Korumacı politikaların olumsuz etkilerinin bir numaralı göstergesi, ticaret savaşlarıdır. Bu savaş, dünyanın en büyük iki ekonomisi arasında yaklaşık iki yıldır devam ediyor. Birbirilerinin mallarına milyarlarca dolarlık gümrük vergisi getiren ABD ile Çin, küresel ekonominin durgunluğa işaret etmesine neden oluyor.
ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşı, gündemin ana konusunu oluştururken, hakkında merak edilen birçok detay bulunuyor. Bizler de bir zaman tüneliyle sizlere ticaret savaşının tam olarak ne demek olduğunu aktarmak istiyoruz. Ayrıca yeni gelişmeler geldikçe bu yazı güncellenecektir.
İşte dünyanın en büyük iki ekonomisi arasında devam eden ticaret savaşının tüm aşamalar:
Ticaret Savaşı Nedir?
İki ülke arasında yaşananları anlamak için öncelikle ticaret savaşının ne olduğunu bilmek gerekiyor.
Ticaret savaşı; bir ülkenin ithalat ve dış ülkelere tarifeler uyguladığı ya da kota benzeri korumacılığa karşı misilleme yaptığı zaman ortaya çıkan çatışmalardır. Bu gerilimler çoğaldıkça, uluslararası ticareti de olumsuz yönde etkilemeye başlar.
Bir ülke yerli sanayisini korumaya ve iş yaratmaya çalıştığı zaman, ticaret savaşı başlatabilir. Bu, kısa vadede işe yararken, uzun vadede küresel ekonomiyi etkileyebilir.
Tarifelerin, söz konusu ürünün yerli üreticilerine rekabet avantajı sağlaması beklenir. Fiyatlar kıyaslandığı zaman yerli ürünün fiyatı daha düşük olacaktır.
Sonuç olarak, yerli ürünler yerel müşterilerden daha fazla sipariş almaya başlar ve işletmeler büyür. Ama bunlar kısa vadede görülecek olumlu yönlerdir.
Uzun vadede ise bir ticaret savaşı iş kaybına neden olabilir. İlgili tüm ülkeler için ekonomik büyüme baskı altına girer. Ayrıca tarifelerin ithalat fiyatlarını artırması durumunda enflasyonu tetiklemesi de söz konusu olur.
Şu an Washington ve Pekin arasında yaşanmakta olan ticaret savaşına yönelik de büyük endişeler bulunuyor. ABD ve Çin ekonomilerinin büyüme hızının düşmesine ek olarak dünya ekonomisini etkilediği söyleniyor.
Dünyanın en büyük iki ekonomisi arasında yaşanan ve tam çözülmesi beklenirken yeniden alevlenmesi nedeniyle küresel ekonominin büyümesi, IMF gibi birçok kurum tarafından aşağı yönlü revize edilmiştir.
Donald Trump’ın Başlattığı Ticaret Savaşları
Donald Trump, ABD Başkanı olarak 2016 yılının Kasım ayında göreve geldikten sonra “Tarife Adam” olarak anılmaya başlandı. Avrupa Birliği ve Çin başta olmak üzere, birçok ülkeye getirdiği tarifeler her gün manşetlerde yerini bulunuyor.
Trump, ülkesinin 621 milyar dolarlık ticaret açığını azaltmak istiyor. Bu açık, 1975 yılından beri dünyanın en büyüğü olurken, Trump’ın seçim vaatleri arasında ilk sıralarda yer aldı. Ayrıca açıkları azaltmak, Trump’ın daha fazla iş yaratma stratejisinin bir parçasıdır.
ABD açığının çoğu, ithal edilen tüketici ürünleri ve otomobilleri için Amerikan coşkusundan kaynaklanmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri; 2018 yılında ilaç, televizyon, giyim eşyası ve diğer ev eşyaları için 648 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirdi.
Bu tüketim mallarının sadece 206 milyar doları ihracattan karşılanırken, tek başına açığa 442 milyar dolar eklemiş oldu.
Amerika 372 milyar dolarlık otomobil ve parçası ithal ederken, yalnızca 159 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Bu ise ticaret açığına 214 milyar dolar daha ekledi.
Trump’ın bu yöndeki açıklamasının ardından küresel borsalar, dünyanın en büyük üç ekonomisi arasındaki bir ticaret savaşı korkusuyla gerileme kaydetti.
2018 yılının sonlarında birçok ABD şirketi, “Tariffs Hurt the Heartland” isimli kampanyayı başlattı. Bu şirketler, ithal malzemelerin artan maliyetlerinden zarar görenlerden oluştu.
Amerikan Merkez Bankası, Trump’ın tarifelerinin yıllık ortalama Amerikan hanesine 1,245 dolara mal olduğunu tahmin ediyor. Bu, daha yüksek fiyatları ve kaydedilen ekonomik büyümeyi içermektedir.
Trump’ın önemli seçmenlerini oluşturan çiftçiler ise Çin ve Avrupa’nın ihracatlarına uyguladıkları perakende tarifelerinden muzdarip durumda. Illinois, Indiana ve Wisconsin’deki çiftçilerde iflaslar son yıllarda en üst düzeye çıktı.
2017 yılında bu eyaletler, ABD gıdalarının yarısını üretirken, ulusal olarak çiftçilerin geliri Ocak-Mart 2019 arasında 11,8 milyar dolar düştü. Bu, 2016’dan bu yana görülen en büyük azalma.
Trump, 23 Mayıs 2019 tarifelerinde çiftçilere zararlarını kısmen telafi etmeleri için 16 milyar dolar verdi. 2018 yılında ise 12 milyar dolar vermişti.
Diğer ülkeler, ABD’yi dışlayan ticaret anlaşmaları oluşturma başladılar. Nisan 2018’de AB, neredeyse tüm tarifeleri kaldırarak Meksika ile anlaşmasını yeniledi. Temmuz 2018’de ise AB, Japonya ile neredeyse tüm mallardaki tarifeleri düşüren veya sonlandıran bir anlaşma imzaladı.
Bu anlaşmalar ise Trump’ın tarife silahını daha çok kullanmasına neden oluyor. Ayrıca ABD de kendi ticaret anlaşmalarını yapıyor.
Birçok kurum ise hem ABD’nin hem Çin’in hem de küresel ekonominin büyüme hızını aşağı yönlü revize etti. Aynı zamanda açıklanan sonuçlar da bu tahminlerin doğru olduğunu gösterdi.
Çin, 2018 yılında yüzde 6,6 oranında büyüme oranıyla 28 yılın en düşük hızını kaydederken; ABD ekonomisi yüzde 2,9 oranı ile Trump’ın yüzde 3’lük hedefinin altında büyüdü.
IMF, 2019 Ekim Dünya Ekonomik Görünüm raporunda Çin’in 2019 yılında yüzde 6,1 oranında, 2020’de ise 5,8 oranında büyüyeceğini öngördü. ABD’nin ise 2019’da yıllık yüzde 2,3 ve 2020’de yıllık yüzde 2 büyüyeceği tahmin ediliyor.
ABD ile Çin Ticaret Savaşının Nedenleri
ABD’li politikacılar, en büyük ticaret ortağını uzunca bir süredir ticaret savaşı ile tehdit ediyordu. ABD’nin Çin ile olan büyük ticaret açığı ise bu savaşın ana nedenini oluşturuyordu.
2017 yılında ABD, Çin’e 130 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. En büyük üç ihracat kategorisi 16 milyar dolar ile uçak, 12 milyar dolar ile soya fasulyesi ve 11 milyar dolar ile otomobil oldu.
ABD’den Çin’e yapılan ithalat ise 506 milyar dolar düzeyindeydi. Bunların da çoğu elektronik, giysi ve makineydi. Tüm Çin ithalatının yarısı, ABD üreticileri tarafından başka ürünler yapmak için kullanılmaktadır.
Düşük maliyetli montaj için Çin’e hammadde gönderiliyor ve Birleşik Devletlere geri gönderildiğinde bunlar ithalat olarak kabul ediliyor. Tarifelerin bu maliyetleri yükselttiği bilinirken, şirketler ya fiyatları yükseltmeye ya da işten çıkarma yapmaya başlıyor.
