Borsa Riskleri: Önleme Yöntemleri ve Riski Artıran Faktörler

Kazanmanın ve kaybetmenin kol kola gezdiği borsa piyasaları, belirsizliklerle doludur. Bu içeriğimiz; borsa riskleri hakkında detaylı bilgiler edinmeniz ve riskleri artıran etkenler hakkında fikir sahibi olarak önlemler alabilmeniz için hazırlandı.

Çevrenizden sürekli borsa piyasasının riskli olduğundan yakınanlara rastlarsınız. Bu normal bir durumdur. Çünkü konu para ise riskin olmaması gibi bir durumdan söz edilemez. Ne demiştik? Risk varsa para da vardır. Yine de bu, risk alınan her durumda kazançlı çıkacağınız anlamına gelmez.

Birikimlerini değerlendirmek için yatırımcılara pek çok fırsat sunan borsa, risklerden bağımsız düşünülemez. Fakat söz konusu riskler, iyi derecede bilgi ve deneyim ile minimum düzeyde tutulabilir. Dolayısıyla yatırımcı olmak isteyen kişiler yıllarca çalışarak edindikleri birikimlerini bir anda kaybetmemek için öncelikle borsa eğitimi almalıdır.

Önemli olan “bile bile lades” dememenizdir. Yani, şunu demek istiyoruz; başarılı bir yatırımcı riskleri tamamen engelleyemese de mümkün olan en az seviyeye indirgeyebilir. Borsanın riskli bir piyasa olması sizi yatırım yapma fikrinizden caydırmasın. Tüm bunlara rağmen borsa riskleri sizin de aklınızı kurcalıyorsa bu içeriğimiz tam size göre;

Borsa Riskleri Nelerdir?

Yatırımcılar, borsada işlem gören bir menkul kıymetten belirli bir verim sağlama ve kar elde etme amacını güderler. Gerçekleştirdikleri alım-satım faaliyetlerinin temelinde bu amaç yatar.

Yatırımını borsada yapmak isteyen bir yatırımcı için risk, en genel anlamda şöyle açıklanabilir; “Gelecekte sağlanacak verimin, hedeflenen verimin altında kalması ihtimali.” Elbette hiç kimse bu durumu yaşamak istemez. Yüksek kazançlar sağlamayı hayal eder.

Borsa piyasalarında fiyatların dalgalanmasına neden olan bazı etkenler vardır. Şimdi, borsa piyasalarında görülen başlıca yatırım risklerinin neler olduğuna bakalım;

İşlem Riski

Her fırsatta belirttiğimiz gibi borsa piyasalarında işlem yapmak için yeterli bilgi ve deneyime sahip olduğunuzda kazanç beklentisi içine girebilirsiniz. Eğer plansız hareket eder ve borsada nasıl işlem yapacağınız bilmezseniz sürüklenip gidersiniz.

Yapacağınız hatalı, zamansız ya da eksik işlemlerin sonucu sizi üzecektir. Dolayısıyla borsa işlemleri hakkında yeterince bilgiye sahip olmalısınız. Şans bir yere kadar yanınızda olacak, büyük oranda işlemlerde yaptığınız hataların ya da attığınız mantıklı adımların sonuçlarını göreceksiniz.

Borsanın hatalara yer vermeyen bir piyasa olduğunun bilincine varmalısınız. Gereken hassasiyeti ve özeni gösterdiğinizde işlemden kaynaklı risklerden daha az etkilenirsiniz.

Fiyat Riski

Arz ve talep, borsada fiyatların katılımcılar tarafından belirlenmesini sağlar. Bu kesinlikle sabit değildir. Fiyatlar muhakkak çeşitli koşullardan kaynaklı olarak değişim gösterir. Bu da yatırımcı için risk demektir. Neticede, oluşan fiyatlara göre ya kazanır ya da kaybedersiniz.

Borsada fiyat riski dediğimiz zaman, bu piyasalarda sürekli dalgalanan fiyatlardan söz etmiş oluruz. Fiyat riskinden etkilenmeyi minimum düzeye indirmek için dalgalanmaların nedeni öğrenilmeli ve hangi durumda ne yapılacağı bilinmelidir.

