Dünyanın en zenginleri listesinde yer alan Warren Buffett, en etkili yatırımcılardan birisidir. Sempatik tavırları ve gülen yüzüyle her zaman dikkat çeken bir isim olmuştur.
Buffett’ın verdiği tavsiyeler, sadece yatırımcılar tarafından değil, parasının kıymetini bilen herkes tarafından dinlenmiştir. Servetini kendi inşa eden bir isim olmasının da bunda büyük bir payı vardır.
Şimdi Buffett’ın kulak vermeniz gereken tavsiyelerine göz atalım:
Asla Para Kaybetmeyin
Warren Buffett’ın en meşhur sözlerinden birisidir. Yatırımlarda kayıpla karşılaşmak normal olarak görülür. Ancak Buffett, bir kayıptan dolayı çalışmanın, başlanan yere geri dönmek olduğunu söyler.
Kayıplardan uzak durmak için iyi bir strateji ile ilerlemeniz gerekiyor. Sürekli işlem yapmak yerine hatalarınızdan ders doğru bir ilerleme kaydetmelisiniz.
Sadece Tanıdıklarınızı ve Güvendiklerinizi Dinleyin
Buffett, hissedar mektupları ve ara sıra verdiği röportajlarda yalnızca güvenilir, yetkin yönetim ekiplerine yatırım yapmanın önemini vurgular.
Basitçe Omaha kahini, iş ortaklarını ve yöneticilerini seçme konusunda çok dikkatlidir. Onların eylemleri, uzun yıllar boyunca bir yatırımı yapabilir veya bozabilirler.
Buffett, açık bir şekilde hepimizden çok daha bağlantılı ve bu da belirli bir sektördeki en iyi ve en güvenilir yönetim ekiplerinin kimler olduğunu öğrenmesine kesinlikle yatırımcı oluyor.
Finans dünyası birçok iyi ve kötü karakterle doludur. Ne yazık ki birçok insan gerçekçi olmayan beklentilere, korku ve açgözlülük duygularına kapılıp hızlıca para kazanabileceklerinin farkında değildir.
Düşük Fiyatla Yüksek Değeri Alın
Buffett’ın dünyanın en zengin 5 kişisinden biri olması çok fazla para harcadığı anlamına gelmiyor. Hatta bir keresinde çorabı bile indirimdeyken almayı sevdiğini söylemiştir.
Bu tavsiyesi sadece yatırımcılar için değildir. Parasını doğru yönetmek isteyen herkesin dikkat etmesi gereken bir kuraldır.
Kredi kartı borcunuza yüksek faiz ödediğinizde, nadiren kullanacağınız öğeler için harcama yaptığınızda veya aldığınız değere uymayan bir fiyat ödediğinizde para kaybedersiniz.
Bunun yerine daha düşük bir fiyata daha fazla değer elde etme fırsatları arayarak Buffett gibi mütevazı yaşayın.
Sağlıklı Para Alışkanlıkları Oluşturun
Buffett, Florida Üniversitesi’nde 2007 yılında yaptığı bir konuşmada bu sözleri sarf etmiştir. Olumlu para alışkanlıklarının bir servet getireceğine inanmaktadır.
Cüzdanınıza zarar veren kötü alışkanlıklarınızı kırmaya çalışmalısınız. Eğer para yönetiminizi doğru yapamazsanız hiçbir zaman yatırım yapacak kadar paranız olmayacaktır. Bahaneleriniz ise belli aşamaya geldikten sonra ne kadar büyük bir hata yaptığınızı anlatacaktır.
Borçtan Özellikle Kredi Kartı Borcundan Kaçının
Notre Dame Üniversitesi’nde 1991 yılında yaptığı bir konuşmada borçtan hiç hoşlanmadığını dile getirmiştir. Özellikle kredi kartlarına karşı dikkatli olunması gerektiğini de vurgulamıştır.
Ekstrelerinizi incelediğiniz zaman ödediğiniz faizin büyüklüğü belki sizi bu konuda aydınlatabilir. Kart faizlerinin yüksek olduğu bilinen bir gerçektir. Bu nedenle mantıklı alışveriş yapmanız gerekir.