Çin, dünyanın 1 numaralı ihracatçısıdır ve karşılaştırmalı üstünlüğü, tüketici mallarını diğer ülkelere daha düşük maliyetlerle üretebilmesidir.
Çin, şirketlerine daha düşük ücret ödemelerini sağlayan düşük bir yaşam standardına sahiptir. Amerikan şirketleri, Çin’in düşük maliyetleri ile rekabet edemiyor ve bu yüzden ABD’deki imalat işlerini kaybediyor.
Elbette Amerikalılar bu ürünleri en düşük fiyatlarla istiyor ve çoğu “Made in America” için daha fazla para ödemek istemiyor.
İşte bu konu, ABD-Çin ticaret savaşının temelini oluşturuyor. Buna bağlı olarak; fikri mülkiyet hakları, teknoloji hırsızlığı ve para manipülasyonu gibi birçok konu da bulunuyor.
ABD-Çin Ticaret Savaşının Önemli Aşamaları
Hem ABD hem de Çin’in ticaret yetkilileri, ticaret savaşını çözüme kavuşturmak için 15 aydır görüşme yapıyorlar. 11 Ekim 2019 tarihinde görüşmelerinde ortaya çıkan kısmi anlaşmaya kadar tarifeler tüm hızıyla devam etti.
Kısmi ticaret anlaşması ile Çin’e 15 Ekim’de getirilecek tarife artışı ertelenirken, Pekin’den ABD tarım ürünü alması istendi. Pekin ise anlaşmayı imzalamak için tarifelerin kaldırılmasını talep etti.
Burada ticaret savaşının önemli aşamalarını en başından bu yana takip edebilirsiniz. Son gelişmeler ise yapılacak güncellemelerle eklenecektir.
28 Haziran 2016: Kampanya Mitinginde Çin Söylemleri
Trump, henüz seçim kampanyalarını yürütürken Çin’e yönelik saldırılarına başlamıştı. Pennsylvania’daki bir mitingde, Çin’den gelen haksız ticaret uygulamalarına karşı koyma planlarından bahsetti.
Aynı zamanda 1974 Ticaret Yasası’nın 201 ve 301 numaralı bölümleri uyarınca tarifeleri uygulamak için nihayetinde hamle yapmayı önerdi.
Trump, Çin’in Dünya Ticaret Örgütü’ne girmesinin de tarihteki en büyük iş hırsızlığına neden olduğunu bu mitingde ifade etti.
31 Mart 2017: ABD Ticaret Açığının Gözden Geçirilmesi
Beyaz Saray’a giren Trump, iki başkanlık emri imzaladı. Bunlardan birincisi sübvansiyon ve damping karşıtı ticaret davalarında daha sıkı bir tarife uygulanmasına çağrı yapılmıştı.
İkincisinde ise ABD’deki ticaret açığının ve sebeplerinin gözden geçilmesini emretmişti.
7 Nisan 2017: Xi Jinping ile 100 Günlük Planın Kabulü
Trump’ın Florida’daki Mar-a-Lago’daki mülkündeki ilk toplantıda Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, ticari görüşmeler için 100 günlük bir plan yapmayı kabul etti.
28 Nisan 2017: ABD Ticaret Temsilciliğine Görev
Trump, ABD Ticaret Temsilciliğini çelik ve alüminyum ithalatının ulusal güvenlik için bir tehdit oluşturup oluşturmadığını araştırmakla yetkilendirdi.
22 Mayıs 2017: ABD Firmalarının Çin’e Erişimi
ABD ve Çin, Amerikan şirketlerinin Çin’in tarım, enerji ve finansal piyasalarına daha fazla erişimini sağlayacak bir ticaret anlaşmasını kabul etti. Çin ise ABD’ye pişmiş kümes hayvanları satmak için erişim kazandı.
19 Temmuz 2017: Çin ile İlk Anlaşmazlık
İki taraf, 100 günlük müzakerelerin ardından Çin ile ABD arasındaki ticaret açığını azaltma yönünde yeni adımlar üzerinde bir anlaşmaya varamadılar.
14 Ağustos 2017: Bölüm 301 İddiaları
Trump, “Bölüm 301”in Çin’e ait fikri mülkiyet hırsızlığı iddiasıyla ilgili soruşturma başlattığını söyledi. Bu, Pekin’e karşı ilk doğrudan ticaret önlemi olarak tanımlandı.
18 Ağustos 2017: Çin Soruşturmaları Başladı
USTR, Çin hükümetinin teknoloji, transferi, fikri mülkiyet ve inovasyonla ilgili bazı eylemleri, politikaları ve uygulamaları için soruşturma başlattı.
17 Ocak 2018: IP Hırsızlığı
Trump, bir Reuters röportajında ayrıntı vermeden IP hırsızlığı iddiaları nedeniyle Çin’e büyük bir para cezası tehdidinde bulundu.
22 Ocak 2018: Trump’tan İlk Tarifeler
Trump, sadece Çin’den gelenler için değil, tüm ithal çamaşır makinelerine ve güneş panellerine tarifeler sinyali verildi.
7 Şubat 2018: Küresel Koruma Tarifeleri
ABD, küresel koruma tarifeleri uygulamaya başladı. Kanada’dan olanlar hariç tüm güneş paneli ithalatı için yüzde 30’luk bir tarife ve çamaşır makinesi ithalatı için yüzde 20’lik tarife getirildi.
22 Mart 2018: Trump Bildirisi
Trump, bazı konulardaki hareketleri yönlendirecek bir bildiri imzaladı.
Bildiride yer alan maddeler; ayrımcı lisans uygulamaları için Çin’e karşı DTÖ davası açmak, kilit teknoloji sektörlerine yatırımları kısıtlama ve havacılık, bilgi iletişim teknolojisi, makine gibi Çin ürünlerine tarifeler koymak şeklindeydi.
23 Mart 2018: Çelik ve Alüminyum Tarifeleri
ABD; Arjantin, Avustralya, Brezilya ve Güney Kore hariç tüm çelik ithalatına yüzde 25 tarife uygulamaya başladı. Ayrıca Arjantin ve Avustralya hariç tüm alüminyum ithalatına yüzde 10 vergi getirdi.
2 Nisan 2018: 128 ABD Ürünü için %25 Tarife
Çin, çelik ve alüminyum vergilerine misilleme olarak 128 ABD ürününe yönelik yüzde 25 oranına kadar gümrük vergisi uygulamaya başladığını açıkladı.
3 milyar dolar değerindeki 128 ürün arasında meyve, şarap, dikişsiz çelik boru, domuz eti ve geri dönüştürülmüş alüminyum bulunuyordu.
3 Nisan 2018: 50 Milyar Dolarlık Çin Malına %25 Tarife
USTR, yaklaşık 50 milyar dolarlık Çin ithalatı için yüzde 25 tarife planlarını açıkladı. 15 Haziran’da revize edilen listede 1334 önerilen ürün bulunuyordu ve bir başlangıç listesi olarak görüldü.
4 Nisan 2018: Çin’den Listeye İlk Tepki
Çin, USTR’nin ilk listesine tepki gösterdi ve soya fasulyesi, otomobil, kimyasallar gibi 16 Haziran’da revize dilecek listede, 50 milyar dolar değerinde 106 ürüne uygulanacak yüzde 25 tarifeyi duyurdu.
16 Nisan 2018: ZTE Yasağı
ABD Ticaret Bakanlığı, Çin Telekom şirketi ZTE’nin ABD yaptırımlarını ihlal ettiği sonucuna vardı. ABD şirketleri, yedi yıl boyunca ZTE ile iş yapmaktan men edildi.
17 Nisan 2018: Anti-damping Açıklaması
Çin, ABD’den sorgum ithalatı için yüzde 178,6 oranında anti-damping vergisi açıklaması yaptı. Çin Ticaret Bakanlığı, 1 ay sonra bu konudaki görüşmeleri müzakerelerde durduracağını açıklayacaktı.
