Borsa Nasıl Çalışır? Sistem Nasıl İşler?

Kurumsal piyasalar olan borsalar, çalışma sistemiyle ilgili her detayıyla merak edilir. Bu piyasalara yatırım yapmayı seçenler ihtiyaç duydukları parayı elde edebileceklerini düşünse de sonuç her zaman böyle olmayabilir. Çünkü para kaybetme riski vardır.

Sponsorlu | 2023/4Ç Kar/Zarar %36.13/63.87%

Sonucun hüsran olmaması için kişilerin yapması gereken yeterli bilgi sahibi olacak kadar araştırmak ve deneyim kazanmaktır. Unutmayın ki piyasalara dair en ufak bir ayrıntı dahi bazen kurtarıcı olabilir.

Bir ülke ekonomisini canlı tutan en önemli unsurlardan biri olan borsalar, işleyişleri ve fiyatların oluşma biçimlerine dair önemli detayları barındırırlar. Aşağıda, sistemin işleyişine ilişkin ayrıntıları sizlerle paylaştık;

Borsada Fiyatlar Nasıl Oluşur?

Hisse senetlerinin alınıp satılmasıyla doğan borsaların ekonomik anlamda önemli olduğundan bahsetmiştik.

Borsaların; piyasalarda tek fiyat oluşumunu sağlamak, likidite oluşturmak, şirketlere kaynak sağlamak gibi faydaları olduğunu söyleyebiliriz.

Yatırımcı tarafında ise birikimlerin güvenli bir şekilde değerlendirilebildiği ve kazanç elde edilebilen bir piyasadır. Fakat borsanın bu özelliğinden faydalanabilmek için A’dan Z’ye piyasa yapısını tanıyor olmanız gerekmektedir.

Borsanın işleyişine ilişkin temel detay, iyi bir takiple fiyatlar düştüğünde alım yapmak ve yükseldiğine satış yapmaktır. Bu mantık etrafında kar edilmeye çalışılır. Zamanla deneyim kazandıkça fiyatların ne zaman yükselip düşeceğini tahmin edebilir hale gelirsiniz.

Hazırsanız, borsa piyasasının nasıl işlediğini detaylı inceleyelim;

Sponsorlu | 2023/4Ç Kar/Zarar %36.13/63.87%

Arz ve talep dengesi, borsada fiyat oluşumunu etkileyen temel unsurdur. Fiyatlar bu dengeye göre şekillenir. Ayrıca sürekli dalgalanmalar yaşanır ve dolayısıyla kendinizi bu duruma hazırlamanız gerekir.

Elbette arz – talep dengesini de etkileyen birtakım etkenler vardır ve bu nedenle de borsa dalgalanan bir piyasadır. Dolayısıyla işlem yapacak olan bir yatırımcı, iyi bir piyasa takibi yapmalıdır.

Yatırımcının bu dalgalanmaya neden olan faktörleri bilmesi, riskleri büyük oranda kontrol altına alması anlamına gelmektedir. Bu nedenle de borsada işlem yapmadan önce kişilerin bilgi sahip olmaları gerekmektedir.

Borsada ticari mal ya da evraklar arz eden ve talep eden tarafların bir araya gelmesiyle el değiştirir. Bu bir araya gelme eskiden fiziki olarak gerçekleştirilse de sonraları fiziki olmayan şekillerde yapılmaya başlanmıştır. Yani borsada alıcı ve satıcı bir araya gelmeden sanal ortamda işlemlerini kolayca yapabilmektedir.

Mal arz edenler ile talep edenlerin, kendi adlarına tayin ettikleri aracılar vasıtasıyla gerçekleştirilen işlemlerde fiziki bir alım – satım söz konusu değildir.

Fiziki olarak bir malın alınıp – satılmaması da bu işlemlerin çok daha hızlı ve güvenli bir şekilde yapılmasını mümkün kılmıştır. Çünkü bir malın fiziki olarak el değiştirmesi birçok işlemin yapılmasını gerektirir ve bu da zaman demektir.

Fiziki olmayan alım – satımlar ile güvenlik anlamında ise muhafaza ve çalınma gibi sorunlar ortadan kalkmıştır.

Dünya üzerinde ne kadar borsa faaliyet gösteriyorsa o kadar farklı çalışma sistemi olduğu söylenir. Dolayısıyla her birinin kendine özgü çalışma biçimi vardır diyebiliriz.

Borsaların kurumsal özelliklerinin olması, onların belli işleyiş mekanizması etrafında hareket ettiği anlamını taşır. Ayrıca dünyanın çeşitli yerlerinde faaliyet gösteren her borsa binasının uygulanması gereken tebliğ maddeleri dışında kendine özgü kuralları vardır.