Buffett, borç yapmaktan her zaman çekinmeniz gerektiğini tavsiye ediyor.
Elinizde Nakit Tutun
Hem işletmeler hem bireyler hem de yatırımcılar için sarf ettiği bir sözdür. Bir iş yaparken mutlaka nakit bulundurulması gerektiğini savunmaktadır.
2014 Berkshire Hathaway yıllık raporunda, şirkette her zaman en az 20 milyar dolar ve daha fazla nakit eşdeğeri tuttuklarını açıklamıştır.
Yatırımcının tüm parasıyla işlem yapmak yerine bir miktar nakit bulundurması önüne çıkabilecek fırsatları değerlendirmesi için önemlidir. Tüm paranız bir portföye bağlıyken, fırsatı değerlendirmek imkansız olacaktır.
Kendinize Yatırım Yapın
Buffett hemen her konuşmasında kendinize yatırım yapmanız gerektiğini söylemiştir. Böyle yaptığınızda verdiklerinizin 10 kat fazlasını alacağınızı vurgulamıştır. Üstelik bunun vergilendirilmediğini ve çalınmadığını da dile getirmiştir.
Kendinizi geliştirmek için atacağınız her adım veya yapacağını harcama, size fazlasıyla geri dönecektir. Bunu ilk kez Buffett’tan duymamış olabilirsiniz. Ama onun vazgeçilmez tavsiyeleri arasında olduğunu bilmelisiniz.
Para Hakkında Bilgi Edinin
Omaha kahini Buffett, para yönetimi hakkında daha fazla şey öğrenmeniz gerektiğini söyler. Bir yatırımcı olarak Buffett’ın işinin çoğu, maruziyeti sınırlamak ve riski en aza indirmekten ibarettir.
Kişisel finans hakkında ne kadar çok şey bilirseniz riskleri en aza indireceğiniz gibi paranızı da o kadar iyi yönetirsiniz. Paranın hesabını yapmak ne demek tam olarak öğrenmenizi tavsiye etmektedir.
Buffett’ın ortağı Charlie Munger de bu konuda güzel bir tavsiye verir: Uyandığından daha akıllı yat!
Portföyünüz için Düşük Maliyetli Endeks Fonuna Güvenin
2004 Berkshire Hathaway yıllık toplantısında bu cümleleri kullanan Buffett, ortalama bir yatırımcının bile bunu başarabileceğini söyler.
2013 yılında hissedarlara yazdığı mektupta ise “nakdin yüzde 10’unu kısa vadeli devlet tahvillerine ve yüzde 90’ını çok düşük maliyetli bir S&P 500 endeks fonuna koyun,” diye yazmıştır.
Yıllardır bu tavsiyeyi veren Buffett, yatırımların uzun vadede ve güvende kalacağına da dikkat çekmiştir.
Parayı Uzun Vadeli Değerlendirin
Buffett, her zaman uzun vadeli yatırımın önemine değinmiştir. Bu sözü ise durumu en iyi şekilde anlatmaktadır.
Finansal başarının tohumlarını şimdi ekip beslemek, hayatın ilerleyen dönemlerinde keyif alacağınız gölgeyi yaratacaktır. Bu gölge, borçlardan kurtulmayı, güvenli bir emekliliği veya çocuklarınız için okul masraflarını karşılama becerisini içerebilir.
Buffett’ın 2014 yılında yazdığı mektupta insanların onlarca yıllık bir ufukla yatırım yapmaları gerektiğini söylemiştir.
Yatırım ömürleri boyunca satın alma gücünde önemli kazanımlar elde etmeye odaklanmaları gerektiğini belirten Buffett, yatırımcıları borsa dalgalanması ve ekonomik kriz anlarına odaklanmamaya çağırmıştır.
Cömert Olun
Buffett, servetini kendi inşa eden bir milyarderdir. Aynı zamanda büyük bir hayırseverdir. Servetinin %99’unu bağışlama sözü vermiştir.
Başkalarına yardım etmek veya cömert olmak için %1’lik dilimde olmanıza da gerek yoktur. Zamanınız, nezaketiniz, bilginiz ve becerileriniz konusunda cömert olmalısınız.
