Paraya olan bağımlılığımız, onu değerli kılmak için yeterli bir sebep. Yaşam tarzımız, harcamalarımız, sahip olduklarımız veya olamadıklarımız aslında para ile olan ilişkimizin durumunu gösteriyor.
Hemen herkes aylık belli bir miktar kazanıp, bunun bir kısmını giderlerine harcıyor. Cebinizden çıkan para olunca, hesap kitap yapmak da bir mecburiyet haline geliyor.
Muhtemelen her ay belli kararlar alıyor, “Şu kadar parayı kenara atacağım” ile başlayan cümleler kuruyorsunuz. İşte, asıl meselenin bunu uygulamak olduğunu biliyor ve harekete geçmek istiyorsanız bu içeriğimiz tam size göre! Aşağıda, kişisel bütçe planı yapmanızı kolaylaştıracak bazı önerilerde bulunacağız;
1. Bütçe Planı Yaparken Dikkate Almanız Gerekenleri Belirleyin
Kendinize özel bir bütçe planı hazırlarken göz önünde bulundurmanız gereken bazı faktörler vardır. Bunlar; gelir, gider, denge ve hedeftir.
Bu unsurlardan aslında yukarıda bahsettik. Gelin, planlı bir bütçeye sahip olmada bunların ne gibi etkileri olduğunu inceleyelim.
Gelirimiz Neyi İfade Ediyor?
Aylık cebinize giren bir miktar para olmasaydı bir bütçeden söz edemezdiniz. Elinize geçen para aslında giderlerinizle başa çıkmanız için bir fırsattır.
Net gelirinizi belirlemelisiniz. Ardından, planlı bir bütçe oluşturmada diğer aşamalara geçebilirsiniz.
Giderlerimiz Neyi İfade Ediyor?
Bir ay boyunca cebinizden çıkan miktarın tamamı giderinizi ifade eder. Faturalarınız, vergi ödemeleriniz, kredi borçlarınız, kiranız, ev ihtiyaçlarınız kısacası her türlü maliyetinizi giderleriniz olarak düşünebilirsiniz.
Giderlerini bilmeyen bir birey harcamalarını takip edemez. Bütçe planı oluştururken her türlü giderinizi hesaba katmanız gerektiğini unutmamalısınız.
Denge Nasıl Belirlenecek?
Faydalı bir bütçe planı yapmak istiyorsanız muhakkak dengeyi sağlamanız ve bunu korumanız gerekir. Dengeden kastımız elbette gelir ve giderler arasındaki dengedir.
Giderlerin gelirden fazla olması değil, gelirlerin giderlerden fazla olması istenen durumdur. Harcamalarınızı buna göre yapmalısınız.
Hedeflere Nasıl Ulaşılacak?
Bütçenizi hazırlarken dikkate almanız gereken temel noktalardan biri hedef belirlemektir. Belki kredi borcunuzu ödemek için belki de bir eve sahip olmak için birikim yapmaya karar verebilirsiniz.
Tüm bunlara rağmen kendinize bir yol çizmekte zorlanıyorsanız, bunun da çözümleri mevcut. Microsoft Excel için bütçe planlama şablonlarından destek alabilir, bilgisayar ortamında mali durum analizi yapabilirsiniz.
2. Sizi Bütçe Planlamaya İten Sorunları Bulun
Para biriktirme denen eylem sizin için başarısızlıkla sonuçlanıyorsa burada durup düşünmenizde fayda vardır.
Demek ki bir şeyler sizi zorladı ve siz de birikime ve plan yapmayı gerekli gördünüz. Peki, ne oldu da bunu yapma gereği duydunuz? Aşağıda listeleyeceğimiz durumlar başınıza geliyorsa derhal bütçe planı için harekete geçmelisiniz;
Bir Sonraki Maaşınız için Gün Saymak
Henüz maaşınızı yeni aldınız ve daha ayın ortasına gelmeden paranız bitti. Kolaylıklar dileriz, zor günler sizi bekliyor. Elbette bunları moral bozmak için söylemiyoruz, sizi önlem almaya teşvik ediyoruz.
Eğer, aldığınız paranın nereye gittiğine dair bile bir fikriniz yoksa ve bundan şikayetçiyseniz bir şeyleri yoluna koymanın zamanı gelmiş demektir.
Yapmanız Gereken Ödemelerle Başa Çıkamamaktan Yakınmak
Kredi borçlarınız, faturalarınız, ev kiranız, mutfak ihtiyaçlarınız, belki de tatil planlarınız varken maddi konuda karamsarlığa kapılıyor olabilirsiniz.
Cebinizdeki paranın bunların hangi birine yeteceğini düşünüyorsanız, bütçe planı yapmanızı öneririz.
