Vadeli İşlemlerde Yatırımcıların Dikkat Etmesi Gerekenler

Finans piyasalarının sunduğu güvenli yatırım olanaklarından biri olan vadeli işlemler hakkında detaylı bilgilere ve dikkat edilmesi gerekenlere bu içeriğimizde yer verdik.

Finansal yatırımcılara çeşitli seçenekler sunulmuştur. İstediği yerde birikimlerini değerlendirebilen kişiler, öncelikle piyasanın avantajlarına ve öne çıkan özelliklerine bakar.

Mevcut risklerden ve diğer olumsuzluklardan kendini korumak isteyen yatırımcılar, günümüzde vadeli işlemlere odaklanmaktadır. Spot piyasa işlemlerine kıyasla daha güvenli olmalarından ötürü ilgi çeken bu işlemler, ödemesi ileri tarihte yapılacak bir bir enstrümanın bugünden el değiştirmesi esasına dayanmaktadır.

Piyasaların sahip olduğu özelliklerden yararlanabilmek için yatırımcıların mutlaka bilgi sahibi olması gerekir. Dolayısıyla işlemlere başlamadan önce iyi düşünmeli, tüm detayları incelemeli ve doğru bir karar vermelidir. Aşağıda, vadeli işlemlere dair bilinmesi gerekenleri ele aldık;

Vadeli İşlemler Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Günümüzde kazancını artırmak isteyen yatırımcıların uğrak noktası finans piyasaları olmaktadır. Burada birçok riskle göz yumulsa da avantajlı işlem özellikleri yatırımcıların ilgisini çekmektedir.

Riskten korunmak, yatırım ve arbitraj amacıyla yapılan vadeli işlemler, yatırımcıların fiyat değişimlerinden olumsuz etkilenmemek adına yaptıkları spot piyasa işlemlerine göre daha güvenlidir. (Spot piyasa hakkında detaylı bilgi için ilgili içeriğimizi inceleyebilirsiniz.)

Çeşitli avantajları ve sağladığı güvene rağmen tıpkı spot piyasalarda olduğu gibi vadeli işlemlerde de yatırımcıların dikkat etmesi gereken konular vardır. Yatırımcıların tüm bunları öğrenmesi gerekmektedir.

İşte, vadeli işlemlerde yatırımcıların dikkat etmesi gerekenler hususlar;

Piyasalara Tam Anlamıyla Hakim Olmalısınız

Günümüzde internet üzerinden adım adım piyasaları öğrenmeniz mümkündür. Gerek aracı kurumların eğitimleri, gerekse eğitim amacına hizmet eden kuruluşların eğitimleri sayesinde günümüzde daha geniş kitleler yatırım yapma konusunda bilinçlenebilmektedir.

Vadeli işlemlerden yüksek kazanç elde edildiği duyumu ile direkt piyasada işlem yapmaya başlamak yerine bu kazançların nasıl elde edildiğini öğrenerek hareket etmek daha doğrudur. Diğer türlü işlemlere başlamanızla tüm birikiminizi kaybetmeniz bir olabilir. Bu nedenle öncelikle vadeli işlemlere dair tüm detayları öğrenmelisiniz.

Vadeli İşlemlerin Ne Olduğunu Bilmelisiniz

Bir yatırımcının başarılı işlemler yapabilmesi için piyasaya ve yatırım araçlarına dair detaylı bilgi sahibi olması gerekmektedir. Her piyasanın kendine özgü özellikleri vardır. Yatırımcıların ise bunları iyi bir şekilde biliyor olması gerekmektedir.

Henüz nerede yatırım yaptığından habersiz birinin başarıyı yakalaması bir mucize olur. Sözleşmeler kapsamında gerçekleştirilen vadeli işlemler, “futures” olarak da bilinirler. Bazı kurallar dahilinde işlerler ve bununla birlikte çeşitli özelliklere sahip bir yatırım türü olarak bilinirler.

Tüm yatırımcılar elbette en az riskle işlem yapmak ister ve bu nedenle de güvenceye ihtiyaç duyar. Kurdaki risklerden ve spekülasyondan kendilerini korumak için başvurdukları vadeli işlemler, Borsa İstanbul çatısı altında faaliyet gösteren Vadeli İşlem Opsiyon Borsası’nda (VİOP) gerçekleştirilir.