Faiz Oranı Riski

Bu risk türü, faiz oranlarındaki oynaklıktan kaynaklanır. Borsada işlem gören menkul kıymetlerin fiyatları, piyasada gelecek dönemlerde faiz oranının yükselme ihtimalinden olumsuz olarak etkilenir. Bundan dolayı yatırımcılar, dönemsel olarak açıklanan faiz oranı verilerini düzenli olarak takip etmelidir.

İstedikleri yatırım aracı ile yatırım yapma hakkına sahip olan yatırımcıların faiz oranı riskinden etkilenmemesi mümkün değildir. Çünkü piyasadaki fiyatlarda dalgalanmalar görülür. Yatırımcıların yanı sıra finans kurumlarının mali durumları da faiz oranlarındaki değişiklikten etkilenir.

Başarılı bir risk yönetimi yapılamadığında endişe duyulabilir. Özellikle vadenin dolmasına yakın faiz oranı riski artarsa bunu etkin bir biçimde yönetmek ihtiyaç haline gelir. Bu durum özellikle tahvil ve bonolarda geçerlidir. Yani tahvil ve bono tarzı yatırım araçlarında vadeye kalan gün sayısı ile faiz oranı riskinin yakından ilişkili olduğunu söyleyebiliriz.

Enflasyon Riski

Menkul kıymet fiyatlarında görülen düşüşleri en fazla tetikleyen konuların başında pazardaki satınalma potansiyelinin azalması gelir. Eğer bir finansal varlığın getirisi sabitse enflasyondan daha fazla etkilenecektir. Söz konusu hisse senedi olduğunda ise aynı etkiden bahsedemeyiz. Piyasalarda enflasyona karşı en güçlü duruşu hisse senetlerinin karşıladığı şeklinde bir algı mevcuttur.

Kar paylarındaki artış, enflasyonun ardından artan fiyatlar nedeniyle gerçekleşir. Bir ülkede enflasyon artarsa oradaki şirketlerin piyasa değeri de artar. Ortaklar bundan olumsuz etkilenir. Çünkü o şirket üzerindeki hisseleri azalır.

Piyasa Riski

Ülkede meydana gelen siyasal ve sosyal gelişmeler, piyasa risklerini tetikler.Finansal varlıkların değerinin azalmasında çok sayıda etken rol oynar. Bunlardan bir tanesi psikolojik sebeplerdir.

Deneyim ve bilgi düzeyi ile ilişkilendirilen öngörme yeteneği, piyasa riskinde aynı şekilde işlemez. Çünkü hiç kimse olacakları önceden tahmin edemez. Piyasa riskinin en fazla etki ettiği yatırım araçlarından biri yine hisse senetleridir.

Finansal Risk

Finansal risk, yapılan bir yatırımın sonucunun ne olacağıyla alakalıdır. Bildiğiniz üzere, piyasadaki her hareket kazançla sonuçlanmaz. Ortaklığın varlıklarını finanse etme şeklinden kaynaklanan risk türüdür.

Sermaye yapısı içinde yer alan kaynakların bazıları sabit bir yük gerektirebilir. İşte, bu gereklilik ortaya çıktığı zaman karlılık oranlarında dalgalanmalar meydana gelebilir ve mali yükümlülüklerin yerine getirilmesinde riskler oluşabilir.

İş Riski

Borsa piyasalarında görülen risklerden biri olan iş riski; Bir şirketin satışları ve faaliyet geliri üzerinde olumsuz yönde etki yaratabilecek grevler, zevklerin değişmesi, yoğun rekabet, hammadde temininde yaşanan sıkıntılar gibi gelişmeleri ifade eder.

Yönetim Riski

Firmaların satışları ve karlılıkları konusunda aldıkları sonuçlar yönetimin başarılarıyla, hatalarıyla veya aldıkları kararlarla yakından ilgilidir. Buradan yola çıkarak düşünürsek yönetici kadroların yetenekleri de hisse senetlerinin yatırım riskini etkiler.

Yönetim riskleri de elbette menkul kıymetlerin piyasadaki fiyatları üzerinde etkiye sahiptir. Yöneticiler tarafından zaman zaman uygun olmayan ve kar-zarar durumunu direkt etkileyen kararlar alınabilir. Yatırımcılar bu duruma hazırlıklı olmalıdır.

Psikolojik Risk

Yatırımcı, birikimlerini değerlendirmek için borsa piyasasını seçmişse ister istemez bu riskten etkilenecektir. Çünkü işlem yaptığı piyasa oldukça risklidir ve en ufak bir hata kazançlarını kayba çevirebilir.