Tasarruf Etmede Başarılı Olamamak
Kullandığınız her şeyde tasarruf edebilmek yalnızca sizin elinizdedir. Evinizdeki elektrikten dolabınızdaki giysilere kadar her şeyde tasarruf edebilirsiniz.
Bu konuda başarılı olamıyor ve bir yerlerde eksiklik olduğunu düşünüyorsanız sizi planlı olmaya davet ediyoruz.
Paranın Ellerinizden Kayıp Gittiğini Düşünmek
“Paranın hiç değeri yok” söylemini çok kez duymuşsunuzdur. Belki de çoğu zaman buna sonuna kadar katıldınız.
Her ay ödemelerinizle başa çıkamayıp kara kara düşünüyorsanız bir yerlerde önlem almanın faydasını göreceksiniz.
3. Planlı İlerleyin
Söz konusu gelir ve giderleriniz olunca bir plan yapmadan yol almanız sağlıklı olmayacaktır. Size her ne kadar klişe gelse de birtakım şeyleri belirlemeli ve kendinize bir yol çizmelisiniz.
Bütçenizi Tanımak
Atalarımızın da dediği gibi ayağınızı yorganınıza göre uzatmalısınız. Birkaç ay kendinizi gözlemleyin. Eğer giderleriniz gelirlerinizden fazlaysa bir şeyler yapmalısınız.
Öncelikle cebinize giren miktarı ve maliyet grubunda değerlendirebileceklerinizi bilmelisiniz. Bir not defterinin iki farklı sayfasına gelir ve giderlerinizi yazın.
İki kalemi de incelediğinizde giderlerinizin gelirinizden az çıktığını görüyorsanız ne mutlu! Bu, ufak da olsa birikim yapmanız için iyi bir fırsattır.
Kalem-defterle bu hesabı yapmak size biraz ilkel gelebilir. Dilerseniz, Google Play’in bütçe hesaplama uygulamalarını mobil cihazlarınıza indirebilirsiniz.
Bu tarz uygulamalar ile aylık gelir ve giderlerinizi takip etmek artık daha kolay. Bu sayede kendinizi programlayabiliyorsunuz.
Hedef Belirlemek
Paranızı yönetmeyi bilmezseniz maddi sıkıntılar kaçınılmaz olur. Bu da yalnızca hedef belirlemekle yapılabilir.
Örneğin; Ocak ayında maddi sıkıntı çektiyseniz Şubat’ta bunu yaşamamak için sizi sıkıntıya sokan etkeni tespit edin. Mart ayı için kendinize bir hedef koyun. Bunu nasıl yapabileceğiniz konusunda bir fikriniz yoksa size yardımcı olabiliriz.
Eğer zorunlu ihtiyaçlarınız karşılanmış (kira, faturalar, eğitim, beslenme, ulaşım, iletişim…) ve elinizde az da olsa para kalmışsa, bunu mutlaka bir kenara atın.
Her ay bir önceki aydan daha fazla birikime ayırmaya odaklanın. Böylelikle kolaydan başlamış olacak ve birikim için ayırdığınız miktar arttıkça daha az zorlanacaksınız.
Elbette hedefiniz bir ev veya bir araba sahibi olmak da olabilir. Gelir-gider arasındaki dengeyi kurduğunuz sürece bunu da yapabilirsiniz.
İstikrarlı Olmak
Karar almaktan daha önemli bir şey varsa o da bunun arkasında durmaktır. Bütçe planının kilit noktalarından biri hedeflerden vazgeçmemektir.
Birçok konuda bir adım atabilir fakat devamında bunu sürekli kılamayabiliriz. Bazen yeni kararlar alırız ama kısa süre sonra bunlardan vazgeçeriz.
“İstikrarlı olun” demekle bunu yapabilmenin mümkün olmadığını biliyoruz. Bahanelere yer vermeyin. Aylık kazancınız ne olursa olsun birikim yapabileceğinizi unutmayın. İrade sahibi olmalı ve kendinizi yapabileceğinize inandırmalısınız.
Kontrolü Elden Bırakmamak
Bütçenizi düzene sokmaya karar verdiyseniz ve bunun biraz olsun faydasını görüyorsanız doğru yoldasınız demektir. Bütçeniz için bir planlama yapmış, tüm borçlarınızdan kurtulmuş ve rahata ermiş olabilirsiniz.
Harcama alışkanlıklarınıza sadık kalmalısınız. Kontrolü elden bıraktığınızda eski alışkanlıklarınıza dönmeniz de kaçınılmaz olur. Kendinizi sabırlı olmaya odaklayın.
Sınırlar Belirlemek
Eski zamanlarda her şey zordu. Fakat gelişen teknolojinin hayatımıza dahil olmasıyla birlikte bütün işlerimizi çok daha kolay yolla yapabilir hale geldik. Mesela, günümüzde parayı biriktirmek için kilitli kumbaralara atmanız gerekmiyor.