Türev araçların alınıp satıldığı yer olan VİOP, kaldıraçlı bir piyasadır. Vadeli işlemlerde de yatırımcının aleyhine olabilecek muhtemel fiyat hareketlerinde yatırımcının en az oranda etkilenmesi amaçlanır.

Aracı Kurum Seçimine Özen Göstermelisiniz

Tüm finans piyasalarında olduğu gibi vadeli işlemlerde de aracı kurum seçimi önemlidir. İşlem yapabilmek için açtırmanız gereken yatırım hesabına bu kurumlar aracılığıyla sahip olursunuz.

SPK tarafından yasal olduğu belgelenmiş olan aracı kurum ve kişiler ile çalışmalısınız. İşlemlerinize aracılık edecek olan kurumların güvenilir olup olmadığından emin olduktan sonra sizin adınıza alım – satım yapması için talimat vermelisiniz.

Seçilen aracı kurumlar Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından verilmiş yetki belgesine sahip olmalı, bununla birlikte kurulun denetleme ile düzenlemelerine tabi tutulmalıdır. Aksi takdirde vadeli işlemlerinizin yasal olarak yürütülmesi mümkün olmaz.

Unutmayın ki vadeli işlemlerde hangi enstrümana yatırım yapacağınızı, tarih aralıklarını ve yatırmanız gereken teminat miktarını aracı kurumunuza iletilirsiniz. Yatırım işlemlerinizi direkt kendiniz yapamaz ve verdiğiniz emirler aracı kurumlar vasıtasıyla piyasalara iletilir. Bu sebeple kurum seçim aşamasında hassas olmalısınız.

Yalnızca Güvenilir Kaynaklara İtibar Etmelisiniz

Vadeli işlem yaparken yatırımcıların kendini güvence altına aldıklarından söz etmiştik. Piyasa risklerle doludur ve zaman zaman gerçeği yansıtmayan bilgiler kafa karışıklığı yaratabilir.

Piyasada dolanan spekülasyon ve manipülasyon amaçlı asılsız tüyolara itibar etmemeniz gerekir. Yatırım kararınızı alırken, yalnızca profesyonel anlamda analiz ve araştırma yapan kişilerin sonuçlarına itibar etmek faydanıza olacaktır. Kendi yatırım hesabınız üzerinden herhangi bir kişinin adına işlem yapmamak da dikkat etmeniz gerekenler arasındadır.

Yatırım aracı ile ilgili almış olduğunuz herhangi bir kararda, bilgisinin doğruluğundan emin olmadığınız ve kamuoyuna açıklanmamış resmi bir duyurudan önce işlem yapmamalı ve başkaları ile bu bilgileri paylaşmamalısınız.

Ayrıca manipülasyon yapmak yani yapay bir piyasa oluşturmak Sermaye Piyasası Kanunu’na göre bir suçtur ve 2 – 5 yıla kadar hapis cezası istemiyle dava açılabilir. Bu nedenle almış olduğunuz herhangi bir bilginin kamuoyuna açıklanmış olup olmadığını öğrenmelisiniz.

Etkili Bir Piyasa Takibi Yapmalısınız

Finansal işlem yaparken piyasalardan bihaber şekilde yaptığınız işlemlerden başarı beklememelisiniz. Piyasa takibinizi etkili bir şekilde gerçekleştirmeli ve işlemlerinize buna göre yön vermelisiniz.

Enstrümanların fiyatları pek çok faktöre bağlı olarak değişir ve bu durumda yatırımcıların olan bitenlerin sıkı takipçisi olması gerekir. Örneğin, merkez bankalarının uygulamış olduğu faiz politikaları, fiyatların seyrini değiştirebilir.

Kendi Yolunuzda Yürümelisiniz

Yatırım yaparken başkalarının etkisinde kalmak, düşebileceğiniz hataların en büyüğü olabilir. Çünkü herkesin piyasalardan beklentileri farklıdır. Bununla birlikte herkesin olaylara yaklaşımının aynı olması da beklenemez.

Grup halinde hareket etmek yerine kendi yatırım stratejilerinizi belirlemeniz hedefe ulaşmanızı kolaylaştırır. Günümüzde piyasalar hakkında bilgi edinebileceğiniz çok sayıda farklı kaynak bulunmaktadır. Her birinden faydalanarak kendiniz için en uygun yöntemleri oluşturabilirsiniz.

Vadeli İşlemlerde Beklenti Ne Olmalı?

