Yatırımcılar için portföy çeşitliliği çok önemlidir. Çünkü çeşitlendirme ile portföy dengelenir ve kısaca yumurtalar tek sepete konmamış olunur. Bu işin temelinde ise istatistiksel hesaplar yatmaktadır. Korelasyon ise portföy oluşturmanın mantığını kavrama açısından son derece önemlidir.
Korelasyon, yatırım araçlarının çeşitli faktörlere bağlı getirilerinin ortaya konmasında kullanılır. Teknik bir konu olmasına karşın, mantığını kavradığınızda işinizi kolaylaştıracak bir kavramdır. Bu kapsamda çeşitlerine ve analizi hakkında bilgileri sizlerle paylaşmak istedik.
İşte korelasyon hakkında bilmeniz gerekenler:
Korelasyon Nedir?
Korelasyon ne demek dendiğinde alacağınız ilk cevap, olaylar arasındaki ilişki olduğu söylenir. İstatistikte ise daha kapsamlı bir anlamda kullanılır. En sık yapılan tanımı ise iki ya da daha fazla değişken arasındaki doğrusal ilişki olduğu şeklindedir.
Korelasyon bir istatistik terimidir. Yatırımcılık ve bankacılık sektöründe de sıklıkla kullanılır. Korelasyon hesabı ile değişkenlerin birbirine bağlı olup olmadıkları tespit edilebilir. Ayrıca iki değişken arasındaki yönün ve gücün belirlenmesinde kullanılır.
Borsa getirisi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin belirlenmesinde korelasyon analizine başvurulabilir. Aynı şekilde petrol fiyatları ile petrol üretimi arasındaki ilişki de analiz edilebilir.
Örneğin; USD/CAD ile petrol korelasyonuna sıklıkla başvurulur. Petrol fiyatları düştüğü zaman Kanada ekonomisi zarar görebilir. Bu durumda USD/CAD paritesi yükselir. Çünkü Kanada’nın petrol ihraç eden bir ülke olması nedeniyle böyle bir ilişki vardır.
Başka bir örneğe bakacak olursak; USD/JPY paritesi ile ons altın birbirine ters hareket eder. Küresel ekonomide belirsizlik arttığında güvenilir liman olan ons altın ve Japon yeni gibi enstrümanlar değerlenir.
USD/JPY paritesinde karşıt konumda olan yen yükseldiğinde parite düşer. Dolayısıyla altın yükselirken parite düşüş kaydetmeye başlar.
Korelasyon Türleri Nelerdir?
Hesaplama teknikleri ile çeşitli korelasyon türleri oluşmuştur. Bunlara kısaca bakacak olursak;
- İki değişken arasındaki ilişki miktarı, ikili veya basit korelasyon teknikleriyle hesaplanır.
- Bir değişkenin iki veya daha çok değişken ile ilişkisi çoklu korelasyon teknikleriyle hesaplanır.
- Değişkenlerden biri sabitlenip diğeri değişken kaldığında ise kısmi korelasyon teknikleriyle hesaplanır.
Korelasyon Katsayısı Ne Demek?
Değişkenler arasındaki ilişki, korelasyon katsayısı ile hesaplanır. Farklı durumlar için farklı korelasyon katsayıları geliştirilmiştir. Bunlar arasında en iyi bilinen, Pearson çarpım-moment korelasyon katsayısıdır.
Diğer bilinen korelasyon katsayıları şunlardır:
- Spearman Brown sıra farkları korelasyon katsayısı,
- Nokta çift serili korelasyon katsayısı,
- Çift serili korelasyon katsayısı,
- Dörtlü korelasyon katsayısı.
Bu katsayı “r” harfiyle gösterilir. En az eşit aralıklı ölçek düzeyinde ölçülen iki sürekli değişken arasındaki doğrusal ilişkinin derecesinin belirlenmesinde kullanılır.