Deneyimsiz yatırımcılar bu risk türünden daha fazla etkilenir. Çünkü attığı adımın onu kazanmaya götürüp götürmeyeceğinden emin olamaz. Sanal hesaplarda işlem yaparak acemiliğinizi atmak, psikolojik açıdan da güçlenmenizi sağlayacaktır.

Borsada Riskleri Artıran Etkenler Nelerdir?

Borsada risklerin keyif kaçırıcı olduğunu biliyoruz. Belki de yatırım yapma hevesinizi yok eden bu durum, aslında yüzleşmeniz gereken gerçeklerden bir tanesidir.

Eğer riskleri göz ardı etmeden yol alırsanız para kazanma hayallerinizin suya düşme olasılığı azalır. Borsayı tanıyan ve deneyimli olan kişiler bu risklerin farkındadırlar. Risklerden görülen etkiyi en aza indirmek için kendilerine bir yol çizer ve stratejiler belirlerler.

Risklerin birçoğu elimizde olmayan sebeplerden kaynaklanır. Fakat bu demek değildir ki yatırımcıların bunları artırmada bir payı yoktur. Bazı etkenler vardır ki yatırımcının kendi hatalarından kaynaklanır. Bunlarla başa çıkmak ise yine yatırımcının elindedir.

Aşağıda, borsada riskleri artıran bazı etkenlerden söz ettik;

Borsayı Tanımadan İşlem Yapmak

Borsayı yeterince tanımadan işlem yapmaya kalkışmak, yapacağınız en büyük hatalardan biridir. Bu piyasaları tanımamak demek aslında deneyimsiz olduğunuz anlamına gelir. Çünkü ancak borsada işlem yaparak onu tanıyabilirsiniz.

Eğer piyasayı tanımadan işlem yaparsanız riskler tavan yapar ve kazanma olasılığını düşer. Herhangi bir işi yapmak için önce nasıl yapıldığını bilmeniz gerekiyor, değil mi? Bu kural borsada da aynı şekilde işler ve belli bir eğitim almadan başarılı olamazsınız.

Alacağınız eğitimlerle birlikte borsada nasıl işlem yapacağınızı öğrenirken, riskleri de tanırsınız ve engellemek için neler yapmanız gerektiği hakkında fikir sahibi olursunuz.

“Nasıl oluyor da para kazandırıyor?”, “ Kar etmek için neler yapmak gerekiyor?” gibi konuları araştırarak kendinizi geliştirmelisiniz. Yatırım araçlarının nasıl alınıp satıldığından, risklerin nasıl engellendiğine kadar birçok konuyu; internet üzerinden yapacağınız araştırmalarla öğrenebilirsiniz. Günümüzde bu anlamda birçok olanağa sahipsiniz. Bunun yanında ücretsiz eğitim alma imkanınız bulunuyor.

Sektörü Yeterince Tanımadan İşlem Yapmak

Borsa piyasasında işlem gören hisse senetleri belli bir sektöre ya da şirkete aittir. Dolayısıyla sektörde veya şirkette yaşanan gelişmeler hisse senetlerinin fiyatlarını da etkiler.

Hakkında bilgi sahibi olunan sektöre yatırım yapmak, yabancı olunan bir sektöre yatırım yapmaya kıyasla daha fazla başarı getirir. Sırf kazandıracak düşüncesiyle yapılan yatırımların büyük çoğunluğunun hayal kırıklığı getirdiğini unutmamak gerekir.

Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi bilgi sahibi olmadığınız bir sektöre yatırım yapmak size pişmanlıktan başka bir şey getirmez. Bunun yerine hakkında daha fazla bilgi sahibi olduğunuz ve yaşanan gelişmelere anlam verebildiğiniz sektörlere yatırım yaparak çok daha iyi bir kazanç elde edebilirsiniz.

Örneğin; bir çiftçinin, tarım sektörüne ait hisselerle; galericinin ise otomotiv sektörüne ait hisselerle ilgilenmesi çok daha iyi sonuçlar doğurur.

Borsada Acemi Olduğunu Kabullenmemek

Öncelikle en deneyimli yatırımcıların dahi her konuda tam bilgiye sahip olmadığını bilmeniz gerekiyor. Siz de atacağınız ilk adımlarda işin acemisi olduğunuzu unutmamalısınız.

