Hisse senetleri, birçoğumuzun iştahını kabartan yatırım araçlarıdır. Peki, yüzlerce hisse arasından hangisini seçeceğiz? Bu soruya karambole cevap veremeyiz. Yapmamız gereken bazı araştırmalar sonucunda en doğru cevabı verebiliriz.
Fiyat/kazanç oranı, hisse seçimi için bakacağımız noktalardan birisidir. Aracı kurumlar da belli zamanlarda hisselerin F/K oranlarını hesaplayıp, raporlarında yayınlarlar. Elbette tek başına bir işe yaramaz. Ancak bize fikir veren ayrıntılardan birisini oluşturur.
Şimdi fiyat kazanç oranı ile ilgili bilinmesi gerekenlere geçelim:
Fiyat Kazanç Oranı (F/K) Nedir?
F/K oranı, bir şirketin cari hisse fiyatını, hisse başına kâra göre ölçer. Bu şekilde şirkete bir değer vermeye yarar. Hisse başına kâr, şirketin dönem kârının pay sayısına bölünmesiyle bulunan, pay karşılığı kazançtır.
Bir başka açıdan bakıldığında ise F/K oranı 15 olan bir şirketin hisse başına elde edeceği her 1 liralık kâr için yatırımcıların 15 lira ödemeye razı olduğunu gösterir. Bu nedenle şirketin itibarı olarak da görülmektedir.
Yatırımcılar ve analistler, aynı sektöre ait iki şirketin karşılaştırmasını yaparken bu orandan yararlanırlar. Hisse fiyatının, pay başına öngörülen kazancı doğru bir şekilde temsil edip etmediğini de belirlemek için kullanılır.
F/K oranı, şirketin geçmiş kayıtlarını karşılaştırmaya da yarar. Fiyatın kazanca oranı, hisselerin pahalı mı yoksa ucuz mu olduğunu gösterir. Elbette sadece bu orana bakarak bir hisseyi değerlendirmek mümkün değildir.
Yüksek bir F/K oranı, şirketin hisselerinin aşırı değerlendiği anlamına gelebilir. Ayrıca yatırımcıların gelecekte yüksek büyüme beklentisi olduğunu da gösterebilir. Ancak zarar açıklayan şirketlerde bu orana bakmak bir şey ifade etmez.
F/K Oranı Nasıl Hesaplanır?
Fiyat/kazanç oranı, hisse fiyatının hisse başına kâra bölünmesiyle bulunuyor. İkinci bir yöntem olarak şirketin piyasa değerinin net kâra bölünmesi sonucunda da elde edilir.
Hemen bir örnek ile bu oranın hesaplanma yöntemine göz atalım:
ABC şirketinin 500.000 TL’ye kurulduğunu ve yüzde 40 oranında halka arz edildiğini düşünelim. Bir yıl sonunda 50 bin TL net kâr ettiğini ve piyasadaki hisse fiyatının 5 lira olduğunu varsayalım.
İlk hesaplamayı F/K = Piyasa Değeri / Net Kâr formülüne göre yapalım.
- Piyasa değeri = Hisse Fiyatı * Hisse Sayısı
- PD = 5 * 500.000 = 2.500.000 TL
- F/K = 2.500.000 / 50.000 = 50
F/K = Hisse Fiyatı / Hisse Başına Kâr formülüne hesaplama şu şekildedir:
- Hisse Fiyatı = 5 TL
- Hisse Başına Kâr = Dönem Kârı / Pay Sayısı olduğu için 50.000 / 500.000 = 0,1 TL’dir.
- Bu durumda F/K = 5 / 0,1 = 50
Görüldüğü gibi iki hesaplama yönteminde de 50 sonucuna ulaşılmıştır. Bu orana tarihsel fiyat kazanç oranı denmektedir. Burada bilmeniz gereken noktalardan birisi, şirketin toplam hisse sayısı, ödenmiş sermayesi kadardır ve 1 nominal değer baz alınır.
50 değeri, bu kadar yıl sonra yatırdığınız tüm parayı geri alacağınız anlamına gelir. Ancak şirket için koşullar sürekli değişkendir. Yani hisse fiyatı sürekli 5 TL olarak kalmayacaktır. Bu nedenle gelecek dönemler için tahmini hesaplamalar da yapılabilir.