-1 ile +1 arasında değerler alır. Bu kapsamda yorum yapılırken şu eşitliklerden yararlanılır:
- r = -1 ise tam negatif doğrusal bir ilişki vardır.
- r = +1 ise tam pozitif doğrusal bir ilişki vardır.
- r = 0 ise ki değişken arasında ilişki yoktur.
Diğer bir katsayı ise Spearman Brown sıra farkları korelasyon katsayısıdır. Sıralı puanlar kullanılarak ölçülen iki değişken arasındaki doğrusal ilişkiyi açıklar. Ayrıca gerekli durumlarda, eşit aralıklı veya oranlı ölçümler sıralı ölçeğe dönüştürülerek analiz edilir.
Nokta çift serili korelasyon katsayısı da geliştirilen diğer bir katsayıdır. Bunda ise biri sürekli, diğeri iki kategorili gerçek süreksiz bir değişken arasındaki doğrusal ilişkiyi açıklar.
Çift serili korelasyon katsayısı, sürekli bir değişken ile gerçekte sürekli ancak yapay olarak iki kategorili süreksiz duruma getirilen bir değişken arasındaki ilişkiyi açıklar.
Dörtlü korelasyon katsayısı da sınıflama ölçeğinde ölçülmüş iki kategorisi iki süreksiz değişken arasındaki ilişkiyi ölçer. Örneğin; sosyo-ekonomik düzey ile cinsiyet gibi durumlarda kullanılır.
Hangi korelasyon katsayısının kullanılacağı;
- Değişkenlerin hangi ölçek düzeyinde ölçüldüğüne,
- Değişkenlerin sürekli veya süreksiz olmasına,
- Verilerin doğrusal olup olmamasına göre değişmektedir.
Korelasyon Analizi Nasıl Yapılır?
Finans piyasalarında teknik ve temel analizlerle strateji hazırlayan yatırımcılar, korelasyon analizi ile stratejilerinin güvenilirliğini tespit ederler. Portföy çeşitlendirmesi için kullanıldığından zaten yazının başında bahsetmiştik.
Korelasyon analizi, bir enstrümanın başka bir tanesinden nasıl etkilendiğini belirlemek için kullanılır. Aynı zamanda ekonomik göstergeler ile finansal enstrümanlar arasındaki ilişkiyi belirlemek için uygulanır.
Yukarıda verdiğimiz örnekte, USD/CAD ile petrol fiyatları arasında doğrusal bir ilişki olduğunu söylemiştik. Aynı şekilde USD/JPY ile ons altının ters ilişkisi olduğundan bahsetmiştik.
Korelasyon analizi ile tespit edilen bu durumlar, yatırımcı için değerli bilgilerdir. Ancak geçerlilikleri her zaman piyasa takibi ile kontrol edilmelidir.
Başka bir örneğe daha bakacak olursak; ekonomik büyüme ile borsa getirisi arasında pozitif bir korelasyon vardır. Buna karşın altın fiyatları ile birçok menkul kıymetin ters korelasyona sahip olduğu görülür. Kriz dönemlerinde altın yükselirken, menkul kıymetlerde düşüş gözlenir.
Yatırımcı için bu ilişkilerin değerli olduğunu söyledik. Mesela bir forex yatırımcısı, iki enstrümandaki ters korelasyonu inceleyerek ikili trade stratejisi uygulayabilir. Bu kapsamda; hangi enstrümanlar arasında ters korelasyon bulunduğu tespit edilip, tarihsel olarak incelenmesi gerekir.
Grafikte ons altın ve USD/JPY için grafik karşılaştırmasını görebilirsiniz:
Örneğin; USD/JPY ve XAU/USD pariteleri arasında ters korelasyon vardır. Birinde yükseliş gözlemlendiğinde diğerinde düşüş eğilimi görülmektedir. Forex yatırımcısı USD/JPY için alış, XAU/USD için satış pozisyonu açabilir.