Borsa üzerine çok sayıda kitap okumuş, videolar izlemiş, deneyimler dinlemiş biri olabilirsiniz. Sonuç olarak daha önce bu piyasalarda paranızı değerlendirmediniz. Dolayısıyla o psikolojik etkiyi de ilk kez hissediyorsunuz.

Küçük adımlar atmalı ve aceleci olmamalısınız. Borsaya girer girmez, gördüğünüz bir kazanç hareketi karşısında büyük oynamaya kalkarsanız kaybetme riskinizi arttırırsınız. Borsada acemi olduğunuz için kendinizi kötü hissetmeyin. Önemli olan bu acemiliği en az zararla atlatabilmektir.

Deneyim kazanmak için en iyi yöntemin sanal hesaplarda işlem yapmak olduğunu daha önce belirtmiştik. Bu yöntem sizin gelişiminize katkı sağlayacaktır. Böylelikle borsada meydana gelen dalgalanmalar karşısında nasıl hareket edildiğini risk almadan öğrenmiş olursunuz.

Borsayı Etkileyen Faktörleri Umursamamak

Bunun başlı başına riskleri artıran bir hata olduğunu söyleyebiliriz. Bildiğiniz üzere borsa değişkendir ve ülkede yankı uyandıran her şey fiyatları etkileyebilir.

Örneğin; bir terör saldırısı olduğunda borsada işlem yapmayı seçen bir yatırımcı riski artırmaktan başka bir şey yapmış olmaz. Borsanın hangi faktörlerden etkileneceği bilinmeli ve yatırım yapılacak zamanı iyi seçilmelidir.

Piyasaları Takip Etmemek

Borsada işlem yapıyorsanız haberleri, açıklanan ekonomik verileri, devlet büyüklerinin konuşmalarını yakından takip etmelisiniz. Bu saydıklarımız piyasada oluşan fiyatları büyük oranda etkiler.

Piyasa takibi yapmadan, doğru al – sat kararları alabilmeniz pek mümkün değildir. Bir yatırım aracında meydana gelecek değişimleri, öngörebilmek ve pozisyonunuzu buna göre alabilmek için mutlaka piyasa takibi yapmayı öğrenmelisiniz. Borsada piyasa takibi yapmak, ilk başlarda biraz sıkıcı gelebilir. Fakat yaptığınız işlemlerdeki riskleri minimum düzeye indirmek için oldukça gereklidir.

Beklentiyi Net Olarak Belirlememek

Borsa, yalnızca para kazanmanız için girdiğiniz bir piyasa olmamalıdır. Kendinizi sadece buna odaklarsanız yaptığınızdan keyif alamaz ve risklere daha çok yer vermiş olursunuz.

Amacınız ne kadar kar elde etmek, kazanca giden yol nereden geçiyor gibi sorulara cevap verebilmelisiniz. Elbette beklentilerinizi belirlemek de borsayı tanımak ve anlamakla mümkün olacaktır.

Size tavsiyemiz, deneyimleriniz ve kişilik özelliklerinizi birleştirmelisiniz.

Yalnızca Tek Bir Yatırım Aracına Odaklanmak

Borsada tüm paranızı tek bir yatırım aracına yatırırsanız hepsini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalabilirsiniz. Çünkü fiyatlarda sürekli bir dalgalanma meydana gelmektedir ve bu durumda gözden kaçırdığınız bir hareket oluşursa telafisi olmayan kayıplar yaşamanız an meselesidir.

Borsada hem para hem de risk yönetimi konusunda bilgi sahibi olmalısınız. Aynı zamanda bu iki konunun birbiri ile ilişkili olduğunu da bilmelisiniz. Paranızı en iyi şekilde yönetirken, karşılaşabileceğiniz riskleri de göz önünde bulundurmalısınız.

Paranızı tek bir yatırım aracına yatırmak yerine, portföyünüzü farklı yatırım araçlarından oluşturmalısınız.

Tek Seferde Alım Yapmak

Bu da yapabileceğiniz hatalardan bir tanesidir. Alımlarınızı tek seferde yapmak yerine kademeli olarak yapmak sizlere şu avantajları sunar;

Bu noktada yatırımcılara tavsiyemiz, stratejileri buna göre oluşturmaları ve yatırım araçları konusunda bilgi sahibi olmalarıdır.

