Borsa Nasıl Oynanır, Nasıl Para Kazanılır?
  1. AnaSayfa
  2. Döviz Borsası

Döviz Kuru Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Döviz kuru; yerel paranın, yabancı bir döviz karşısındaki değeridir. Uluslararası ticaretin olmazsa olmazıdır. Yatırımcıların ise en çok tercih ettiği enstrümandır. İşte bu konuda bilmeniz gerekenler:

Döviz Kuru Nedir? Çeşitleri Nelerdir?Bir ülkenin, başka bir ülke ile ticaret yapabilmesi için elinde yabancı para birimi bulundurması gerekir. Örneğin; Türkiye, ABD ile ticaret yaptığı için elinde dolar bulundurmalıdır. Bu dolar ve diğer yabancı paralara döviz deriz. Türk lirasının bu dövizler karşısındaki değeri ise döviz kurları üzerinden takip edilir.

Ülkeler paralarını, dolar gibi yabancı bir paranın değerine sabitleyebilir. Bu durumda yerel paranın sadece belli bir aralıkta dalgalanmasına izin verilir. Buna sabit kur sistemi denir. Dalgalı kur ise para birimlerinin serbestçe dalgalanmasına izin verilmesi demektir. Tüm bu ilişkiler ve konular ise döviz piyasalarının temelini oluşturur.

Döviz işlemlerindeki başarınızın temelini oluşturacak bilgileri sizlerle paylaşmak istiyoruz. Bu kapsamda döviz kuru nedir, çeşitleri nelerdir inceleyelim.

Döviz Kuru Nedir?

Döviz Kuru Nedir?Kur, dövizlerin uluslararası para birimleri cinsinden değerini veya miktarını ifade eden bir kavramdır. Örnek vermek gerekirse; doların Türk lirası cinsinden değeri, Dolar kuru ile gösterilmektedir.

Aynı şekilde Euro cinsinden değeri de Euro/TL kuru şeklinde hesaplanmaktadır. Yatırımcılar bu dövizler arasındaki fiyat farklılıklarından kar elde etmenin peşindedir ve ceplerindeki para ile avantajlı gördükleri dövizleri alıp – satmaktadır. Yatırımcıların işlem yaptığı döviz fiyatları ise döviz kuru denmektir.

Hafif bir karmaşa yaşandığında hemen duyduğumuz dolar kuru; doların Türk lirası cinsinden karşılığıdır. Dolar 6 lira olduğunda, Dolar/TL kuru bu seviyede olduğu anlaşılır. Yatırımcılar cebinde bulunan 60 lira ile 10 dolar satın atabilir ve doların değeri 6,1 olduğu zaman 61 Türk lirasına sahip olurlar. Bu şekilde de 1 lira kar edilir.

Ülkelerin ekonomik koşulları, politikaları, merkez bankaları gibi birçok etken, döviz kurları üzerinde etkili olur. Yani ülkemizde söz konusu olan politik belirsizlik, Türk lirasının değer kaybetmesine neden olurken, Dolar/TL kurunun değer kazanmasına neden olur.

Aynı zamanda doların, açıklanan veriler ve ekonomik iyileşmeler ile güçlenmesi de dolar kurunun artmasına neden olmuştur. Bu şekilde de dolar/TL kurunun 3 seviyesinin üzerine nasıl çıktığını anlayabilirsiniz.

Döviz Kuru Çeşitleri Nelerdir?

Döviz Kuru Çeşitleri Nelerdir?Döviz kurları basit bir şekilde 2 türe sahiptir. Bunlar düz veya dolaysız kur ile çapraz veya dolaylı kurdur.

Düz veya dolaysız kur, yabancı para biriminin yerel para cinsinden açıklanmasıdır. Örneğin; Dolar/TL kurunun 6 lira olması, Euro/TL kurunun 7 lira olması gibi.