3 – 7 Mayıs 2018: Pekin’de Ticaret Müzakereleri
ABD ile Çin, Pekin’de ticaret görüşmesi yaptı. Bu müzakerelerde, ABD’nin Çin ile ticaret açığının iki yıl içinde 200 milyar dolar azaltılması talep edildi. Müzakereler kararsızlıkla sonuçlandı.
20 Mayıs 2018: Ticaret Savaşı Beklemeye Alındı
Washington ve Pekin, Çin’in daha fazla ABD ürünü almayı kabul ettiğini bildirdikten sonra ticaret savaşının beklemeye alınmasına karar verildi. 29 Mayıs’ta ise ateşkes sonrası tarife planları yeniden uygulamaya koyuldu.
4-5 Haziran ve 7 Haziran 2018: Müzakereler ve ZTE Anlaşması
ABD ve Çin arasında iki günlük ticaret görüşmeleri yapıldı ve 7 Haziran’da ABD ve ZTE, şirketin işe devam etmesini sağlayacak anlaşmayı kabul ettiler.
15 Haziran 2018: ABD 1. Listedeki Ürünleri Azalttı
İlk ürün listesi azaltıldı ve sonlandırıldı. Liste, 1334 üründen 818 ürüne düşürülmüş ve yüzde 25’lik tarifelere bunlarda devam edilmişti. 6 Temmuz 2018’de yürürlüğe girmesi planlanmıştı.
İkinci listede ise 284 yeni ürün açıklandı ve değerlendirildi.
16 Haziran 2018: 50 Milyar Dolarlık ABD Ürünü 34 Milyar Dolara İndirildi
Çin, başlangıçta açıkladığı ve değeri 50 milyar dolar olan 106 ürün listesini revize etti. Yeni listede 545 ürün yer alıyordu ve değeri 34 milyar dolar olacak şekilde ayarlanmıştı.
Listedeki ürünlere yüzde 25 oranında gümrük vergisi uygulanmaya devam edilecekti. Bunların da 6 Temmuz 2016’da yürürlüğe girmesi planlanmıştı. Aynı zamanda Çin 16 milyar dolar değerindeki 114 ürün için yüzde 25’lik tarife içeren ikinci bir listeye işaret etmişti.
6 Temmuz 2018: Çin’e Özgü ABD Tarifeleri
ABD Gümrük ve Sınır Korunması (CBP), 15 Haziran 2018’de revize edilen ilk tarifeler (Liste 1) için geçerli olacak şekilde 34 milyar dolar değerinde 818 ithal Çin ürününde yüzde 25’lik tarifeler toplamaya başladı.
İkinci listede açıklanan ikinci tur tarifeler ise 284 Çin ürününe yüzde 25’lik bir tarife uygulamasını öneriyordu. Bu tarife turunda hedeflenen ürünler; demir veya çelik ürünleri, elektrikli makineler, demiryolu ürünleri, enstrümanlar ve cihazlar oldu.
Çin’in ilk listesinde (Liste 1) ise tarım ürünleri, otomobiller ve su ürünleri de dahil olmak üzere 545 ürün bulunuyordu.
10 Temmuz 2018: ABD’nin İkinci Listesi Yayımlandı
Üçüncü tarife listesi (Liste 3) yayımlanırken USTR, Çin menşeli 200 milyar dolar değerin 6000’den fazla maldan oluşan ve yüzde 10’luk tarifelere tabi olacak üçüncü bir listeyi de yayımladı.
2 Ağustos 2018: ABD Tarife Revizyonları
USTR, Trump yönünde 10 Temmuz 2018’de ilan edilen üçüncü listedeki yüzde 10’luk verileri, yüzde 25’e yükseltmeyi değerlendirdi.
Liste yaklaşık 200 milyar dolar değerindeki malları hedeflerken; tüketici ürünleri, kimyasal ve inşaat malzemeleri, tekstil, aletler, gıda ve tarım ürünleri, ticari elektronik aletler ve araç/otomotiv parçalarını kapsıyordu.
ABD Ticaret Bakanlığı, ABD ulusal güvenliğine önemli bir risk teşkil eden ihracat kontrol listesine 44 Çinli şirketi de eklemişti.
3 Ağustos 2018: Çin’in İkinci Tur Tarifeleri
1 Ağustos 2018’de açıklanan üçüncü listeye cevaben Çin Ticaret Bakanlığı, ABD menşeli 60 milyar dolar değerindeki 5207 ürün için bir dizi ek tarife önerisinde bulundu. Listeye göre;
- Tarım, ürünler, gıdalar, tekstil, kimyasallar, metal ürünler ve makineleri içeren 2493 üründe yüzde 25 tarife,
- Yiyecek, karton, kimyasal sanat eserleri içeren 1078 üründe yüzde 20 tarife,
- Tarım ürünleri, kimyasallar, cam eşya içeren 974 üründe yüzde 10 tarife,
- Kimyasal madde, tıbbi malzeme, makine içeren 662 üründe yüzde 5 tarife açıklandı.
7 Ağustos 2018: ABD İkinci Tarife Turu İptali
ABD, Çin’den 16 milyar dolar tutarında ithalatın son listesine gözden geçirilmiş bir tarife sürümü yayımladı. Liste 2 olarak anılan bu sürüm, 23 Ağustos’ta yürürlüğe girecekti ve 16 milyar dolar tutarındaki ithalatın yüzde 10 yerine yüzde 25’lik tarifelere tabi tutulacağı açıklandı.
15 Haziran’da yayımlanan orijinal listedeki 284 üründen 5’i de kaldırılmıştır.
Çin Ticaret Bakanlığı ise 23 Ağustos 2018’de yürürlüğe giren ABD’nin 16 milyar dolarlık ihracatına ilişkin yüzde 25’lik ek bir tarife açıklamıştı.
14 Ağustos 2018: Çin DTÖ Talebi
Çin Ticaret Bakanlığı, DTÖ’de ABD’ye karşı ABD’nin güneş panelleri üzerindeki tarifeleri nedeniyle resmi bir dava açıldığını açıkladı. Gerekçe ise ABD tarifelerinin Çin’in ticari çıkarlarına zarar vermesi oldu.
22 – 23 Ağustos 2018: ABD ile Çin Diyaloğu
ABD ve Çin orta seviye temsilcileri, ticaret savaşının başından bu yana ilk kez bir araya geldi. ABD Hazine Bakanı Sekreteri David Malpass ve Çin Ticaret Bakanı Yardımcısı Wang Shouwen, derinleşen ticaret ihtilafını ve artan tarifeleri çözmek için Washington DC’de bir araya geldi.
Görüşmeler bir atılım olmadan sona erdi.
23 Ağustos 2018: Çin DTÖ’ye İkinci Şikayette Bulundu
İki ülke ikinci tur tarifeleri uygulamaya aldı. ABD, Çin menşeli 16 milyar dolar değerinde 279 mal için yüzde 25 tarife uyguladı. Hedeflenen ürünler arasında yarı iletkenler, kimyasallar, plastikler, motosikletler ve elektrikli scooterler bulunuyordu.
Çin ise kömür, bakır hurdası, yakıt, otobüs ve tıbbi malzeme gibi mallar da dahil olmak üzere ABD menşeli 16 milyar dolar değerinde 333 mal için yüzde 25 tarife uygulamaya başladı.
Çin ayrıca ABD’nin 23 Ağustos’taki ikinci listesinde yayınlanan Çin mallarına uygulanan Bölüm 301 tarifelerine karşı DTÖ’ye bir şikayette daha bulundu.
7 Eylül 2018: Trump’tan Yeni Tarife Tehditleri
Trump 267 milyar dolarlık Çin malına tarife getirme tehdidinde bulundu. Bu, ABD’nin Çin’e tehdit ettiği ya da dayattığı toplam tarife miktarının 517 milyar dolara çıkmasına neden olacaktı. 2017’de ABD, Çin’den 505 milyar dolar değerinde ürün ithal etmişti.