Her yatırım aracının birbirinden farklı özellere sahip olduğunu unutmayın ve bunları en doğru şekilde değerlendirmeye çalışın.

Sürü Psikolojisiyle Hareket Etmek

Borsa piyasasında riskleri artıran ve kayıplara neden olan en büyük hatalardan biri başkalarından etkilenerek hareket etmektir.

Siz siz olun çoğunluk satışa geçti diye satış yapmayın ya da başkaları alıma yöneldi diye siz de alım yapmayın.

Borsada kazanmak istiyorsanız yapacağınız alım ve satım işlemlerinin gerçekçi nedenlere bağlı olması gerekir.

Borsada kazanmak için attığınız her adımın mantıklı bir gerekçesi olmalıdır. ‘Şu nedenden dolayı bu miktarda alım yapacağım’ diyebilmelisiniz. Başkalarına nedensizce ayak uydurmak, bile bile kaybetmek demektir. Dolayısıyla bilgileriniz ile araştırmalarınız dahilde kararlar almalı ve başkalarına aldırış etmeden işlemlerinizi gerçekleştirmelisiniz.

İşi Şansa Bırakmak

Borsada riski artıran etkenlerden bir tanesi de hiç şüphesiz işi şansa bırakmaktır. Borsanın bir oyun ya da kumar olduğunu sananlar, işini şansa bırakır ve hiçbir önlem almaz. Yapılabilecek en büyük hatalardan biri budur.

Başkalarının Stratejilerini Uygulamak

Eğer borsada, kazanan bir kişinin stratejilerini uygulayarak başarılı olabileceğinizi düşünüyorsanız büyük bir yanılgı içindesiniz. Yani ‘A kişisi borsada kazanıyor, onun izlediği yolu izleyerek ben de kazanırım’ şeklinde bir düşünceyle hareket etmemelisiniz. Çünkü o kişinin piyasayı nasıl yorumladığını, hangi açıdan gördüğünü ve yatırım amacının ne olduğunu bilemezsiniz.

Siz tamamen kendi düşünceleriniz, yatırım amacınız ve piyasalardan edindiğiniz bilgiler dahilinde bir yol belirlemelisiniz. Kendi stratejinizi yaratmanız ve buna bağlı olarak planlı bir şekilde ilerlemeniz gerekir. Aksi takdirde hayal kırıklıkları yaşarsınız.

Borsa stratejileri, siz istediğiniz sürece sizi olumlu sonuca götürecek bir araçtır. Herkes için farklı bir yol olduğunu unutmamalısınız. Sizin borsada yatırım yapmaya karar verirken aklınızdaki nedenlere uygun bir stratejiniz olmalıdır. Para kazanmak bir amaç değildir; izleyeceğiniz yolun sonucunda elde edeceğiniz başarıdır. Amaç, para kazanmak için izlenecek yoldur.

Seans Saatlerinde Karar Almak

Bildiğiniz üzere borsalar 7 gün 24 saat kesintisiz işlem yapabileceğiniz bir piyasa ortamı değildir. Seans saatlerinde de fiyatlar sürekli değişkendir.

Analizler, piyasa takibi ve gündem yorumları gibi konuları ele aldıktan sonra kararınızı vermeniz, çok daha sağlıklı sonuçlar elde etmenizi sağlayacaktır. Seans içinde alacağınız kararlarda ise atladığınız noktalar olabilir ve bu nedenle riskleri arttırarak kayıplar yaşayabilirsiniz.

Aceleci Davranmak

Aceleci olmak hayatınızın her alanında hatalara sebebiyet verebileceği gibi borsa piyasasında da aynı etkiyi yaratır. Aldığınız pozisyonun kısa süre içerinde size kazanç sağlamasını beklemek ve sabırlı olmamak ancak riskinizi artırır.

Her seferinde söylediğimiz gibi borsada işlem yapmak için sağlam bir ruh halinde olmalısınız. Bir anda paniğe kapılırsanız bilinçsizce riskinizi artıracak bir yola girebilirsiniz.

Tepe ve Dip Noktalarını Görmeyi Beklemek

Borsa risklerini artıran etkenlerden bir diğeri de işlem yapacağınız yatırım aracının tepe ve dip noktalarını beklemektir. Eğer bu seviyelerden işlem yaparsanız beklenmedik sonuçlarla karşılaşmanız muhtemeldir.

