Türev araçların alım – satım işlemlerinin yaptığı VİOP, getirilen yeni düzenlemelerle birlikte Türkiye’nin en cazip fırsatlarını sunan piyasası olma yolunda ilerliyor. Vadeli işlemlerin yapılma nedenleri arasında sayılan; spekülasyondan yararlanma, riskten korunma (hedge) ve arbitraj dışında VİOP kapsamında çeşitli avantajlar bulunuyor. VİOP’un 2005 yılında başlattığı işlemler, 2013 itibariyle hız kazanmış ve eklenen yeniliklerle birlikte ilgi çekmeye başlamıştır.
VİOP’un ülkemizde ilgi görmeye başlamasının nedenlerinden birisi de hiç şüphesiz kaldıraçlı işlemlerdir. Kaldıraçlı işlemler sayesinde yatırılan sermayenin üzerinde yatırım yapılabiliyor ve elde edilecek kar oranı arttırılabiliyor. Kaldıraçlı işlemlere forex piyasasından aşina olanlar vardır. Riskli işlemlerdir ve forexte de VİOP’ta da bu işlemleri yaparken son derece dikkatli olmak gerekmektedir. Bilinçsizce yapılan kaldıraçlı işlemler sonucunda normale göre daha yüksek bir zararla karşılaşabileceğinizi unutmamalısınız. Üstelik bu tamamen sizin suçunuzdur ve kendinizi geliştirmeden kaldıraçlı işlemlere bulaşmamalısınız.
İşte sizlere VİOP kaldıraç oranları nelerdir, ne kadardır, nasıl kullanılırlar konularında detaylı bilgiler:
VİOP’ta Kaldıraç Nedir?
Kaldıraç sistemi, hayatımıza forex ile girse bile VİOP’ta da çeşitli oranlar bulunuyordu. Yapılan geliştirmelerle birlikte kaldıraç oranları daha cazip hale getirildi. Peki, nedir bu kaldıraç sistemi?
Kaldıraç, sermayenizin üzerinde bir pozisyonun karına da zararına da ortak olmanızı sağlayan bir sistemdir. Örneğin; 1000 lira ile yapacağınız işlemi, 1’e 10 kaldıraç oranı sayesinde 10.000 lira ile yapmış olursunuz. Elde edeceğiniz kar oranı da aynı şekilde artacaktır ve 10 lira kar edecekken, 100 lira kar etmiş olursunuz. Ama dikkat edilmesi gereken, aynı oranda zararınızın da artacak olmasıdır.
Yatırımların hepsi için geçerli olan şu mantığı unutmamalısınız; “Yüksek Kazanç = Yüksek Risk” Bu nedenle üstelenebileceğiniz riski, iyi bir şekilde belirlemelisiniz. Yüksek kazanç elde etme hırsıyla işlem yaparsanız riskler karşısında savunmasız kalırsınız ve umduğunuzu bulamadan batmış olursunuz.
VİOP Kaldıraç Oranları Nelerdir?
VİOP’ta kaldıraç sistemi, 1’e 20 oranına kadar yükselmektedir. Ama bu oran, kontrat fiyatına ve borsanın belirlediği teminat miktarına göre değişiklik göstermektedir. Yani her kontrat için farklı oranlar uygulanmaktadır. Kontratların bilgilerinin yer aldığı kısımlara göz attığınız zaman bunları açıkça görebilirsiniz.
Kaldıraç oranları genellikle şu eşitliğe göre hesaplanmaktadır ve siz de kabaca bir sonuç elde edebilirsiniz:
Kaldıraç oranları; bir yatırım aracına, daha az teminatla daha büyük miktarda pozisyon alabilme imkanı sunmaktadır. Vadeli işlem sözleşmelerinin sunduğu kaldıraç oranlarına, güncel rakamlar üzerinden birkaç örnek vermek gerekirse;
- F_AKBNK0517 adıyla işlem gören Akbank Yakın Vade Kontratı‘nın sözleşme büyüklüğü 100 paydır ve başlangıç teminatı 90 liradır. Yaklaşık olarak belirlenen kaldıraç oranı, 1’e 10’dur.
- F_USDTRY0517 adıyla işlem gören USD/TRY Yakın Vade Kontratı‘nın sözleşme büyüklüğü 1000 dolardır ve başlangıç teminatı 190 liradır. Yaklaşık olarak belirlenen kaldıraç oranı 1’e 19’dur.
- F_EURTRY0517 adıyla işlem gören EUR/TRY Yakın Vade Kontratı‘nın sözleşme büyüklüğü 1000 Euro’dur ve başlangıç teminatı 200 liradır. Yaklaşık olarak belirlenen kaldıraç oranı 1’e 20’dir.
- F_XAUUSD0617 adıyla işlem gören Ons Altın/Amerikan Doları Yakın Vade Kontratı‘nın sözleşme büyüklüğü 1 onstur ve başlangıç teminatı 80 dolardır. Yaklaşık olarak belirlenen kaldıraç oranı 1’e 16’dır.