Çapraz veya dolaylı kur ise iki farklı para birimi arasındaki oranın, başka bir para birimi cinsinden ifade edilmesidir. Bir başka deyişle birden fazla para biriminin tek bir para birimi üzerinden hesaplanmasıyla elde edilen kurdur.

Çapraz kur konusu biraz kafa karıştırabilir. Ancak bunu bir örnek ile ifade ettiğimizde çok daha iyi anlayacaksınız.

  • 1 Dolar = 0,80 Euro
  • 1 Dolar = 5 TL

İki farklı döviz kuru eşitliğimizde var. Bu verileri kullanarak, 1 Euro’nun kaç TL olduğunu hesapladığımızda çapraz kuru bulmuş oluyoruz.

Basit bir şekilde 1 doların 0,80 Euro’ya ve 5 TL’ya eşit olduğunu söyleyebiliriz. Bu durumda 0,80 Euro’nun da 5 TL’ye eşit olduğunu biliriz. Ancak 1 Euro’nun kaç TL olduğunu bulmak için oran orantı yöntemini kullanmalıyız. Yani “0,80 Euro 5 TL ise 1 Euro kaç TL” diye sorar ve 5 5 / 0,80 hesabından 6,25 lira sonucunu elde ederiz.

Ancak elde edeceğimiz başka veriler de varsa şu şekilde birkaç adımda hesaplamakta yarar vardır:

Bunun için öncelikle 1 Euro’nun kaç dolar olduğunu bulmalıyız. Bunun için “1 dolar 0,80 Euro ise 1 Euro kaç dolardır?” diye oran orantı yöntemiyle sonucu 1 / 0,80 = 1,25 dolar olarak buluruz. (1 Euro = 1,25 Dolar)

Daha sonra dolar cinsinden bulunan bu değere karşılık gelen TL miktarını bulmalıyız. Bunun için “1 dolar 5 TL ise 1,25 dolar kaç TL’dir” diyerek, oran orantı yöntemiyle 1,25 * 5 = 6,25 TL sonucuna ulaşırız.

En nihayetinde uygun bir eşitlik elde ederek, 1 Euro’nun 6,25 TL olduğunu buluruz.

Döviz Kuru Sistemleri Nelerdir?

Döviz Kuru Sistemleri Nelerdir?Ülkemizde kurlar 3 farklı şekilde belirlenir. Bunlar; merkez bankası kurları, banka ve özel finans kuruluşları tarafından belirlenen kurlar, serbest piyasa kurlarıdır.

Ülkemizde genellikle karşılaştığımız gibi Merkez Bankası kurlara müdahalede bulunmaktadır. Bu müdahaleler ise 3 grupta açıklanmaktadır.

  • Birincisi esnek piyasa döviz kuru sistemidir. Merkez Bankası, piyasaya müdahale etmeden kurun serbestçe dalgalanmasına izin verirse esnek döviz sistemi oluşmaktadır.
  • Diğer bir sistem ise sabit kur sistemidir. Merkez Bankası, piyasaya müdahale eder ve kuru belli bir dengede tutar.
  • Üçüncü sistem ise denetimli kur sistemidir. Bu sistemde de Merkez Bankası piyasadaki kur dalgalanmalarını denetim altına almayı amaçlamaktadır.

Döviz Kurları ile ilgili Terimler

Döviz Kurları ile ilgili TerimlerDöviz kurlarında meydana gelen yükseliş, düşüş ve eskiye geri dönüş için farklı terimler kullanılır. Devalüasyon, revalüasyon gibi terimler, bu durumları açıklayan terimlerdir.

Devalüasyon, sabit kur sistemlerinde ödemeler dengesi açık veren ülkenin, yerli para biriminin dış satın alma gücünün, hükümet tarafından alınan bir kararla düşürülmesidir. Yani devletin resmi para biriminin, diğer ülke dövizleri karşısında değer kaybettirilmesidir.

Revalüasyon ise devalüasyonun tam tersidir ve resmi para biriminin diğer ülke para birimi karşısında değer kazandırılması işlemidir.