Çeşitlendirme Her Zaman İyi Bir Fikir Değildir
Aşırı çeşitliliğin delilik olduğunu söyleyen Charlie Munger gibi Buffett da bu duruma dikkat edilmesi gerektiğini ifade ediyor.
Pek çok iyi yatırımcı çeşitlendirmenin borsaya yatırım için iyi bir fikir olduğunu söyler. Ancak Buffett, bu fikre devamlı olarak katılmıyor.
Omaha kahini, çeşitlendirmenin çok az yatırım bilgisi olan bireyler için olduğunu öne sürer. Deneyimli bir yatırımcının uzun vadeli hisse senetlerini seçmesi ve yatırımlarına güvenmesi gerektiğini söyler.
Bazı yatırımcılar, herhangi bir hisse senedinin tüm portföylerini batırabileceğinden korktukları için portföylerini çeşitlendirirler. Ancak bunu yaparken bireysel yatırımlara odaklanmak çok daha zor hale gelir.
Anlamadığınız Bir Şirkete Yatırım Yapmayın
Buffett’ın en önemli tavsiyelerinden birisidir. Kendisi de bu şekilde hareket ettiğini her defasında dile getirmektedir.
İnsanlar başkalarından belirli bir şirket hakkında iyi şeyler duyarak para kazanmak amacıyla yatırım yaparlar. Ancak bu başlarına sorun açabilir.
Şirketi tanıyarak gelecekte ilgili herhangi bir ekonomik sorun olup olmayacağını belirleyebilirsiniz. Borsada kolayca tanıyabileceğiniz şirketler vardır.
Kendinize Güvenin
Buffett, en zor şeyin yatırım kararlarınıza güvenmek olduğunu söylüyor. Her zaman başkalarının haklı ve yanlış olduğunu düşünürsün. Bunun yerine çalışmamız ve kendimize inanmamız gerekiyor.
Başarılı olmak için korkunun üstesinden gelmelisiniz. Başkalarının size söylediklerine dikkat etmemeniz gerekir. Anlayış biriktirin ve kendi başınıza kazanan olmak için yatırım seçenekleri oluşturun.
Sahibi Gibi Düşünün
Bir röportajda, hisse senedi yatırımına ilişkin tüm görüşlerinizi değiştiren bir mal sahibi gibi düşünmeniz gerektiğini söylemiştir.
Buffett, yeni bir arabaya sahip olacaksanız onun adil değerlendirmesini, özelliklerini düşüneceğinizi ve aynı segmentteki diğer üreticilerin sunduklarını karşılaştıracağınızı söylemiştir. Her şeyi inceledikten sonra hangisini satın alacağınıza karar vereceğinizi belirtmiştir.
Hisse senedi seçiminde de benzer şekilde hareket edilmesini önermiştir.
Duygusal Olmayın
Başarılı bir yatırımcı olmak istiyorsanız duygularınızı kontrol edebilmeniz gerekiyor. Piyasada yaşanan hareketleri normal karşılamalısınız. Zaten bu hareketler olduğu için kazanç sağlayabiliyorsunuz.
Panik olmak, sinirlenmek, heyecanlanmak gibi duygularınızı kontrol etmeyi öğrenmeden piyasalara girmemeniz gerekiyor.
Sürüyle Hareket Etmeyin
Buffett’ın en ünlü sözlerinden birisidir. Herkesle birlikte hareket etmek sizi başarılı kılmayacaktır. Aksine çoğunluğun aynı yönde hareket ettiğini görmek, işlerin terse dönmek üzere olduğunun habercisidir.
Örneğin; herkes A hissesini almaya başladığı için siz de almamalısınız. Eğer hisse bu kadar popüler olduysa iş işten geçmiş demektir. Kısa süre sonra fiyatın terse dönerek alan kişilerin elinde kalacağınızı unutmamalısınız.
Temettüler Sizin Arkadaşınızdır
Çoğu değer yatırımcısı gibi Buffett de temettüleri sever. Şirketin bu özelliği büyük bir avantajdır. Çünkü genellikle şirketin mali durumunun zor kazanılan parasını ödemeyi destekleyecek kadar iyi durumda olduğunu gösterir.