Aslında şunu söylemek istiyoruz; Maaşınızı aldığınız bankaya nasıl giderleriniz için otomatik ödeme talimatı veriyorsanız bunu birikim için de yapabilirsiniz.
Örneğin 5000 TL maaş alıyorsunuz. Bunun 4750 TL’sini harcamalarınız için kullanıp, geri kalan 250 TL’yi vadeli birikim hesaplarına aktarmasını bankanızdan isteyebilirsiniz. Bu düzene alıştığınızda miktarı isteğinize göre artırabilirsiniz.
Özel Durumları Göz Ardı Etmemek
Hayatımız her zaman planladığımız gibi gitmez. Olumlu ya da olumsuz gelişmeler bazen bizi bütçe planlamamızdan alıkoyabilir.
Örneğin; evleneceğinizi ve düğün hazırlıklarına başladığınızı düşünün. En mutlu gününüzde ciddi maliyetlere katlanmak durumunda kalacaksınız.
Düğün için bütçeleme planınızı oluşturarak ne kadar paraya ihtiyaç duyduğunuzu belirleyebilirsiniz.
Fiyat karşılaştırma siteleri ile yaşadığınız yerdeki düğün salonlarının en uygun fiyatlarını görebilirsiniz. Örneğin; Armut.com bölgesel düğün salonu fiyatlarını vermektedir. Bunlara bakarak uygun seçenekleri değerlendirebilirsiniz.
4. Harcamalarınıza Dikkat Edin
Önemli olan çok para kazanmak değil, elindekinin kıymetini bilmek ve onu en verimli şekilde kullanmaktır. “Kişisel finans yönetimi” dediğimiz olay da aslında budur. Bu konuda yapılan hatalar kişiye ekonomik bunalımı beraberinde getirir. Sizlere daha doğru harcamalar yapabilmeniz için bazı öneriler;
Kredi Kartını Gereksiz Kullanmamak
Para biriktirme konusunda en fazla önem taşıyan bu kriter, dikkate alınmadığı takdirde adeta başımıza bela olabiliyor. Planlı bir bütçeniz olsun istiyorsanız, size tavsiyemiz kredi kartını hiç kullanmamanız.
Mevcut kartlarınızı kaldırıp atmanın kolay olmadığını biliyoruz. Bunu yapamıyorsanız kullanımı minimuma indirin. Fakat unutmayın ki kartı kullanmayı bilmiyorsanız, bütçeniz zarar görmeye devam edecektir.
Ödeme yaparken kredi kartını uzattığınızda para gitmediğini görmek sizi vicdanen rahat ettiriyor olabilir. Fakat bedava alışveriş yapmadığınızın farkına varmalısınız.
Ay sonunda gelecek olan ekstreyi ödemek durumunda kalacağınızı aklınızdan çıkarmayın. Çok fazla borcunuz varsa bankanızla iletişime geçerek borcunuzu yapılandırabilirsiniz. Kartınızın limitini düşürmeyi deneyebilirsiniz.
İhtiyaç Dışı Alışverişlerden Kaçınmak
Temel ihtiyaçlarınız dışında aldığınız her şey keyfidir. Büyük olasılıkla istekleriniz doğrultusunda alınmıştır. Bütçe planı yaparken ihtiyaçlarınıza göre değil de isteklerinize göre harcama yaparsanız başarılı olma olasılığınız o kadar azalır.
Bufftett’ın da dediği gibi ihtiyaç dışı yaptığınız satın alımlar size maddi sıkıntılar getirebilir.
Borç ve Birikim Arasında Denge Kurmak
Çok fazla borçlanıyorsanız bütçe açığınız var demektir. Eğer elinizdeki paranın büyük kısmını birikime ayırıyor, ardından da ödemelerinizi yapamadığınızdan şikayet ediyorsanız bu hatalı bir davranıştır. Beraberinde de borç almak durumunda kalırsınız.
Bir tanıdığınızdan borç istemek bir alışkanlık haline gelmişse ya da bunun size verdiği rahatlığa alışmışsanız gerekirse şunu yapın; O kişiden bir daha size borç vermemesini rica edin (Ta ki ciddi anlamda ihtiyacınız olana kadar).
5. Gereken Desteği Almaktan Çekinmeyin
İnsan, yaşamının her döneminde yardıma ihtiyaç duyar. Bu bazen bir yakınımızdan, bazen ailemizden, bazen de hiç tanımadığımız birinden gelebilir. Bu konuda bahsettiğimiz elbette birinin size ekonomik yardımda bulunması değil.