Bunlar dışında duyacağınız başka kur tanımları da vardır. Efektif kur bunlardan bir tanesidir. Yabancı paranın ulusal para karşısındaki değerine verilen addır. Alış ve satış olmak üzere iki şekilde uygulanır. Döviz almak için efektif alış, satmak için efektif satış kuru uygulaması yapılır.

Nominal döviz kuru ise enflasyon oranı hesaba katılmadan yabancı bir para biriminin yerli para birimi karşısındaki değeridir. Piyasada geçerli olan kurdur.

Nominal efektif döviz kuru, belli kriterlere göre seçilen döviz kurlarının uygun bir ağırlıklandırma yöntemi ile elde edilmiş ortalamasıdır. Örneğin; ülkemizin dış ticaretinde önemli payı bulunan ülkelerin para birimlerinden oluşan sepete göre TL’nin ağırlıklı ortalama değeridir.

Reel kur, nominal kura enflasyon oranlarının eklenmesiyle oluşan kur değeridir. Yani yerli para biriminin, yabancı para karşısında satın alma gücüne göre hesaplanmasıdır. Hesaplamasında kullanılan formül şu şekildedir:

  • Reel kur = E * (Pf / P)
  • E = Nominal kur
  • Pf = Yabancı ülke TÜFE’si
  • P = Yerel TÜFE

Bu hesaplama yapılırken, belli bir yıl baz alınır ve fiyatlar genel düzeyi 100 olarak kabul edilir. Yani enflasyon yüzde 2 ise 100’den 102’ye çıktığı şeklinde hesaba katılır.

Reel efektif kur ise nominal efektif kurun ülkeler arasındaki fiyat ve maliyet farklarıyla düzeltilmiş halidir. Nominal efektif kurdaki nispi fiyat etkilerinin arındırılmasıyla oluşan ortalamadır. Reel efektif döviz kuru, ülke ekonomisi hakkında daha fazla bilgi verdiği için merkez bankası tarafından uygulanacak kur politikasıdır.

Döviz Kurlarını Etkileyen Faktörler

Döviz Kurlarını Etkileyen FaktörlerDöviz kurları, kendini oluşturan para birimlerinde görülen değişimlerden direkt olarak etkilenir. Üstelik bazen bu diğer dövizlere doğru yayılma etkisine de sahiptir. Örneğin; Türkiye ile ABD arasında yaşanan bir gerginlik sonucunda dolar kuru yükselirken, TL değer kaybedebilir. Bu durumda, diğer dövizlerin de TL karşısındaki değerlerinde artış gözlenebilir.

Peki, döviz kurları hangi faktörlerden etkilenir?Bu faktörleri en kısa haliyle şu şekilde sıralayabiliriz:

  • Arz ve talep faktörü
  • Faiz oranları
  • Enflasyon
  • Politik ve siyasi olaylar
  • Ödemeler dengesi
  • Sermaye hareketleri

Dövizleri etkileyen faktörler hakkında detaylı bilgileri bu yazıdan alabilirsiniz.

Döviz Kurları Ekonomiyi Nasıl Etkiler?

Döviz Kurları Ekonomiyi Nasıl Etkiler?Döviz kurlarını etkileyen faktörler olduğu gibi döviz kurlarının da ülke ekonomisi üzerinde etkileri vardır. Bunu anlamanın en iyi yolu ise Türkiye ekonomisinde 2018 – 2019 yılları arasında yaşanan gerginliklere bakmaktır. Bu dönemde yaşanan gerginlikler, “2018-2019 Döviz Krizi” olarak anılmıştır.

Dövizlerdeki dalgalanmalar, dalgalı kur sisteminin en doğal sonucudur. Aynı zamanda döviz değerlerinde görülen dalgalanmalar, ülkenin ekonomik faaliyetleri ile yakından ilgilidir.