12 Eylül 2018: ABD’den Müzakere Başlatma Daveti
Beyaz Saray’ın en üst düzey ekonomi danışmanı Larry Kudlow, ABD’nin Çin’i 200 milyar dolar değerinde Çin malı tarifeleri yürürlüğe girmeden önce ticaret müzakerelerini yeniden başlatmaya davet ettiğini söyledi.
17 Eylül 2018: ABD Kesinleşmiş Liste 2’yi Duyurdu
USTR, kesinleşmiş gümrük vergisi listesinde 200 milyar dolar değerindeki Çin malı için tarifeleri açıkladı.
ABD tarifelerin, 24 Eylül’de 1 Ocak 2019’a kadar yüzde 25’e çıkarılacak olan yüzde 10’luk bir başlangıç oranında yürürlüğe gireceğini söyledi.
18 Eylül 2018: Çin’den Liste 2’ye Misilleme
Çin, 24 Eylül’de ABD’den yapılan en son tarifelerin yürürlüğe girmesinden sonra 60 milyar dolar değerindeki ABD malı için tarife uygulayacağını duyurdu.
22 Eylül 2018: Ticaret Görüşmelerinin İptali
Çin, ABD tarifelerinin yaklaşmakta olan 200 milyar dolarlık Çin malı tarifeleri nedeniyle ticaret görüşmelerini iptal etti.
24 Eylül 2018: Üçüncü Tur ABD Tarifeleri
ABD, 200 milyar dolar değerindeki Çin malı için tarife uygulayarak toplam tutarı 250 milyar dolara çıkardı. Tarifeler başlangıçta yüzde 10’luk bir orana sahipti ve 1 Ocak 2019’a kadar yüzde 25’e yükselecekti.
Çin, 60 milyar dolar değerindeki ABD malı için tarife uygulayarak misilleme yaptı. Aslen 3 Ağustos’ta yayınlanan üçüncü listede bazı tarife oranları revize edildi.
Çin ayrıca hükümetin ABD-Çin ticaret ilişkisi konusundaki resmi konumunu ortaya koyan bir Beyaz Kitap yayımladı.
25 Ekim 2018: ABD-Çin Yetkilileri Teması
ABD ve Çin çalışma seviyesindeki yetkililerin haftalarca süren sessizlikten sonra teması sürdürdükleri bildirildi. Yetkililerin, Trump ve Xi’nin Kasım ayında Arjantin’deki G20 toplantılarında bir araya gelecekleri bildirildi.
30 Ekim 2018: Tüm Çin Malları için Tarife
ABD’nin G20’de Trump ile Xi arasındaki görüşmelerin başarısız olması durumunda, Aralık ayının başlarında kalan tüm Çin ürünlerine ilişkin tarifeler getireceği bildirildi.
2017’deki ticaret rakamlarına dayanarak bu, yaklaşık 257 milyar dolar değerinde Çin malı için yeni tarifeler anlamına geliyordu. Aralık ayının başında ilan edilecek tarifelerin, Şubat 2019’da yürürlüğe gireceği açıklandı.
9 Kasım 2018: Müzakereler Devam Etti
ABD ve Çin’in, ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin ile Çin Başbakan Yardımcısı Liu He arasında yapılan bir telefon görüşmesiyle ticaret müzakerelerine devam ettiği bildirildi.
Rapora göre; iki taraf gerginliği azaltmak adına bir ticaret anlaşması için bir çerçeveyi veya bir ateşkesi konuşmuşlardı.
19 Kasım 2018: ABD Gelişmekte Olan Teknolojiler için İhracat Kontrolleri Listesi Yayımladı
ABD Sanayi ve Güvenlik Bürosu (BIS) kamuoyu yorumu için yeni çıkan teknolojiler hakkında önerilen ihracat kontrol kuralları yayınlamaktadır.
Önerilen kurallara göre, yapay zeka (AI), robotik ve kuantum hesaplama gibi gelişen teknolojiler, askeri amaçlar için kullanılabilecek çift kullanımlı teknolojiler olduğundan ihracat kontrollerine tabi olabilir.
Kurallar doğruca Çin’i belirtmiyor, ancak ABD’nin Çin’in hassas teknolojiler edinmesini önleme çabalarıyla ilgili olduğu gözlemciler tarafından geniş çapta kabul ediliyor.
2 Aralık 2018: Geçici Ateşkes için Anlaşıldı
Buenos Aires’te düzenlenen G20 Zirvesi’nde bir çalışma yemeğinin ardından ticari gerilimleri azaltmak için geçici bir anlaşma yapılması kabul edildi.
İki taraf daha büyük bir ticaret anlaşması için çalışırken, 90 gün boyunca yeni tarifeler getirilmeyecekti. Daha spesifik olarak ABD, üçüncü listesinde açıkladığı tarife artışını yapmaktan kaçınacak ve tüm Çin mallarına tarife getirme tehdidini geri alacaktı.
Çin, özellikle tarım ve enerji ürünleri olmak üzere daha fazla ABD ürünü alacaktı. Özellikle Çin’de üretilen bir sentetik opioid olan Fentanyl’in üretimini ve dağıtımını azaltacaktı.
14 Aralık 2018: Çin, ABD Otomobillerinde Tarife Düşürecek; Soya Alacak
Çin Maliye Bakanlığı, 1 Ocak 2019’dan başlayarak ABD otomobillerinde yüzde 25 ek tarife ve ABD’de belirli otomobil parçaları için yüzde 5’lik vergiyi üç aylığına geçici olarak kaldıracağını açıkladı. Yabancı otomobillerde ise yüzde 15 tarife uygulanıyordu.
Bu tarifelerin askıya alınması, 144 otomobil ürününü ve 67 otomobil parçasını etkileyecekti. G20 Zirvesi’nde yapılan 90 günlük ticaret anlaşmasından bu yana ilk somut imtiyazın damgası oldu.
Çin ayrıca ABD soya fasulyesi alımına devam etti ve 1,5 milyon tonluk alımın büyük olduğu açıklandı. Temmuz 2018’de Çin, ABD’nin ürettiği soya fasulyelerini satın almayı bıraktı ve Çin’in ithalatına uygulanan ABD tarifelerine uyması sağlandı.
7 – 9 Ocak 2019: 3 Günlük Görüşmeler
7 Ocak’ta ABD ve Çin’den gelen resmi delegasyonlar, 1 Mart’ta sona eren 90 günlük ateşkes anlaşmasını kabul ettiklerinden bu yana ilk kez yüz yüze görüşmeyi Pekin’de gerçekleştirdi.
Başlangıçta iki gün olacak görüşmeler, birçok sorunun çözümü nedeniyle bir gün uzatıldı. Çin’in en üst düzey ekonomi danışmanı Liu He, görüşmelerde sadece bakan yardımcısı düzeyinde olması beklenen sürpriz bir görünüm yaptı.
Görüşmeler iki ana bölüme bölündü. Bunlar; belli sektörlerdeki ticaret dengesizliklerini içeren ticaret sorunları ve zorunlu teknoloji transferleri, fikri mülkiyet koruması, tarife dışı engeller gibi yapısal konulardı.
Görüşmelerden sonra, Çin Ticaret Bakanlığı, görüşmelerin “kapsamlı ve birbirlerinin kaygılarının çözümü için bir temel oluşturduğunu” açıkladı. USTR, Çin’in önemli miktarda tarımsal, enerji, mamul mal satın alma taahhüdünü ilan eden bir bildiri yayınladı.
22 Ocak 2019: Hazırlık Görüşmelerinin İptali
Beyaz Saray’ın, Washington’da yapılacak olan ticaret görüşmeleri öncesinde iki Çinli bakan yardımcısıyla bir ticaret planlama toplantısını iptal ettiği bildirildi.
ABD yetkilileri, IP kurallarının uygulanması konusundaki anlaşmazlıkları iptal nedeni olarak belirtti.
30 – 31 Ocak 2019: 2 Günlük Ticaret Görüşmesi
ABD ve Çinli yetkililer, Washington’da kişisel görüşmeler yaptı ve Liu He, Çin heyetini yönetti.
