılması yatırımcıların aklındaki soru işaretlerini kaldırarak düşüncelerini değiştirebilir.
Şöyle ki; genelde olumsuz olan sermaye artırımının yatırımcılar ve hisse senetleri üzerindeki etkisi, sebeplerin isteğe bağlı olduğunun anlaşılmasıyla bir nebze de olsa olumluya dönebilir. Çünkü sermaye artırımı yapan şirket, kendine yeni bir finans kaynağı sağlayarak hedeflediği yatırımları yapma arzusundadır ve bu durum yatırımcılar tarafından olumlu algılanabilir.
Zorunlu Sebepler ve Hisse Senedine Etkileri
Bir şirketin sermayesi çeşitli sebeplerden dolayı, eğer kanunlarca belirlenmiş olması gereken minimum sermaye tutarının altına inmişse o şirketin sermaye artırımı yapması zorunlu hale gelir. Dolayısıyla böyle bir durumla karşı karşıya kalan şirketin sermaye artırımı yapması aslında dışarıdan hiçte iç açıcı gözükmez.
Çünkü genel olarak yatırımcıların aklında oluşacak fikir; şirketin bu hale nasıl geldiği, o şirketin minimum sermaye tutarının altına nasıl düştüğü ve şirkette olumsuz bir durumun olup olmadığıdır.
Zorunlu sebeplerden dolayı sermaye artırımı yapmaya karar veren bir şirket, aslında oldukça zor bir durumda olduğunu sermaye artırımı yaparak kamuoyuna duyurmaktadır. Şirketin gelirlerinin azalması, borçların artmış olması zorunlu sermaye artırımı yapılmasına neden olarak gösterilebilirler.
Son açıklanan bilançolarında şirketin durumuyla ilgili fikir sahibi olunabilse de, yatırımcılar bu gibi nedenleri şirket hakkında olumsuz olarak yorumlayarak hisseleri satmaya yönelebilirler.
Dolayısıyla isteğe bağlı sermaye artırımı yapan bir şirketin yatırımcılar tarafından algılanması daha olumlu iken, zorunlu sebeplerle sermaye artırımına giden bir şirketin yatırımcılar tarafından algılanması çok daha olumsuzdur. Borsada yatırım yaparken dikkatli olmak adına, bedelli sermaye artırımı yapan bir şirketin neden yaptığı konusuna yatırımcılar tarafından önem verilmelidir.
Sermaye Artırımının Kısa ve Uzun Vadedeki Etkisi
Sermaye artırımlarının hisse senedi fiyatlarına olası etkilerinden bahsettik. Ancak önceki paragraflarda belirtilen etkiler kısa ve uzun vadede farklılık gösterebilir.
Yatırımcılar tarafından olumsuz olarak görülen bir durum olan sermaye artırımı, uzun vadede veya başka bir deyişle altı ay süreden sonra hisse senedi fiyatlarındaki etkisi olumlu olarak görülmeye başlanabilir.
Sermaye Artırımının Uzun Vadede Hisse Senedine Etkisi
Bedelli sermaye artırımına giden şirketlerin hissedarlarına yani ortaklarına da uzun vadede faydası olduğunu söylemek mümkündür. Çünkü şirketin elde edeceği karlar hisse senetlerine yansır ve uzun vadede temettü verilmesi ihtimali ya da yatırımcıların şirketin daha büyük sermaye ile daha büyük işler yapabileceğini düşünmesi şirketin hisselerine olan talebi olumlu etkiler.
Dolayısıyla yatırımcıların bildiği gibi bir hisse senedine olan talep artışı o hissenin fiyatında da olumlu bir etkiye sahip olacağı için, sermaye artırımı uzun vadede ve özellikle yatırımların başarılı olması durumunda hem şirkete hem de yatırımcıya faydalı bir durumdur.
Sermaye artırımının uzun vadede hisse senedinde olan etkisinin olumlu olabileceği sadece bir ihtimaldir. Çünkü daha önceden kimse yatırımların başarıyla sonuçlanarak şirketin gelirlerini artıracağını daha önceden tahmin edemez. Hatta şirketin sermaye artırımından elde edeceği gelirle yaptığı yeni yatırımların başarılı olmaması ihtimali de vardır.
Şirket, sermaye artırımı yapmadan önceki durumundan bile kötü bir hale gelerek zarar açıklamaya başlayabilir. Böyle bir durumunda olasılığı yatırımcılar tarafından dikkate alınmalıdır ki yatırımcılar hisse senetlerine yatırım yaparken doğru kararı verebilsin. Dolayısıyla, sermaye artırımının uzun vadede etkisinin her zaman olumlu olacağını düşünmek yanlıştır.