Hesaplama kapsamında, bir şirketin fiyat kazanç oranının nelerden etkilendiğine de göz atalım. Bunlar; şirketin kârındaki tarihsel büyüme oranları, ortalama temettü ödeme oranları, tahmini ve istikrarsız kâr, finansal kaldıraç, beta katsayısıdır.
Fiyat Kazanç Oranı Nasıl Yorumlanır?
Çarpan olarak da tanımlanan F/K oranının temel belirleyicisi, şirketin kazançlarındaki büyüme oranıdır. Bunun içinde şirketin taşıdığı risk de vardır.
F/K, şirketin risk durumu ile ters orantılıdır. Kârdaki büyüme ile de doğru orantılı olmaktadır. Bu bilgiye göre şirketin ve hissesinin durumu yorumlanabilir.
Yüksek F/K, gelecek dönem kâr oranlarının yüksek olacağı beklentisine işaret eder. Aynı şekilde nakit akımlarını da beklentiden daha düşük oranda iskonto ettiğini gösterir.
Bir hissenin F/K oranı yüksekse fiyatının yüksek olduğu düşünülür. Eğer oran düşükse fiyatın ucuz kaldığı şeklinde yorumlanır. Yine de cari hisse fiyatı ile elde edilen kârın doğru orantılı olması fikrine dayanır.
Piyasanın kötümser tahminlerine dayandırılan ve risk faktörü farklı paylar için eşitlendiği takdirde düşük F/K oranına sahip hisseyi almak, beklenen getiri oranının üstünde bir verime işaret eder.
Yatırımcılar F/K oranını kullanarak, dönem sonu tahmini fiyat ile cari piyasa fiyatını karşılaştırarak, hissenin gerçek değerinin üstünde veya altında işlem gördüğünü anlayabilir. Bu şekilde alım, satım veya elde tutma kararı verebilir.
Örneğin; ABC şirketinin hisse başına kârı 10 TL ve F/K oranının 5 olduğunu düşünelim. Bu durumda 10 * 5 eşitliğinden hissenin gerçek fiyatının 50 TL olduğu sonucuna varılır.
Hisse fiyatı 40 liraysa gerçek değerinin altında işlem görüyor demektir ve alım kararı verilebilir. Eğer 60 liraysa gerçek değerinin üstünde işlem görüyordur ve satış kararı alınabilir.
Yorum konusunda bilmeniz gereken bir diğer bilgi; yüksek F/K oranı olup, yükselişini sürdüren şirketlerdir. Bunların ortaklık gibi bir hikayesi olduğu için yükseliş devam edebilir. Aynı şekilde yapılan yatırımlara bağlı gelecek dönemlerde kâr artışı beklenebilir.
Tüm bu nedenlere bağlı olarak F/K oranına göre hisse alım satım kararı verilmemelidir. Çünkü her sektörün dinamikleri ve kârlılık oranları farklıdır. Bu oran bir performans göstergesidir ve sektördeki diğer şirketlerin oranlarıyla karşılaştırılmalıdır. Ayrıca sektör ortalamasına da bakılmalıdır.
F/K Oranı ile Ucuz ve Pahalı Hisse Analizi Nasıl Yapılır?
Yukarıda F/K oranı ile bir hissenin gerçek değerinin altında veya üstünde işlem gördüğünü anlayabileceğimizi söylemiştir. Bu yorum için F/K oranı sıklıkla kullanılır. Ancak tek başına yatırım kararı vermeye yaramaz.
Şirketin yıllık kârına göre son F/K oranı, hisseye yatırdığınız parayı ne kadar sürede amorti edeceğinizi gösterir. Eğer oran düşükse daha kısa sürede amorti edeceği bilgisini verir.
Aynı şekilde tarihsel F/K oranına baktığınızda ise şirketin son verisi üzerinden ortalamalara göre ucuz mu, yoksa pahalı mı olduğunu anlayabilirsiniz.
F/K oranlarını, borsa ortalamasına göre karşılaştırarak da bilgi alabilirsiniz. Bunun için şirketin F/K oranının, borsa ortalamasının altında mı, üstünde mi olduğuna bakmalısınız. Altındaysa genele göre ucuz, üstündeyse genele göre pahalı demektir.
Ucuz – pahalı hisse karşılaştırması için sektör ortalamasını da kullanabilirsiniz. Buna göre; şirketin F/K oranı sektör ortalamasının altındaysa sektöre göre ucuz, üstündeyse sektöre göre pahalı anlamına gelir.