Müzakereler sırasında Çin, beş milyon ton ABD soya fasulyesi satın almayı teklif ederken, Trump, Şubat ayında Xi ile şahsen buluşacağını duyurdu. 7 Şubat’ta ise bu görüşmenin olmayacağını söylemişti.
11 – 15 Şubat 2019: Pekin’de Ticaret Görüşmeleri
Pekin’de gerçekleşen görüşmelerde, 15 Şubat günü Xi, iyi niyet göstergesi olarak ABD’li yetkililerle bir araya geldi.
Müzakerelerin sonunda ABD ve Çin farklılıkları devam ederken, bir sonraki hafta Washington’da bir araya gelinmesine karar verilmişti.
21 – 24 Şubat: Washington Görüşmeleri
21 Şubat Perşembe günü ABD ve Çinli müzakereciler Washington’da ticari görüşmelerine devam etti. Ertesi gün, 22 Şubat Cuma günü Trump, medya karşısında Liu He ile bir araya geldi ve bir ticaret anlaşması konusunda iyimserliğini dile getirdi.
24 Şubat Pazar günü, Trump, 1 Mart tarihli ticaret anlaşması ateşkes tarihini uzatarak, ticaret müzakerelerinde ilerleme kaydedileceğini açıkladı.
Trump, yeni bir son tarih için somut bir gün vermemiş, ancak Xi’nin bir ticari anlaşmayı tamamlamak için Mart ayında Florida’da Trump’ın Mar-a-Lago isimli tatil beldesini ziyaret edeceğini umudunu ifade etmişti.
28 – 29 Mart 2019: Pekin Görüşmeleri
Müzakereciler 1 ay boyunca yüz yüze görüşme yapmadıktan sonra yeniden bir araya gelmişti. Çin’in Mart başında yapılan yılın en büyük siyasi toplantısı nedeniyle müzakerelere 1 ay ara verilmişti.
Yetkililer, Çin’in ticaret imtiyazlarına yönelik taahhüdünün bir kilitlenme noktası olduğunu izlemek için bir icra mekanizmasıyla birlikte ticaret görüşmelerini yapıcı olarak nitelendirdi.
31 Mart 2019: Çin, Oto Vergilerini Askıya Alma Süresini Uzattı
Çin, 1 Nisan 2019’da yürürlüğe girecek olan ABD otomobilleri ve otomobil parçaları için ek tarifelerin askıya alınmasını uzattı.
Çin, daha önce bu tür ürünlerde ABD tarifelerine tepki olarak yüzde 25’lik perakende tarifeleri koymuş, ancak 1 Ocak – 1 Nisan 2019 tarihleri arasında yürürlüğe girmesi için 2018 Aralık ayında askıya almıştı.
Duyuruda, askıya alma süresinin ne zaman sona ereceğini belirtilmedi.
1 Nisan 2019: Çin, Fentanilin Her Türünü Yasakladı
Çin, ABD’nin ticari görüşmelerinde bir imtiyaz olduğu düşünülen 1 Mayıs 2019’da yürürlüğe giren sentetik opioid fentanilin tüm türevlerini yasaklayacağını duyurdu.
Çin daha önce bazı fentanil suşlarını yasaklamış, ancak uyuşturucu sınıfı yerine sadece duruma göre diğer suşları yasaklamıştı.
ABD’deki afyon türevi krizi nedeniyle Çin’in fentanil üretimi ve dağıtımı tedavisi ikili ilişkilerde bir gerilim kaynağı olmuştu.
3 – 5 Nisan 2019: Washington Ticaret Görüşmeleri
ABD’li ve Çinli müzakereciler, Pekin’de müzakereler yaptıktan bir hafta sonra 3 Nisan Çarşamba ile 5 Nisan Cuma tarihleri arasında Washington’da ticari görüşmelerine devam edilmişti.
4 Nisan Perşembe günü Trump, Liu He ile bir araya gelerek, iki tarafın gelecek dört hafta boyunca bir anlaşma yapıp yapamayacaklarına karar verecekleri söylenmişti.
ABD ve Çinli müzakereciler ertesi hafta müzakerelere devam etmeyi kabul etmişlerdi.
10 Nisan 2019: Ticari İşlem Uygulama Ofisleri
ABD Hazine Sekreteri Steve Mnuchin, ABD ve Çin’in henüz kesinleşmemiş olan ticaret anlaşmasının uygulanmasını izlemek için “uygulama ofisleri” kurmayı kabul ettiklerini söyledi.
Basında çıkan haberlere göre, Çin’in taahhütlerini yerine getirdiği düşünüldüğünde, ABD’nin tarifeleri tek taraflı olarak yeniden uygulama hakkına sahip olup olmadığı gibi, uygulama ile ilgili diğer hususlarda henüz kararlaştırılmadı.
30 Nisan – 1 Mayıs 2019: Pekin Görüşmeleri
Pekin’de devam eden görüşmelerde, Mnuchin üretken yorumunda bulunmuş ve iki tarafın diğer hafta Washington’da görüşecekleri doğrulanmıştı.
5 Mayıs 2019: Trump’tan Yeni Tehditler
Trump, ABD’nin 200 milyar dolarlık Çin malı tarifelerini yüzde 10’dan yüzde 25’e çıkardığını, 10 Mayıs’ta yürürlüğe gireceğini söyledi. Bu tarife, yüzde 10’luk tarifelere tabi olan Liste 3’te yer alan ürünlere uygulanacağını açıkladı.
Trump ayrıca, kalan tüm Çin ürünlerini de içerecek olan 325 milyar dolar değerinde Çin malı üzerinde % 25’lik yeni tarifeler getireceğini de belirtti.
Trump, Çin tarafının ticaret anlaşmasını yeniden müzakere etmeye çalıştığı ve taahhütlere dayanmadığı için tarife artışının yapıldığını söyledi.
10 Mayıs 2019: ABD Tarifeleri Yüzde 25’e Yükseltti
Ticaret görüşmelerinin ilk günü sona erdikten sonra hala bir anlaşmaya varılamaması nedeniyle ABD, 200 milyar dolarlık Çin malındaki tarifeleri yüzde 10’dan yüzde 25’e yükseltti.
Tarife artışı aynı gün geçerli olacak ve Çin’den ABD’ye gece yarısından önce çıkış yapan mallar önceki yüzde 10’luk tarifeden vergilendirilecekti.
Çin ise buna cevap olarak gerekli önlemlerin alınacağını ve ABD’nin pişman olacağını bildirmişti.
13 Mayıs 2019: Çin Vergi Artışı Açıklaması
Çin, 10 Mayıs’ta ABD’nin getirdiği tarife artışlarına cevaben 1 Haziran 2019’dan itibaren 60 milyar dolar değerinde ABD malında gümrük vergilerini artıracağını açıkladı.
Etkilenen ürünler arasında sığır eti, kuzu eti, domuz eti, sebzeler, meyve suyu, yemeklik yağ, çay, kahve, buzdolapları ve mobilyalar yer alır.
Tarife artışlarının yanı sıra, Devlet Konseyi Gümrük Tarife Komitesi de belirli uygun ürünler için bir tarife muafiyeti sistemi başlattı.
Belge, ithal edilen ABD ürünlerinin geçici olarak ek tarifelerden muaf tutulmasına izin veriyor; Zaten vergilendirilmiş uygun ürünler için tarifeler iade edilebilir.
USTR ayrıca 17 Haziran 2019’da, cep telefonları ve dizüstü bilgisayarlar da dahil olmak üzere 300 milyar ABD Doları değerindeki Çin ithalatına yüzde 25 tarife uygulanma olasılığı üzerine bir duruşma yapacaklarını duyurdu.
16 Mayıs 2019: Huawei Varlık Listesine Eklendi
ABD Ticaret Bakanlığı, Huawei Technologies Co. Ltd ve iştiraklerinin, ABD şirketlerinin Washington’ın onayı olmadan Çin telekomünikasyon şirketine satış yapmalarını etkili bir şekilde yasaklayan varlık listesine eklendiğini duyurdu.
31 Mayıs 2019: Çin’in Güvenilmez Varlıklar Listesi
Çin, ABD varlık listesine misilleme olarak kendi güvenilmez varlık listesini oluşturacağını açıkladı.