Gördüğünüz gibi VİOP kaldıraç oranları kontratların türüne, sözleşme büyüklüğüne ve başlangıç teminatına göre farklı oranlarda sunulmaktadır. Bu oranlar, borsa tarafından belirlenmektedir ve değişiklik gösterebilmektedir.
VİOP’ta Kaldıraç Oranları Nasıl Kullanılır?
Yukarıda verdiğim bilgilerde olduğu gibi VİOP’ta kaldıraç oranları, sözleşmelere konu olan dayanak varlıklara göre değişiklik göstermektedir. Pay sözleşmelerinde genel olarak 1:10 kaldıraç kullanılırken, döviz sözleşmelerinde daha yüksek oranlar görülmektedir. Altın gibi kıymetli maden ve emtia sözleşmelerinde ise daha farklı oranlar uygulanmaktadır. Borsa tarafından belirlenen kaldıraç oranlarının genellikle 10 – 20 arasında değiştiğini de söylemek mümkündür. Bu oranlar, kazancınızı arttırma konusunda size yardımcı olacağı gibi başınızı da ağrıtabilir. Bu nedenle VİOP deneme hesabı kullanarak iyi bir deneyim kazanmanızı öneririm.
Takasbank‘ın her ürün için belirlediği başlangıç teminatları, web sitesinde yayınlanır ve her ay güncellenir. VİOP’ta alım – satım işlemi yapan yatırımcılar ise bu verilere göre hareket ederler. Kaldıraç sisteminden de otomatik olarak faydalanırlar. Bu oranlar ise Borsa İstanbul tarafından belirlenir. Sonuçta alım veya satım işleminde belirlenen kaldıraç oranları işlem platformlarında otomatik olarak devreye girerler.
VİOP Kaldıraçlı İşlem Örnekleri
Kaldıraçlı işlemlerin nasıl yapıldığı konusu, genel olarak kafa karıştırıcı görüldüğü için yukarı da bahsettim bilgileri bir örnekle netleştirelim:
VİOP BIST 30 endeks kontratında artış beklediğinizi düşünelim. Bu beklenti doğrultusunda sahip olduğunuz 10.000 lira ile işlem yapmak istiyorsunuz ve kontrat için belirlenen 1’e 5’lik kaldıraçtan da faydalanmak istiyorsunuz. Bu durumda 50.000 lira ile işlem yapıyor olursunuz.
Diyelim ki; Haziran ayında endeks, 77,7 lira ve Ekim vadeli işlem sözleşmesinin fiyatı 79 lira. 1 adet sözleşmenin tutarı; 79 * 1 * 100 eşitliğinden 7900 lira olacaktır. Kaldıraç kullanmadığınız zaman, 10.000 / 7900 eşitliğine dayanarak 1 kontrat alabilirsiniz. Ama kaldıraç etkisiyle 50.000 / 7900 eşitliğinden 6 kontrat alabilirsiniz.
Eğer beklentiniz doğru çıkarsa;
Vade geldiği zaman, BIST 30 endeksinin % 10 artışla yaklaşık 85,5 lira olduğunu ve Ekim vadeli işlem sözleşmesinin fiyatının da yaklaşık olarak 86,2 lira olduğunu düşünelim. Bu durumda elde edeceğiniz kar:
Aynı zamanda yatırım süresi boyunca anapara nemalanmasından dolayı 120 günlük faiz getirisi elde edersiniz. Böylece toplam getiriniz yükselmiş olacaktır.
Eğer beklentiniz yanlış çıkarsa;
Vade geldiği zaman, BIST 30 endeksinin % 10 azalışla yaklaşık 69,9 lira olduğunu ve Ekim vadeli işlem sözleşmesinin fiyatının da yaklaşık olarak 71 lira olduğunu düşünelim. Bu durumda elde edeceğiniz kar:
Yatırım süresi boyunca anaparaya işleyen faizle bu zarar bir miktar azalacaktır ama yine de yüksek bir kayıpla işlem sonlanacaktır.
VİOP’ta Kaldıraçlı İşlem Yapmanın Avantajları ve Dezavantajları
Kaldıraçlı işlemler, daha az parayla daha yüksek bir kazanç elde etmeniz açısından avantajlıdır. Ama bu durumun tam tersi de söz konusu olabilir ve normale göre daha yüksek bir kayıp yaşayabilirsiniz. Tahminlerinizin doğru çıkmaması, ufak bir noktayı gözden kaçırmanız bile tüm yatırım işleminizi yerle bir edebilir. Bu nedenle de VİOP kaldıraçlı işlemleri hem karlıdır hem de zararlıdır.
İyi bir VİOP eğitimi almadan, VİOP nasıl oynanır öğrenmeden kaldıraçlı işlem gibi cezbedici bir özelliği kullanmamanızı öneririm. VİOP işlemlerine aşina olmalı, piyasalarda yaşanan gelişmeleri yorumlayabilmeli ve portföyünüzü iyi bir şekilde yönetebilmelisiniz. Ancak bu şekilde kaldıraç sisteminin faydalarını görebilirsiniz. Eğer açgözlülükle hareket ederek kaldıraçtan faydalanmaya çalışırsanız elinize kocaman bir sıfır hatta eksi bakiye geçecektir.