Vadeli işlemlerin finansal sisteme katılmasıyla birlikte daha fazla yatırımcı borsa bünyesine dahil olmuştur ve ülke gelişimi adına da önemli bir adım atılmıştır.

Her yatırımcının piyasadan beklentileri farklıdır. Vadeli işlemlerden beklenti ise genel olarak minimum riskle maksimum kazancın elde edilmesidir.

Bunun içinde yatırımcıların öncelikli olarak piyasadaki risklerin neler olduğunu öğrenmelidir. Riskler iyi bir şekilde tanındığında kontrol altına alınmaları çok daha kolay olacaktır.

Vadeli işlemlerde yalnızca fiyat yükselişlerinden değil, fiyat düşüşlerinden de kazanç elde edilebiliyor olması, bu piyasaların avantajlı yönlerindendir. Bu sayede daha iyi bir portföy yönetimi ve her fiyat hareketinden kazanç elde edebilmek mümkün hale gelmiştir.

Bahsedilen bu özellikten tam anlamıyla faydalanabilmek için fiyatların ne yönde ilerleyeceğini önceden tahmin edebilmek gerekir. Bunun için de yatırım aracının fiyatı üzerinde etkili olan faktörlere dikkat edilmelidir. Ancak bu sayede vadeli işlem beklentileri yüksek tutulabilir. Vadeli işlemler sayesinde belirsiz olan gelecek karşısında daha hazırlıklı bir duruş sergilenebilir.

Vadeli İşlem Fiyatlarının Takibi Nasıl Yapılır?

İnternet üzerinden piyasadaki fiyat hareketlerinin kolaylıkla takip edilebildiğini artık biliyorsunuz. Vadeli işlemlerde de VİOP’ta işlem gören sözleşmelerin fiyatları anlık olarak Reuters, Foreks, Plato, Bloomberg, IBM ve Matriks gibi veri yayın firmaları aracılığıyla anlık olarak izlenebilir. İnternet en hızlı ve kesin sonuçlara ulaşmanız açısından oldukça faydalı bir kaynaktır.

Borsa seans saati sonunda yayınlanan günlük fiyat bilgilerine VİOP’un resmi sitesinden ulaşabilirsiniz. VİOP sitesinde yer alan günlük fiyat bilgisi tablolarında;

• Sözleşmenin koduna,
• Vade ayına,
• Ulaşma fiyatına,
• Bir önceki güne ait uzlaşma fiyatına,
• Bir önceki güne ait yüzdesel ve mutlak fiyat değişimlerine,
• Gün içerisinde görülen en yüksek ve en düşük fiyatlara,
• Gün içerisinde görülen fiyatların miktar ağırlıklı ortalamalarına,
• Sözleşme adedine
• Parasal değer olarak işlem hacimlerine,
• Açık pozisyon sayısına,
• Bir önceki günün açık pozisyon sayısına da ulaşmak mümkündür.

Daha önce finansal piyasalarda yatırım yapmış kişiler, fiyat değişikliklerini nereden ve nasıl takip edeceği konusunda sorun yaşamazlar. Geliştirilmiş mobil uygulamalar da bu konuda işinizi görür.

Vadeli İşlemlerin Yapılma Nedenleri Nelerdir?

İçeriğimizin giriş kısmında yatırımcıların kur riskleri ve spekülasyona karşı korunmak için vadeli işlemleri tercih ettiğinden bahsetmiştik. Yani, bu işlem türünü risklerden kaçınan yatırımcıların daha fazla tercih ettiğini rahatlıkla söyleyebiliriz.

Diğer piyasalarda fiyatlar yatırımcıların iradesi dışında anlık olarak değişim gösterir ve bu durum da yatırımcıları olumsuz etkiler. İşte, vadeli işlemlerde bu sorun ortadan kalkmıştır.

Piyasanın işleyiş özellikleri gereği işlemler sözleşmeler kapsamında yürütülür. Yani, vadeli işlemlerde alım – satım miktarı ve diğer hususlar önceden belirlenir. Bu da riski ortadan kaldırır.

Fiyatlar ne yönde değişirse değişsin vadeli işlem yatırımcısı bu durumdan etkilenmez.