Güvenilmez listesinde yabancı işletmeler, kuruluşlar ve piyasa kurallarına uymayan, sözleşmeleri ihlal etmeyen ve ticari olmayan nedenlerle arzın kesildiği veya Çinli şirketlerin meşru çıkarlarına ciddi şekilde zarar verecek olan bireyler yer alacak.
1 Haziran 2019: 60 Milyar Dolarlık ABD Ürününde Tarife Artışı
13 Mayıs 2019’da açıklanan yüzde 25 – 20 – 10 düzeyindeki tarifeler, 60 milyar dolarlık Amerikan malında uygulamaya alınmıştır. Yapılan bazı değişiklikler ise şu şekildedir:
- Liste 1’deki ürünler yüzde 10’dan yüzde 25’e kadar bir tarifeye tabi olacaktır
- 2. listedeki ürünler, yüzde 10’dan yüzde 20’ye kadar bir tarifeye tabi olacaktır
- Liste 3’teki ürünler yüzde 5’ten yüzde 10’a kadar bir tarifeye tabi olacaktır
- 4. listedeki ürünler yine yüzde 5 tarifeye tabi olacaktır.
Ayrı bir şekilde, Çin, Çin’den ABD’ye giden paketleri Japonya’dan yönlendirmek için ABD nakliye şirketi FedEx ile ilgili resmi bir soruşturma açtığını duyurdu.
2 Haziran 2019: Çin’den İki Ülkenin Ekonomik İlişkileri Hakkında Bir Bildiri
Çin, “Çin-ABD Ekonomik ve Ticari İstişareler Konusundaki Durumu” başlıklı bir bildiri yayımladı.
Burada; ABD’nin tek taraflı ve korumacı tedbirlerini kınadı, Çin-ABD ticaret müzakerelerinin geri tepmesini eleştirdi ve Çin’in ticaret danışmanlığı konusundaki duruşu ile makul çözümlerin peşinde olduğunu gösterdi.
18 Haziran 2019: Osaka G20 Zirvesi için Sözleşme
Xi ve Trump, 28 – 29 Haziran tarihlerinde Osaka’da yapılacak olan G20 Zirvesi’nden iki haftadan az bir süre önce telefonda görüşme yaptı. Zirvede bir araya gelecekleri konuşuldu.
Daha önce Trump, ticari görüşmelerin sonucuna bağlı olarak, kalan 300 milyar ABD doları tutarındaki Çin malı ithalatı için tarifeleri getirmekle tehdit etmişti. Bu; cep telefonları, bilgisayarlar ve giysiler gibi bir dizi tüketici ürününü etkileyecektir.
Yeni tarifeler, 2 Temmuz’da sona ermesi planlanan kamuoyu danışmalarıyla birlikte bir tasarıda teklif edildi.
19 Haziran 2019: Çin İthalatında ABD Tarife Muafiyeti Süreci
USTR, ABD menfaat sahiplerinin Eylül 2018 listesindeki belirli Çin ürünlerinin hariç tutulmasını talep edebileceği bir süreci ilan etti.
Eylül 2018 listesindeki ürünlere yönelik muafiyet taleplerinin sunulması için elektronik portal 30 Haziran 2019’da açılacaktır.
21 Haziran 2019: ABD Varlık Listesine 5 Yeni Çinli Varlık
ABD Ticaret Bakanlığı, beş yeni Çinli varlığın, varlık listesine eklendiğini bildirdi ve hükümetin onayı olmadan ABD parçalarını ve parçalarını satın almalarını yasakladı.
Hedeflenen yeni kuruluşlar: Sugon, the Wuxi Jiangnan Institute of Computing Technology, Higon, Chengdu Haiguang Integrated Circuit ve Chengdu Haiguang Microelectronics Technology.
26 Haziran 2019: G-20 Öncesi Geçici Ateşkes
ABD ve Çin, hafta sonu Osaka’da devam edecek ticaret müzakereleri öncesinde geçici bir ateşkese karar verdiler. Zirveden bir gün önce anlaşmanın detayları hazırlandı ve ateşkese karar verildi.
ABD’nin 300 milyar dolarlık Çin malı için yüzde 25 tarife tehdidini durdurması beklenirken, medya tarafından alıntı yapan kaynaklar, Trump’ın müzakerelerin bir anlaşmaya varması için altı aylık bir son teklif önerebileceğini öne sürdü.
Bu sonuçlanırsa ABD’nin yıl sonuna kadar başka tarifeler uygulamaya devam edeceği anlamına geldi.
29 Haziran 2019: Huawei Yasağı Gevşetildi
Geçici ateşkese bağlı olarak yeniden başlayan ticaret müzakerelerinde Huawei yasağı gevşetildi. 2018 yılında Buenos Aires’teki G20 Zirvesi’nde kabul edilen 90 günlük ateşkesin aksine görüşmelere son tarih verilmedi.
Karşılıklı tarifelerin devam edebileceği söylenirken, Trump Huawei’ye yönelik ihracat yasağının gevşetilmesini önerdi.
Bu görüşmede alınan kararlar, 2020 ABD başkanlık seçimleri açısından önemli görüldü. Düzenlenen basın toplantısı sırasında Trump, tarifeleri tuttuklarını açıklarken, ABD’li şirketlerin Huawei’ye satış yapmamasından tam olarak mutlu olmadığını belirtti.
Daha önce ABD, Huawei’yi varlık listesine koymuş ve yüksek teknoloji bileşenleri ile yazılımların satışını yasaklamıştı.
9 Temmuz 2019: ABD 110 Çinli Ürünü Tarifeden Muaf Tuttu
Trump yönetimi, kanser için tıbbi teçhizat da dahil olmak üzere 110 Çin ürününü 6 Temmuz 2018’de eklenmiş olan yüzde 25 tarifeden muaf tutacağını açıkladı. Muafiyet, 9 Temmuz 2019’dan itibaren 1 yıl geçerli olacak.
Aynı zamanda Ticaret Sekreteri Wilbur Ross, ABD hükümetinin güvenlik tehdidi olmayan Huawei’ye mal satmak isteyen şirketlere lisans verileceğini söyledi.
Ross, Huawei’nin varlık listesinde kalacağını ve lisans gerektiren ürünlerin kapsamının değişmeyeceğini söyledi.
16 Temmuz 2019: Trump’ın 325 Milyar Dolarlık Çin Malına Tarife Tehdidi
Trump, G20 Zirvesi’nde alınan ateşkes kararına rağmen bir kere daha 325 milyar dolarlık Çin malı için tarife tehdidinde bulundu.
Çin ise Washington’daki müzakere ekibine Ticaret Bakanı Zhong Shan’ı da ekledi. Zhong, G20 Zirvesi’nde de yer almış ve ABD temsilcileriyle bir telefon görüşmesine katılmıştı.
30 – 31 Temmuz 2019: Şanghay Görüşmelerinde Az İlerleme Kaydedildi
ABD Ticaret Temsilcisi Robert Lighthizer, Hazine Bakanı Steven Mnuchin ve Çin Başbakan Yardımcısı Liu He, iki günlük ticaret görüşmeleri için Şanghay’da bir araya geldi. Bu, Xi ve Trump’ın Haziran ayındaki G20 Zirvesi’nde görüşmesinin ardından ilk yüz yüze etkileşim olacaktı.
Bu görüşmede çok az bir ilerleme kaydedilirken, bir sonraki müzakerenin Eylül ayında yapılacağı belirtildi.
Görüşmeler, Çin’in ABD soya fasulyesi, domuz eti, etanol ve diğer tarımsal ürünleri satın alma taahhütleri ve ABD’nin Çin telekomünikasyon devi Huawei’ye yaptırımları kolaylaştırma vaadi gibi iyi niyet jestlerinin etrafında yapılmıştı.
Beyaz Saray, Çin’in ABD’nin tarımsal ihracat alımlarını artırma konusundaki taahhüdünü onaylayan bir açıklama yaparken, hiçbir ayrıntı vermedi. Çin ise ABD tarım ürünlerinin tedarik edilmesi tartışmasını doğruladı. Ancak bir anlaşma yapılıp yapılmayacağı konusunu açıklamadı.