Daha açık bir ifadeyle, fiyatın artık yükselecek veya düşecek olduğu zamanlarda, bir kırılmanın meydana gelerek hareketin değişmeden devam etmesi nedeniyle kaybedeceksiniz. Destek ve direnç noktalarının kırılmasıyla karşılaşabilirsiniz.

Yapılan Hatalardan Ders Çıkarmamak

Borsada kayıp yaşamış olabilirsiniz. Bu kendi hatanızdan da kaynaklanmış olabilir. Telaşlanmayın, bunları ilk yaşayan siz değilsiniz. Önemli olan geri dönüp baktığınızda hatanın nerede olduğunu görebilmenizdir.

Eğer yaptığınız hataları görmezden gelirseniz aynılarını sonraki işlemlerinizde de tekrarlar ve kazanmak yerine kaybetmeye uğraşmış olursunuz.

Size tavsiyemiz, yaşadığınız kayıplar karşısında kendinizi eksik olduğunuz noktalarda geliştirerek, ilerleyen işlemlerde çok daha başarılı olmaya çabalamanızdır. Borsada en sık yapılan hataları inceleyerek en azından bunlardan kaçınabilirsiniz.

Borsada Sistematik Risk ve Beta Katsayıları

Borsaların genel riskleri dışında borsa yatırımcıları için büyük önem teşkil eden daha bilimsel bir risk faktörü de söz konusudur. Bunlara sistematik risk denilmektedir. Sistematik risk, beta katsayıları ile ölçülür.

Beta katsayısı hisse senedinin pazar portföyündeki dalgalanmalara karşı duyarlılığının ölçüsünü ifade eder. Pazar portföyü, piyasada işlem gören tüm hisse senetlerinin pazardaki payları oranında içerdiği varsayılan teorik bir portföydür.

Borsa endeksinde yer alan hisse senetlerinin bir çeşit pazar portföyü oluşturduğu söylenebilir. Ancak hisse senetlerinin bu endekse alınış kriterleri değişiktir.

Endeksteki değişimin, endekste yer alan hisse senetlerinden oluşan pazar portföyünün getirisini temsil ettiği kabul edilir. Hisse senetlerinin getirisi pazar koşullarından bağımsız getiri ve pazar koşullarına bağımlı getiri olarak ikiye ayrılır.

Ekonomideki ve pazarlardaki olumlu-olumsuz gelişmeler, örneğin faiz oranlarındaki veya döviz kurlarındaki değişmeler, Gayri Safi Milli Hasıla’nın büyümesi, emisyon hacmindeki genişleme hisse senetlerine karşı talebi etkiler. Endekslerin yükselip alçalmasına sebep olur. Bunlar makro etkenlerdir. Bu gelişmelerden pazardaki hemen bütün hisse senetleri etkilenir.

Endeksteki iniş ve çıkışlar tüm hisse senetlerinde pozitif veya negatif getiri oluşturur.

Pazar koşullarından bağımsız getiri ise, pazar koşullarında hiçbir önemli değişme olmasa bile, şirketlerin kendi iç bünyelerinde veya bulundukları sektörde meydana gelen olumlu veya olumsuz gelişmelerden kaynaklanır.

Şirketlerde yönetim değişikliği, yönetici değiştirme, yeni yatırımlar, yeni mamullere veya yeni teknolojilere geçiş, yeni pazarlar ve ihracat imkanları şirketlerin hisse senetlerinin getirisinde genel piyasa şartlarından bağımsız etkiler yaratır.

Hisse senetlerinin pazar koşullarından bağımsız ve şirket iç bünyesindeki değişmelerden etkilenme derecesi alfa katsayısı ile ölçülür. Bir hisse senedinin pazar portföyündeki dalgalanmalara, yeni pazar koşullarına duyarlılığı ise beta katsayısı ile ölçülür. Pazardan bağımsız ve pazara bağımlı faktörlerin hisse senetlerinin getirisindeki etkilerini bir formülle ifade etmek mümkündür.

Getirinin yüksek veya düşük olması yatırımcı açısından bir risk oluşturur.

Sistematik risk ve dolayısıyla beta katsayısı daha büyük önem taşımaktadır.