Bu nedenle tek bir borsa tipinden bahsetmek mümkün değildir. Çalışma prensibi temel olarak, daha önce de bahsettiğimiz gibi, arz ve talebe bağlı uygun koşulların gerçekleşmesi sonucunda alım – satım işleminin yapılmasına dayanır.

Borsanın Yapısı Nasıldır?

Çoğu kaynakta yer alan bilgiler ışığında, borsaların sermaye piyasasının yapısında bir alt yapıya sahip piyasalar olduğunu söyleyebiliriz.

Sermaye piyasasının birincil ve ikincil piyasa olarak iki kısımdan oluştuğu meydana geldiği bilinmektedir.

Birincil piyasada, yeni ihraç edilen menkul kıymetlerin karşılığı olarak uzun vadeli fonlar sanayiye aktarılır.

İkincil piyasada ise eskiden ihraç edilmiş olan menkul kıymetler, kişiler arasında el değiştirir. İkincil piyasada meydana gelen el değiştirme, kişiler ve sanayi arasında bir para transferini temsil etmez. Dolayısıyla ikincil piyasaların sermaye piyasasından ayrıldığı ve bir borsa olduğu kabul edilmiştir.

Hisse senetlerinde geleceğe yönelik bir belirsizlik söz konusudur. Bu durum bir risk teşkil eder. Zaten borsanın riskli bir piyasa olduğunu hemen her fırsatta sizlere söylüyoruz.

Hisse senetlerinin değeri gelecekte yükselebilir veya düşebilir. Bu da onların alıcısına kayıp veya kazanç getiren, kısacası spekülasyona açık bir mal olmalarına neden olmuştur.

Borsa piyasasının da tüm bu durumlardan ötürü ortaya çıktığı savunulmaktadır. Borsaları hisse senetleri ile birlikte anmamızın sebebi budur.

Borsa denildiğinde belirli bir yerde kurulmuş ve belirli kurallara göre çalışan organize edilmiş merkezi pazarlar anlaşılmalıdır. Bu pazarlarda alım – satımı söz konusu olan menkul kıymetler yani hisse senetleri, tahvil gibi kağıtların da iktisadi değerleri yoktur. Bunlar, yalnızca iktisadi değeri temsil eden belgelerdir.

Bu noktada hisse senetlerinin bir değeri ve ait olduğu kişiye sağladığı bazı imkanların olduğundan söz etmeliyiz. Fakat borsalarda el değiştiren hisse senetleri için böyle bir değer söz konusu değildir, yalnızca borsa değerinden bahsedilebilir.

Piyasada Trend Oluşumu Nasıldır?

Menkul kıymetler piyasasının temel amacı kar elde etmektir. Yani bu menkul kıymetleri alıp satan kişilerin kar elde etme amaçları vardır.

En basit şekliyle borsada bir hisse senedi alan kişi ya yatırımına temettü almak ister ya da düşük fiyattan aldığı hisse senedini yüksek fiyattan satarak kazanç sağlamayı amaçlar. Piyasada trend oluşumu da böyle gerçekleşir.

Piyasalardaki bu eğilimleri ayı ve boğa eğilimi olarak açıklayabiliriz. Kişiler de bu eğilimlere göre alım – satımlarını gerçekleştirirler.

Hisse senedi fiyatlarının ileride daha fazla yükseleceği düşünülüyorsa, bugün alım yapmak için doğru zaman demektir. Eğer hisse senedi fiyatının gelecekte daha da düşeceği düşünülüyorsa bugün satış yapıp ileride daha düşük bir fiyattan alım yapılmalıdır.

İşte bu şekilde kar etmek mümkün olabilir. Boğa ve ayı denilen piyasa eğilimleri de tam olarak bunlardır.

Boğa eğilimi söz konusu olduğunda, fiyatlarla ilgili daha iyimser tavır söz konusudur. Dolayısıyla ileride fiyatların daha da yükseleceğine inanılır.

Ayı eğiliminde ise nispeten kötümserlik söz konusudur ve fiyatların gelecekte daha da düşeceğine inanılır.

Yani, özetle boğa eğiliminin piyasada daha fazla hakim olması sonucunda psikolojik etkenlerin de etkisiyle, fiyatlar yükselir. Ayı eğitimi baskın geldiğinde ise da fiyatlarda düşüş gözlenir.

Sizlere, borsanın en basit çalışma prensibini bu şekilde açıkladık. Psikolojik etkilerin borsada daha etkili olduğu görülmektedir.

Arz ve talep dengesinin borsanın önemli yapılarından birisi olduğu unutulmamalıdır. Eğer başarılı bir yatırımcı olmak istiyorsanız, borsa için önemli olan bu konuları tüm detaylarıyla öğrenmenizi tavsiye ederiz.