1 Ağustos 2019: Trump’tan 1 Eylül Tarifeleri
Trump bir tweet atarak, ABD’nin 1 Eylül itibarıyla Çin’den ülkeye gelen 300 milyar dolarlık mal ve ürün için yüzde 10’luk küçük bir tarife getireceğini söyledi.
Sürpriz tarife açıklaması, ABD ve Çin’in Şanghay’daki ticaret görüşmelerini bir gün önce bitirmesinden sonra geldi. Toplantının ardından Beyaz Saray, tartışmaları yapıcı olarak nitelendirerek, Çin’in ABD tarım ürünü alım taahhüdünü onayladığını söyledi.
Yeni tarifelerin uygulanması halinde tüm Çin’in ABD’ye gönderdiği tüm malların etkileneceği söylendi. Ayrıca Trump, Çin’in bir ticaret anlaşması konusunda daha hızlı hareket etmemesi durumunda 250 milyar dolarlık malda tarifelerin yüzde 25’e yükseltileceğini söyleyerek tehdit etti.
5 Ağustos 2019: Para Manipülatörü Etiketi
ABD Hazinesi, Çin’i para birimini dolar karşısında düşürdüğü için manipülatör olarak etiketledi. Trump’ın 1 Eylül tarifelerinin açıklanmasının ardından Çin yuanı dolar karşısında kritik görülen 7 seviyesine zayıfladı.
Bu durumun, Çin tarafından gelen bir misilleme olduğu söylenirken, yuan dolar karşısında 11 yılın en düşük seviyesine zayıfladı.
Çin, uluslararası ticarette haksız rekabet avantajı elde etmek için para birimini manipüle etmekle suçlandı ve ABD Hazine Bakanlığı, Çin merkez bankasının getirdiği avantajları ortadan kaldırmak için Uluslararası Para Fonu ile birlikte çalışacağını belirtti.
6 Ağustos 2019: Çin Tarım Ürünü Alımını Askıya Aldı
Çin Ticaret Bakanlığı tarafından 6 Ağustos’ta yayımlanan bir açıklamaya göre; bazı Çinli şirketler, ABD tarım ürünü alımlarını askıya aldı.
Açıklamada, Devlet Konseyi Gümrük Tarife Komisyonu’nun 3 Ağustos’tan sonra yeni alınan ABD tarım ürünlerine uygulanan ithalat vergilerinin ekarte etmeyeceği de belirtildi.
13 Ağustos 2019: ABD Belli Tarifeleri Erteledi
USTR, 15 Aralık’ta Çin’in belirli ithalatlarına ilave tarifeler getirmeyi ertelediğini açıkladı. 15 Eylül’de yürürlüğe giren bir Çin ürününün yüzde 10’luk bir tarifesinin hala 1 Eylül’de yürürlüğe gireceği bildirildi.
Ertelenen tarifeler; cep telefonları, dizüstü bilgisayarlar, video oyun konsolları, bilgisayar monitörleri, belirli ayakkabı ve giyim kalemleri, belirli oyuncular dahil olmak üzere toplu tüketim mallarının maliyetini etkilemiş olacaktı.
Bazı mallar üzerindeki tarifelerin geciktirilmesinin yanında USTR; sağlık, güvenlik, ulusal güvenlik faktörlerini öne sürerek belirli ürünleri ek tarifeler kapsamından çıkarttı. USTR’ye göre; bu ürünler için bir muafiyet işlemi uygulandı.
Çin Ticaret Bakanlığı ise ABD ve Çin’in telefonda iki hafta içinde görüşmeleri yeniden başlatmayı kabul ettiklerini belirtti. Bunun, ek tarife uygulamasının yürürlüğe gireceği 1 Eylül’den sadece birkaç gün önce gerçekleşmesi beklendi.
Açıklama, Çin Başbakan Yardımcısı Liu He’nin ABD Ticaret Temsilcisi Robert Lighthizer ve Hazine Bakanı Steven Mnuchin ise yaptığı telefon görüşmesinin ardından geldi.
23 Ağustos 2019: Çin’den Yeni Tarife Açıklaması
Çin Devlet Konseyi Gümrük Tarife Komisyonu, 75 milyar dolarlık ABD ürünü tarifesi açıkladı. Sırasıyla 1 Eylül ve 15 Aralık 2019 arasında iki parça halinde 5078 ABD malına yüzde 5 ila 10 arasında bir tarife uygulanacağı belirtildi.
Aynı günün ilerleyen saatlerinde Devlet Konseyi, 15 Aralık 2019 tarihinden itibaren ABD otomotiv ve otomobil parçaları için Çin tarifelerini yeniden uygulamaya koymayı onayladı. ABD otomotiv ve otomobil parçalarına ilişkin yüzde 5 ila 25 oranındaki Çin tarifeleri 1 Ocak 2019’da muaf tutulmuştu.
1 Eylül’deki tarifelerden etkilenecek ilk ABD ürün grubu dört bölümden oluştu:
- Bölüm 1, yüzde 10’luk bir tarifeye tabi olacak 270 tarım ürününü,
- Bölüm 2, yüzde 10’luk tarifeye tabi olacak 646 tarım ürününü ve endüstriyel ürünleri,
- Bölüm 3, yüzde 5 tarifeye tabi olacak 64 tarım ürününü,
- Bölüm 4, yüzde 5 tarifeye tabi olacak 737 tarım ürününü, cevheri, kimyasalları ve bazı endüstriyel ürünleri içermektedir.
15 Aralık’taki tarifelerden etkilenecek ikinci grup ABD ürünleri de dört gruba ayrıldı:
- Bölüm 1, yüzde 10 tarifeye tabi tutulacak 749 tarım ürününün yanı sıra kimyasallar, odunlar, taşlar ve endüstriyel ürünleri,
- Bölüm 2, yüzde 10 tarifeye tabi olacak 163 otomotiv ürününü ve bazı endüstriyel ürünleri,
- Bölüm 3, yüzde 5 tarifeye tabi olacak 634 tarım ürününü, kimyasalları, bazı farmasötik ürünleri ve bazı endüstriyel ürünleri,
- Bölüm 4, yüzde 5 tarifeye tabi olacak 1815 tarım ürününü, otomobil parçalarını, ağaç, kağıt, tekstil ve sanayi ürünlerini içermektedir.
ABD’nin 300 milyar dolarlık Çin malına getirmeyi planladığı tarifelere karşılık olarak Çin, 75 milyar dolarlık ABD malı için gümrük tarifesi listesini bu şekilde ayarlamıştı. Yürürlüğe girecek 1 Eylül ve 15 Aralık tarifeleri yayımlandı.
Trump ise bunlara karşılık olarak Amerikan şirketlerinin hemen Çin’e alternatif aramaya başlamasını emretti. Daha sonraki raporlar bu tehdidin ABD Uluslararası Acil Güçler Ekonomi Yasası’nın (IEPA) 1977’den itibaren tartışmalı bir yorumuna dayandığı belirtildi.
Ardından Trump, 1 Eylül’de yürürlüğe girecek 300 milyar dolarlık Çin tarifelerinin artırılacağını tweetledi. 1 Ekim’de ise kalan 250 milyar dolarlık Çin tarifelerinin yüzde 25’ten yüzde 30’a yükseltileceğini belirtti.
25 Ağustos 2019: Trump’tan Çelişkili Açıklamalar
Trump, medyaya Çin’e karşı koyduğu tarifeler hakkında ikinci düşünceleri olduğunu söyledi. Ardından Beyaz Saray sözcüsü, Trump’ın sahip olduğu tek pişmanlığın Çin’e daha yüksek tarifeler uygulamaması olduğunu söyledi.
26 Ağustos 2019: Liu, Görüşmelerin Devam Edeceğini Söyledi
Caixin’e göre; Çin’in en üst düzey ticaret müzakerecisi olan Liu He, ticari savaş tehditlerinin yakın zamanda artması üzerine sakinleşmeye çağırdı. Liu, bir izleyiciye Çin’in ticaret savaşının son dönemdeki tırmanışına şiddetle karşı çıktığını söyledi.