Sermaye Artırımının Kısa Vadede Hisse Senedine Etkisi
Kısa vadede ise genellikle yapılacak olan yatırımların sonuçları öngörülemediği için hisse senetleri fiyatlarında bir artış görülmez. Ancak, her hisse senedi için durumun aynı olduğunu söylemek mümkün değildir. Şirketin kendi durumu, daha öncesindeki yaptığı yatırımlar veya geçmişte açıklanan bilançoları, o hisse senedine olan talep durumunu olumlu veya olumsuz olarak etkileyebilir.
Daha da önemlisi, birçok araştırmaya da konu olmuş sermaye artırımlarının hisse senetlerine etkisi genellikle ilk başlarda olumsuz yöndedir.
Bunun sebeplerine de değinmek gerekirse; öncelikle daha önceden hisse senedine sahip olan yatırımcıların bir bedel karşılığında yeni hisse senedi almak durumunda bırakılması yatırımcılarda tedirginlik yaratır. Çünkü eski ortakların yeni arz edilen hisse senetlerini alacak nakit parası olmayabilir ve dolayısıyla ellerindeki hisse senetlerini satmaya yönlenebilirler.
Sermaye artırımının yapıldığı gün genellikle hisse fiyatlarında bir olumsuzluk görülmesi bu sebeple bağlantılıdır. Ancak bir önceki paragrafta belirttiğim gibi, uzun vadede bu olumsuzluk olumlu bir duruma dönüşebilir.
Yatırımcılar, şirketin sermayesinin artmasını açıklanan bilançolarda pozitif bir etkisi olacağı şeklinde yorumlayarak, hisse senetlerinin fiyatlarında bir artış meydana getirebilirler.
Sermaye Artırımının Orta Vadede Hisse Senedine Etkisi
Sermaye artırımının kısa ve uzun vadede hisse senedine olan etkilerinden bahsettik. Ancak orta vadede beklenen etki, kısa ve uzun vadede beklenen etkiden daha karmaşıktır. Çünkü kısa vadede bir belirsizlik olması sebebiyle hisseler olumsuz etkilenirken, uzun vadede beklentinin sonuçlanmış olmasıyla hissenin yönü yaklaşık olarak belli olur.
Orta vadede ise yatırımcılar henüz şirketin yapmış olduğu yatırımların sonuçlarını öğrenmemişlerdir ancak ufakta olsa yatırımların başarı durumu hakkında fikir sahibi olabilirler. Örneğin, şirketin sermaye artırımı sonucu elde ettiği gelirin nereye harcandığı hakkında fikir sahibi olunduğu zaman yatırımcılar kararlarını daha net verebilmektedirler.
Şöyle ki; eğer şirket elde ettiği finansmanı borçlarına karşılık kullandıysa ve yeni yatırım yapamadıysa, yatırımcılar için bu olumsuz olarak algılanabilir. Çünkü yeni yatırım yapılmaması ve eski yatırımların daha önce başarı göstermemiş olması şirketi yeniden zor duruma düşürebilir ve bu durum yatırımcıların aklında soru işaretleri yaratır.
Ancak yeni yatırımların doğru yerlere yapıldığının düşünülmesi ise hisse senedi fiyatlarına olumlu olarak yansır. Örneğin, bir inşaat şirketi yaptığı sermaye artırımıyla çok önemli bir yerde inşaat yapıyorsa, bu durum genellikle yatırımcılar tarafından olumlu olarak görülür. Dolayısıyla, sermaye artırımının etkisi hisse senedi fiyatlarında orta vadede daha net olarak ortaya çıkmaya başlar.
tebrikler cidden merak edilen bir konuyu anlaşılır bir şekilde anlatmışsınız
Yaptığım araştırma sonucunda öğrendiklerimi yazayım.
%50 bedellinin anlamı şudur; Şirket halka açık toplam lot sayısını %50 oranında artırmak istiyordur. Örneğin piyasada işlem gören toplam lot sayısı 2 milyon adetten 3 milyona çıkacak demektir.
Sizin elinizde de 1000 lot hisse varsa tanesi 1 tl’den 500 lot hisse alabilirsiniz.
Fiyat hesabı da şu şekilde oluyor. 1000 lot hisseniz örneğin tanesi 4.00 tl olsun. sizin 4000 tl lik malınız var. tanesi 1 tl den 500 tl ödeyerek 500 hisse daha aldınız. toplam 1500 lot için 4000+500=4500 tl lik malınız olması gerekir. hisse fiyatı da 4500/1500= 3.00 tl olarak ertesi gün piyasa açılışı oluyor. yani teorik olarak kazanç yada kayıp olmuyor. Önemli olan yukarıdaki yazıda da belirtildiği gibi piyasanın bedelliye nasıl tepki vereceği.
%50 bedelli ne demek tam olarak ben şunu anlıyorum örneğin hissenin anlık fiyatı 1,30 almak istediğimde bu fiyatın %50 si oranında bir ücretten mi almış olacağım bilgilendirir misiniz?