Piyasa haberlerine biraz göz atınca “volatil seyir, yüksek volatilite” gibi terimler duyarız. Bu yabancı kelimeleri, mevcut durumla bağdaştırabiliriz. Ancak bir yatırımcı bunun tam olarak ne ifade ettiğini bilmelidir. Çünkü volatiliteye bağlı riskli durumlarla karşı karşıya kalabilir.
Aslında oldukça basittir. Yani bir enstrümanın fiyatındaki değişim aralığının yüksekliğini ifade eder. Bir ölçüm olarak kullanılır ve bunun için VIX adı verilen bir endeksin sahibidir. Bu endekse bakarak yorum yapan uzmanları mutlaka görmüşsünüzdür. Ama sıra sizde…
Şimdi volatilite ne demek, VIX bize ne anlatır, hesaplaması ve indikatörleri hakkında bilgilere göz atalım:
Volatilite Nedir?
Volatilite, fiyatlardaki değişimin ne kadar yüksek aralıklarla gerçekleştiğini gösterir. Bu aralık ne kadar yüksekse volatilite o kadar yüksektir. Aralık azaldığında da düşecek demektir.
Bir finansal ürünün volatilitesi yüksekse riski de fazladır. Düşük volatilitede ise risk düzeyi düşüktür. Düşünülenin aksine volatilite hem aşağı hem de yukarı yönlü değişimleri ölçer.
Volatiliteyi, dalgalanma seviyesi olarak da adlandırabiliriz. Sonuçta bir yatırım aracının belli zaman aralığındaki dalgalanmasını gösterir.
Ayrıca belirsizliğin arttığı dönemlerde volatilite yüksek olacaktır. İyimserlik arttıkça ve belirsizlik ortadan kalktıkça oynaklık azalacaktır.
Finansal piyasalarda enstrümanların değeri ve riski, belli zaman aralıklarına göre belirlenir. Değer değişimleri, standart sapma yöntemiyle takip edilir. Bu sayede enstrümandaki değer dalgalanma oranı belirlenir. Yani volatilitesi hesaplanır.
Bu kapsamda volatilite; enstrümanın risk oranlarını gösteren bir sistemdir desek yanlış olmaz.
VIX Endeksi Ne Demek?
Bu endeksi, VIX isminden ziyade korku endeksi olarak duymuş olabilirsiniz. Çünkü volatilite, piyasalarda korku ve endişenin arttığı zamanlarda yükselir. Bu zamanlarda da güvenlik varlıklara yönelim var demektir.
Şöyle düşünebilirsiniz; ABD ile Çin arasında bir ticaret savaşı var. Bu ülkeler, dünyanın en büyük iki ekonomisi. Yani ikili arasında iplerin biraz daha gerilmesi ve kızgın suratların görülmesi, tüm dünyayı etkiler. İşte bu durumda korku artar. Finansal ürünlerde ise volatilite yükselir.
Bu riskli durumları ölçmek için VIX veya korku endeksi kullanılır. Bu volatiliteyi artıran faktörleri şöyle sıralayabiliriz:
- Ekonomik krizler,
- Siyasi gerginlikler,
- Ülkeler arasındaki diplomatik krizler,
- Önemli seçimler,
- Savaşlar,
- Doğal afetler.
VIX endeksi, Chicago Board Option Exchange (CBOE) tarafından 1993 yılında hesaplanmaya başlanmıştır. 2000’li yıllarda ise piyasa oyuncularının neredeyse hepsi tarafından kullanılıyor hale gelmiştir.
Endeks, oynaklığın arttığı dönemlerde yükselir. Belirsizlik azalıp, iyimserlik arttıkça endeks düşer.
VIX endeksi arttığı zamanlarda;
- Piyasa yönü belirsizdir.
- Piyasada arz-talep dengesizliği oluşur. Ayrıca yeni denge arayışına girer.
- Piyasa sert bir dönüşümden geçiyordur. Ne yönde değişeceğini tahmin eden yatırımcı kazançlı çıkacaktır.
- Büyük oyuncular kazançlı işlemlere devam ederken, acemi yatırımcı zor zamanlar geçirir.
- İşlem sayısı anlamında hacim düşerken, işlem tutarı anlamında miktar artışı görülür.
Volatilite Hesaplama
Volatilite hesaplama için belirlenmiş tam bir yöntem yoktur. Ancak her uzmanın kendisi için belirlediği bir yöntem bulunur.
Borsa İstanbul’un web sitesine göz attığımız zaman; Kapanış-Kapanış volatilite hesaplama yönteminden bahsedildiği görülüyor. BIST 100 ve 30 endekslerinde gerçekleşen oynaklığın günlük kapanış değerleri baz alınarak belirlendiği söyleniyor.
Borsa İstanbul, endekslerde volatilite hesaplama formulü:
Investing.com ise forex enstrümanları için bir volatilite hesaplama aracına sahiptir. Geçmiş hafta sayısına göre hesaplama yapabiliyorsunuz.
Örneğin; USD/TRY paritesi (dolar kuru) için geçmiş 5 hafta üzerinden volatilite hesaplaması yaptığınızda şu tabloları size veriyor.
Yabancı bilgi kaynağı Investopedia ise volatilitenin genellikle varyans ve standart sapma kullanılarak hesaplandığını söylüyor. Ayrıca standart sapmanın, varyansın karekökü olduğunu ifade ediyor.
Volatilite İndikatörleri
Her yatırımcının volatiliteyi takip etmek için çeşitli göstergeler kullandıkları görülür. Örneğin; Bollinger bantları, fiyat değişimlerini izleyen alım-satım kanallarıdır. Dolayısıyla volatilite ölçümünde bilgi veren bir göstergedir.
Yatırımcıların en çok kullandıkları volatilite indikatörleri şu şekildedir:
- VIX endeksi,
- Bollinger bantları,
- Envelope zarfları,
- Average true range (Ortalama gerçek aralık-ATR)
- Fiyat oynaklığını ölçen standart sapma.
yani piyasalar volatil olduğunda biz parayı vururuz ben anladım olayı. nedense son 2-3 aydır ne dolar ne altın oynamıyor hep yatay gidiyor.