Liu ayrıca ticaret savaşının artmasının Çin’in, ABD’nin ve tüm dünyanın çıkarlarına karşı olduğunu söyledi.
Trump ise daha sonra medyaya şunları söyledi, “Çin dün gece ticaret temsilcilerimizi aradı ve masaya geri dönelim dedi. Bu yüzden masaya ger döneceğiz ve bence bir şeyler yapmak istiyorlar,” dedi.
1 Eylül 2019: Tarifeler Yürürlüğe Girdi
Açıklandığı gibi ABD, Pazar günü itibarıyla 125 milyar dolarlık Çin ithalatına tarifeleri uygulamaya başladı. Etkilenen ürünler; ayakkabı, çocuk bezi ve gıda ürünleri, akıllı saatler, bulaşık makineleri ve düz panel televizyonlar oldu.
Pekin de bunlara karşılık 75 milyar dolarlık ABD malına ek tarifeler uygulamaya başladı. Buna ABD ham petrolü için yüzde 5 tarife de dahil edildi.
2 Eylül 2019: Çin ABD’ye Karşı DTÖ Tarife Davası Açtı
Çin Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre; Çin, ABD’ye 300 milyar dolarlık Çin malını etkileyen vergiler nedeniyle şikayette bulundu. Bu, Çin’in DTÖ’ye açtığı üçüncü dava oldu.
DTÖ kurallarına göre; Washington’ın son anlaşmazlığı çözmek için 60 günü var. ABD, daha önce Çin’in getirdiği üç yasal davanın ilki için yazılı bir savunma yapmıştı ve mevcut tarifelerin DTÖ’de yargılanmaması gerektiğini savunmuştu.
5 Eylül 2019: 13. Tur Müzakereler
Çin Ticaret Bakanlığı, Ekim ayının başında Washington’da üst düzey ticari görüşmelerde bulunmaya karar verdiklerini söyledi. Her iki ülkeden de ticaret ekipleri, bu yüksek düzeydeki görüşmelere hazırlık için Eylül ortasındaki istişarelere başlayacaktı.
Duyuruda, “İki taraf birlikte çalışması ve istişareler için uygun koşullar yaratmak için pratik adımlar atması gerektiği konusunda anlaştılar,” ifadelerine yer verildi.
11 Eylül 2019: Çin Tarife Muafiyet Listesi Açıkladı
Çin Devlet Konseyi Tarife Komisyonu; tarım ilaçları, hayvan yemi, yağlama maddeleri ve kanser ilaçları gibi ürünleri içeren ilave tarifelerden 16 tür ABD ithalatını muaf tutacağını açıkladı. İki listenin, 17 Eylül 2019 ile 16 Eylül 2020 arasında bir yıl boyunca geçerli olacağı söylendi.
Muafiyet Listesi 1, karides, yağlayıcı maddeler, yonca unu gibi ABD ürünlerini kapsarken; Muafiyet Listesi 2, peynir altı suyu, Iso-alkan çözücü ve temel yağlayıcı maddeleri içermektedir.
Birinci listedeki malları ithal eden işletmeler, halihazırda ödenmiş olan vergilerin iadesi için gümrüklere başvurabilecekleri, ancak listenin yayımlandığı tarihten itibaren altı ay içinde bunu yapmaları gerekecektir.
Ayrıca Trump, ABD’nin Çin Halk Cumhuriyeti’nin 70. Yılı nedeniyle, 1 Ekim’den 15 Ekim’e kadar 250 milyar dolarlık Çin ithalatında artan tarifeleri ertelemeyi kabul ettiğini belirtti.
13 Eylül 2019: Çin Bazı Tarım Ürünlerini Ek Tarifelerden Muaf Tuttu
ABD’nin öngörülen tarifeleri, 15 Ekim’e ertelemesine karşılık olarak, Xinhua Haber Ajansı Çin’in Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu ile Ticaret Bakanlığı’nın ABD soya fasulyesi, domuz eti ve diğer çiftlik ürünlerinin ithalatını ek ticari savaş tarifelerinden muaf tutacağını açıkladı.
19 – 20 Eylül 2019: Washington’da Orta Düzey Görüşmeler
ABD ve Çin, Ekim ayında yapılması planlanan üst düzey görüşmelerden önce Washington’da orta düzeyde ticaret görüşmeleri gerçekleştirdi.
İki ülke, ilgili ticaret meseleleri hakkında iletişimde kalmaya karar verdiler ve devlet medyasında bildirildiği üzere Ekim ayında yapılması planlanan 13. Tur ikili üst düzey ekonomik ve ticari istişarelerin ayrıntılarını konuştular.
Ayrıca ABD, 400’den fazla Çin malını tarifelerden muaf tutan yeni gümrük muafiyet listesini çıkardı.
USTR, bu konuyla ilgili üç bildirimde bulundu. Muaf tutulan ürünler ise organik sentetik malzemeler, günlük ihtiyaçlar, kimyasal maddeler, tekstil ürünleri, mekanik ve elektrikli ekipman, kimyasal ve çelik ürünlerinden oluştu.
7 Ekim 2019: 28 Çinli Şirket ABD Varlık Listesine Alındı
ABD Ticaret Departmanı, 28 Çinli şirketi daha varlık listesine koydu. ABD firmalarını Xinjiang’daki Uygur Müslümanlarına karşı insan hakları ihlallerine karıştığı iddiası yüzünden onlara satış yapmalarını yasakladı.
Çin, hareketi Çin egemenliğine müdahale olarak kınadı ve yetkililer daha sonra hareketin ticaret görüşmelerini çevreleyen atmosferi incittiğini söyledi.
11 Ekim 2019: ABD’den Kısmi Anlaşma Açıklaması
Washington’da 10 – 11 Ekim’de yapılan iki günlük bir toplantı sonrasında Trump, ABD ve Çin’den gelen müzakerecilerin kesinleşmesinin birkaç hafta sürecek bir “Aşama 1” anlaşmasına ulaştığını açıkladı.
Bu kısmi anlaşmanın bir parçası olarak Çin’in ABD tarım ürünlerinde yıllık 40 ila 50 milyar dolarlık bir alım gerçekleştirmesi, fikri mülkiyet hükümlerini güçlendireceği ve para biriminin nasıl yönetileceğine ilişkin yeni kılavuzlar yayınlanacağı bildiriliyor.
Trump, ABD’nin 15 Ekim’de yürürlüğe girmesi planlanan tarife artışını geciktireceğini de bu kapsamda açıkladı. Gecikme, 250 milyar dolarlık Çin mallarında yüzde 30’a çıkması planlanan tarifelere uygulanacak.
Çin ise bu anlaşmanın kabul edilmesi için tüm tarifelerin kaldırılması gerektiğini söylüyor.
18 Ekim 2019: ABD 300 Milyar Dolarlık Çin Malını Hariç Tuttu
ABD Ticaret Temsilciliği, 31 Ekim 2019 ile 31 Ekim 2020 arasında, bazı Çin ürünleri için yeni bir tarife hariç tutma turu başlattığını duyurdu.
Bu işlem, 1 Eylül 2019’dan bu yana yürürlükte olan 301. Bölüm’deki Ağustos 2019 eylemi boyunca ek bir yüzde 15 tarifeye tabi olan Çin ürünleri için geçerli olacak.
USTR’nin resmi portalı, 31 Ekim 2019’da öğleden sonra açıldığında bu ürünler için muafiyet talebi sağlanmaya başladı.
Kaynaklar
- https://www.china-briefing.com/news/the-us-china-trade-war-a-timeline/
- https://www.thebalance.com/trade-wars-definition-how-it-affects-you-4159973
- https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-08-28/u-s-china-trade-war-timeline-what-s-happened-since-may-2019
- https://www.reuters.com/article/us-usa-trade-china-timeline/timeline-key-dates-in-the-us-china-trade-war-idUSKBN1WP23B