Yatırımcılar hisse senedi analizi yaparken, her hisse senedinin kendine özgü yani pazardan bağımsız koşulları yanında, pazarla olan bağımlılık derecelerini de incelemelidirler. Beta katsayıları bu bağımlılığın iyi bir göstergesidir.

Beta katsayıları 1’den büyük olan ve atak diye adlandırılan hisse senetlerinin pazara karşı duyarlılıkları fazladır. Pazar portföyünün getirisinde % 1 artış olduğunda, atak hisse senedinin getirisindeki artış % 1’den daha fazla olur. Başka bir deyişle, borsada fiyat artışları olduğunda, atak hisse senedinin fiyat artışı ortalama artışın üzerinde gerçekleşir.

Beta katsayıları 1’den küçük olan ve tutucu diye adlandırılan hisse senetlerinin ise pazara karşı duyarlılıkları zayıftır. Pazar portföyünün getirisindeki % 1 artış tutucu hisse senetlerinin getirisinden daha düşük bir artışa imkan verir. Yani, borsada fiyatlar artarken, bu hisse senedindeki fiyat artışı ortalama artıştan daha az olur.

Sonuç olarak atak hisse senetlerinin, tutucu hisse senetlerinden daha riskli yatırım araçları olduğunu söylemek mümkündür.

Beta katsayılarının zaman içerisinde tutarlı ve istikrarlı kalması çok önemlidir. Beta katsayısı geçmişe dönük fiyat analizleriyle bulunur. Katsayının aynı kalıp kalmadığı, değişime uğradıysa bunun zaman içinde piyasa koşullarından meydana gelen değişimlerle tutarlı olup olmadığı da bu analizlerin periyodik olarak tekrarlanmasıyla anlaşılır.

Bu yapılmadığı takdirde, zaman içinde değişen katsayılar yatırımcıyı yanlış biçimde yönlendirir. Analizlerde aylık verilerden yararlanılır. Hisse senetlerinin aylık getirileri, sermaye artırımları, rüçhan hakları, bedelsiz hisse senetleri ve benzerleri mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.

Risklerden Korunmak İsteyen Yatırımcılara Bazı Öneriler

Girişte de söz ettiğimiz gibi yüksek kazanç bekleyen yatırımcının yüksek riski de göze alması gerekliliği, borsa piyasalarının temel felsefesi haline gelmiştir.

Yatırımcılar eğer gerçekten başarılı olmak istiyorlarsa aldıkları eğitimler çerçevesinde kendilerine borsa teknikleri geliştirmelidirler. Ardından risklerini minimuma indirmeyi amaçlamalıdırlar.

Borsalarda yatırımcıların kazanç-kayıp durumunu etkileyen başlıca faktörlerden biri risk olsa da yapılan diğer hatalar da zararlara yol açabilir. Sizlere, söz konusu olabilecek bazı risklerden yukarıda söz ettik.

İçinde bulunulan şartlar her zaman aynı olmadığı gibi, borsada dalgalanmalar da söz konusudur. Ayrıca şunu da bilmesiniz ki, herkes kazanç elde etme amacında olduğu için kimse sizle tüyolarının tamamını paylaşmayacaktır.

Borsada sakin ve sabırlı bir şekilde ilerlemeniz gerektiğini unutmamalısınız. Yaşanan kayıplar karşısında hırs yapmak yerine, eksiklerinizi gidermek ve ders almak sizi geliştirecektir. Gözünüzü para kazanma hırsıyla kapatarak ilerlediğiniz sürece başarının sizden uzak olacağını unutmamalısınız.

Planlı ve istikrarlı bir şekilde ilerleyerek ve sürekli kendinizi geliştirerek, piyasada yaşananlardan haberdar olarak hareket ettiğinizde, birikimlerinizi kazançlı şekillerde değerlendirebilirsiniz. Böylelikle geleceğinize çok daha başarılı bir şekilde yatırım yapmış olacaksınız.

En önemlisi de bir ya da birkaç kez borsada kaybetmiş olmanız sizi yıldırmamalıdır. Borsanın size para kaybettiren bir yer olduğunu düşünmeyin. Eğer kendinizi buna odaklarsanız risklerin önüne geçmeniz de mümkün olmaz. Unutmayın ki önünüze çıkan her türlü riski azaltmak da artırmak da kendi elinizdedir.