Konunun Uzmanına Danışmak
Bütçenizi planlamanız için bu alanda deneyimli kişilerden yardım alabilirsiniz. İster bir uzman, ister eğitimli biri olsun sizden desteğini esirgemeyecektir.
“Bir türlü tutumlu olamıyorum” diye sızlanmak yerine uzman desteği alarak daha az para harcayan birine dönüşebilirsiniz.
Kişisel Gelişim Kitapları Okumak
Her konuda olduğu gibi bu alanla da yazılmış kitaplar bulunmaktadır.
Tutumlu olma ve planlı bir bütçe oluşturma konusunda problem yaşıyorsanız bunun için bu tarz kitapları kütüphanenize eklemenizi öneririz.
Bilgi Birikimini Artırmak
Ticaretin doğduğu günden bu yana para değerli bir araç olmuştur. Geçmişten günümüze birikim yapma, daha çok para kazanma, parayı verimli kullanma ve bütçe planlama gibi konularda araştırmalar yapılmıştır.
Bu konular üzerine yazılıp çizilen ne varsa okuyabilirsiniz. YouTube aracılığıyla bu konuda size yardımcı olabilecek videolardan faydalanabilirsiniz. Unutmayın ki, çok araştırma yapmak bilgi birikiminizi artırır.
Tavsiyelere Açık Olmak
Deneyim kazanmanın sonu yoktur. Yaşadıkça öğrenmeye devam edersiniz. Henüz yeni çalışma hayatın atılmış olabilirsiniz. Belki de kendi paranızı kazanmaya başlamanız üzerinden fazla zaman geçmedi.
Dolayısıyla tecrübeli olmayabilirsiniz. Nereye ne harcadığınızı bilmiyor, takip edemiyor veya önlem alamıyorsunuz. Her zaman sizden daha deneyimliler vardır. Tavsiyelere kulak asıp bildiğinizi okumamanızı öneririz.
6. Bütçe Planının Size Sağladığı Avantajların Farkına Varın
Hiç şüphesiz daha kontrollü harcamalar yapma ve daha mutlu eden bir ekonomik durum, kişisel bütçe planıyla mümkündür. İşte, planlı bir bütçenin size sağladığı faydalar;
Ne İstediğinizi Bilen Biri Olursunuz
Harcadığınız para ile mutluluk seviyeniz doğru orantılı değildir. Kendinizi buna inandırmayın. Hayattan bir beklentiniz olursa mutlu yaşarsınız.
Herkesin beklentilerinin birbiriyle aynı olmasını bekleyemeyiz. Ne istediğinizin farkında olursanız hayatı buna göre yaşarsınız.
Kişisel bütçe planı yaparak önceliklerinizin farkına varabilirsiniz. Belki lüks bir otomobile binmek, belki deniz kenarı bir villada yaşamak, belki de çılgınlar gibi alışveriş yapmak sizi mutlu eder. Ne için birikim yaptığınızı bilmek, sağlıklı bir bütçe planının temel şartıdır.
Acil Durumlarda Sıkıntı Çekmezsiniz
Planlı bir bütçeniz varsa birikiminizin olmadığınızdan söz edemeyiz. Biriktirdiğiniz parayı uzun vadeli planlarınız için kullanmayı planlıyor olabilirsiniz.
Hayatın size ne getireceği belli olmuyor. Hiç beklemediğiniz anda acil bir durumla başa çıkmak durumunda kalabilirsiniz. Paraya ihtiyacınız olabilir. İşte, planlı bir bütçe bu gibi durumlarda rahat etmenizi sağlar.
Öngörülü Olma Alışkanlığı Kazanırsınız
“Gelecek ay nereye ne kadar harcayacağım?” gibi sorularınız, kişisel bütçe planı ile mantıklı yanıtlar bulabilecektir. Gelişigüzel harcamaktan ve deyim yerindeyse har vurup harman savurmak uzak durduğunuz davranışların başında gelecektir.
Bütçenizi planladığınızda gelir ve giderleriniz herhangi bir yere kayıtlı olur ve muhtemel harcamalarınızı az çok takip edebilir hale gelirsiniz.
Katlandığınız Gereksiz Maliyetleri Görerek Bunları Önleyebilirsiniz
Gereksiz üyelikleriniz, ihtiyaç dışı alışverişleriniz, eğlence-tatil harcamalarınız, lükse kaçan istekleriniz… Bunları çoğaltabiliriz.
İçinde bulunduğunuz ruh hali, plansız olmak ve hesap kitap olmadan yaşamak paranızı boşa harcamanıza sebep olabiliyor.
Hayatında hiç bütçesini planlamayan biri bile plan yapacağında harcamalarını kontrol altına alabileceğini bilir. Planın temel amacı aslında tutumlu ve bilinçli bir tüketici olmayı sağlamaktır.