Döviz kurlarında görülen değişimler ilk başta turizmi etkiler. Örneğin; Türkiye’den Avrupa’nın bir ülkesine gitmek büyük bir masraftır. Bir şişe suya 3 Euro vermek, TL cinsinden yaklaşık 20 lira vermek demektir. Dolayısıyla döviz kurunun yükselmesi, yerel tarafı kötü etkileyecektir.

Aynı zamanda ülkenin uluslararası ticaretinde veya ithalat-ihracatında dalgalanmaya neden olacaktır. Genel olarak zayıf para birimi ihracatı teşvik edecektir. İthalatı ise daha pahalı hale getirecektir. Dolayısıyla merkez bankalarının döviz kurlarındaki dalgalanmaları kontrol altına almak istemelerinin nedenleri bu etkileridir. Döviz kurlarının ekonomiye etkileri hakkında buradan detaylı bilgi alabilirsiniz.

Döviz Kurlarının Belirlenmesi

Döviz Kurlarının BelirlenmesiDöviz kurları, en basit haliyle arz ve talebe göre belirlenir. Yani bir ülkenin döviz kuru, elinde bulundurduğu yabancı para miktarına bağlıdır. Eğer ülkenin elinde yeteri kadar yabancı para yoksa cari açık var demektir. Aynı şekilde vatandaşın veya şirketlerin döviz talebi karşılanamıyorsa ülkenin cari açığı yüksektir.

Bu şekilde cari açığı yüksek olan ülkelerde döviz kuru yükselecektir. Aynı şekilde iç piyasadaki döviz ihtiyacı karşılanamazsa yerel para değer kaybederek, yabancı paralar yükselecektir. Tüm bunlar ise uluslararası döviz kurlarının belirlenmesinde önemli kriterlerdir. Bu konular hakkında detayları şu yazıdan öğrenebilirsiniz.

Döviz Kurlarına Nasıl Yatırım Yapılır?

Döviz Kurlarına Nasıl Yatırım Yapılır?Döviz kurlarına yatırım yapmak, bir döviz bürosuna gidip cebinizdeki TL ile dolar veya Euro almak demektir. Bu yatırımı en basit haliyle döviz bürolarında ve bankalarda yapabilirsiniz. Bankalarda da döviz mevduat hesapları açtırarak buralarda döviz biriktirebilirsiniz.

Daha gelişmiş döviz yatırım yöntemleri de vardır. Bunlar ise forex piyasası ve VİOP’tur. Forex piyasası genel olarak uluslararası döviz piyasası olarak anılır. Yüksek işlem hacmi ve likiditesi ile dövizlerde görülen değişimlerin en iyi şekilde değerlendirileceği piyasadır. Ancak ülkemizde forex piyasasına giriş teminatının 50.000 lira olması nedeniyle yatırımcısı VİOP işlemlerine yönelmektedir.

VİOP ise vadeli işlemlerin yapıldığı ve Borsa İstanbul çatısı altında faaliyet gösteren bir piyasadır. Burada doğrudan dolar kuru almak yerine dolar kuruna dayalı vadeli işlem sözleşmelerini alıp satarsınız. Bu sözleşmelerin şartları belirlenmiştir ve işlemler buna göre gerçekleştirilir.

Döviz kurları ile hangi piyasada işlem yapacağınız tamamen size kalmıştır. Bütün yöntemler hakkında biraz araştırma yaparak kendinize en uygun yöntemi geliştirebilirsiniz. Kararınızı verdikten sonra kendinizi biraz daha geliştirmeye ihtiyacınız olduğunu unutmamalısınız.

Okur Yorumları

Sponsorlu | 2023/4Ç Kar/Zarar %36.13/63.87%
Doviz Yatırımı
Sponsorlu | 2023/4Ç Kar/Zarar %36.13/63.87%
Doviz Yatırımı
AL SAT
Sponsorlu | 2023/4Ç Kar/Zarar %36.13/63.87%