Şimdi, yatırımcıları vadeli işlemi tercih etmesindeki 3 temel nedeni yakından inceleyelim;

Riskten Korunmak (Hedging)

Piyasada işlem gören yatırım araçlarının fiyatları pek çok duruma bağlı olarak inip çıkabilir. Yani, fiyatlar sürekli oynaktır. Bazı durumlarda bu oynaklık az olurken bazense hızına yetişilemeyecek derecede fazla olabilir. Ayrıca etki dereceleri de sektörden sektöre farklılık gösterir.

Yatırımcıların hareketleri de oluşan fiyatlar üzerinde etkilidir. Örneğin, açılıp kapanan pozisyonlara göre fiyatlar düşer ya da yükselir. Ancak kazanacağınız bilgi ve deneyimle doğru zamanda pozisyon almanız kolaylaşır. İşte, yatırımcılar fiyat değişimlerinden etkilenmemek adına vadeli işlemlere yönelir.

Spekülasyondan Korunmak

Özellikle yatırım yapmaya yeni başlamış acemi kişiler, borsada sıkça rastlanabilecek spekülatörlerden çokça etkilenir. Aslında var olmayan bir durumu varmış gibi göstermeye çalışmak olan bu eylem, yatırımcıların kafasını karıştırarak yanlışlık yapmalarına sebebiyet verebilir.

Spekülasyon yapanlar deyim yerindeyse piyasaları sular seller gibi bilen deneyimli kişilerdir. Bu anlamda yaydıkları söylentilerle acemileri tuzağa düşürerek fiyatların yönünü değiştirmeye çabalarlar. Yaptıkları bu hileden sonra hem işlem hacmi hem de likidite artar. İşte, bu sebepten yatırımcılar vadeli işlemlere yönelmektedir.

Kur Riskinden (Arbitraj) Korunmak

Döviz başta olmak üzere, diğer finansal enstrümanlarda da kur riski görülmektedir. Arbitraj olarak anılan bu eylem, yatırım yapmadan gelir elde etme esasına dayanmaktadır.

Bir ürün eş zamanlı olarak düşük fiyattan alınıp yüksek fiyattan satışa çıkarılıyorsa aradaki olumlu fiyat farkından ötürü arbitraj oluştuğu söylenebilir.

Vadeli işlemlerde alım – satım yapılacak miktar öncesinden bellidir. Bu nedenle arbitraj gibi bir risk söz konusu olamaz. Fakat vade sonuna kadar beklenmediğinde kur riski doğabilmektedir.

Vadeli İşlemlerin Özellikleri Nelerdir?

Vadeli işlemlerin tercih edilme oranının artması burada yapılan yatırımların avantajlı özelliklerinden kaynaklanır. Çünkü günümüzde para kazanmak isteyenler bunu en az riskle yapmak için çabalar.

Borsada uzun, forexte ise kısa vadeli işlemler yapılabiliyorken her ikisinin de birtakım risklere maruz bıraktığı söylenebilir. Uzun vadeli yatırımlarda riskleri yönetmenin mümkün olduğuna inanılır ve borsanın asıl tercih edilme nedenlerinden biri de budur. Vadeli işlemlerde ise anlık fiyat hareketlerinden faydalanmak mümkündür.

Sözleşmelere bağlı yapılan vadeli işlemlerde tarih aralığı, seçilen enstrüman, miktar, cins, kalite gibi unsurlar önceden bellidir. Yalnızca forward sözleşmeleri bu genellemenin dışında kalmaktadır.

Döviz, emtia, hisse senetleri ve borsa endeksleri vadeli işlemlere konu olabilen enstrümanlar arasında yer almaktadır. Özellikle tarım ürünleri yatırımı VİOP’ta sıkça tercih edilmektedir. Ve yine belirtmeliyiz ki, piyasalarda anlık olarak değişen fiyatlar, vadeli işlemleri kapsamamaktadır. Bu da avantajlı yönlerden biridir.

Yatırımcılar, aracı kurumların açacağı bir yatırım hesabı ile kolayca vadeli işlemlere başlayabilmektedir. Aracı kuruma sözlü veya yazılı biçimde iletilen emirler, piyasaya uygun hale getirildikten sonra sisteme işler.

Vadeli işlemlerde enstrüman çeşitliliği kadar, borsa çeşitliliği de zengindir. Öyle ki dünya burada dünya borsaları ile işlem yapılabilmektedir. İşlemden beklentilerinizi belirledikten sonra dilediğiniz yerde işlem yapma hakkına sahipsiniz.