Omaha kahini, temettü ödemesi konusunda uzun bir geçmişi olan ve hatta zamanla bunları artıran şirketleri sever.
Coca-Cola’daki pozisyonu tarafından ödenen toplam temettü miktarının hisse için ödediğini çok geçmeden geçme şansının yüksek olduğunu duyurmuştur. Bu, büyük bir getiridir.
Değerlenmemiş Hisseler Satın Alın
Buffett, büyük bir değer yatırımcısıdır. Her zaman gerçek değerlerine göre düşük olan hisseleri almaya çalışır.
Uzun bir zaman önce, şirketin temellerine bakarak gerçek değeri hesaplar. Öz sermaye getirisine işletme marjlarına ve borç seviyelerine bakar. Şirketi benzer gruplarla karşılaştırır ve değerinin düşük olup olmadığını görmeyi sever.
Fırsatları Değerlendirin
Ünlü yatırımcı, bir fırsat gördüğünüzde hızlı ve kararlı şekilde hareket etmeniz gerektiğini söylüyor. İhtimaller lehinize döndüğünde yoğun bir şekilde yatırım yapmanız gerekir. Çünkü kısa süre sonra iyi fiyatlar tekrar gelmeyebilir.
Piyasalar önemli ölçüde düştüğünde genellikle bu yaklaşımı benimsediğini açıklamıştır. İyi zamanlarda bir ton nakit biriktirdiğini ve ardından hisse senetleri düştüğünde agresif yatırımlar yaptığını belirtmiştir.
Harika Şirketlerin Hissesini Alın
Bazı değer yatırımcıları, yalnızca en ucuz şirketleri satın almaya odaklanırlar. Ancak Buffett, daha iyi bir eylem olarak harika şirketler almayı tavsiye eder. Bu şirketlerin, daha iyi ekonomiye ve rekabetçi pozisyonlara sahip olduklarını söyler.
Buradaki zorluğun bir kısmının, adil şirketlerin nispeten daha sık satışa çıkmasıdır. Ayrıca büyük şirketlerin nadiren ucuz görünmesidir.
Nesnel Gerçeklere Odaklanın
Bir yatırımcı olarak kalabalığın ne yaptığıyla veya onlara karşı hareket etmekle uğraşmamalısınız. Yapmanız gereken kimin hangi hisseden hoşlandığına bakmadan, piyasada neler olup bittiğini analiz edebilmektir.
Yatırımcılar, nesnel gerçeklere odaklanmalıdır. Nispeten duygusuz kararlar alabilmeli ve daha iyi seçimler yapabilmelidir.
Doğru Kişiyle Evlenin
Buffett akıllıca yatırım yaparak bir servet elde etti. Ancak şimdiye kadar verdiği en önemli kararın parayla ilgisi yoktur.
Hayatının en büyük kararının, kiminle evlenmek istediğin olduğunu söylüyor. Yaklaşık 30 yıllık ilk karısı Susan Buffett 2004 yılında vefat etti. 2006 yılında uzun süredir arkadaşı olan Astrid Menks ile evlendi.
2009 Berkshire Hathaway yıllık toplantısında; “Doğru kişiyle evlenin. Ben ciddiyim. Hayatınızda daha fazla fark yaratacak. İsteklerinizi ve her türlü şeyi değiştirecektir,” sözleriyle dikkat çekmiştir.
Para Her Şey Değildir
Buffett sürekli olarak dünyanın en zengin insanı olarak anılsa da sevgi dolu bir kalbi olduğu herkesçe bilinir. Zaten sempatik kişiliği de bunun büyük bir göstergesidir.
Servetin bir başarı ölçüsü olarak görmeyen Buffett, sevginin her şeyden üstün olduğunu dile getirmiştir. Bu nedenle sizi en yakın olduğunuz kişilerin sevip sevmediğini düşünmenizi öneriyor.
Çoğu Haber Gürültüdür
Haberlerin birçoğunun bilgiden daha çok gürültü kirliliği yarattığını unutmamanız gerekiyor. Bir piyasa uzmanının dediğini diğeri yalanlarken, hangisine inanacağınızı şaşırabilirsiniz.
Buffett bu konunun önemine değinirken, bunları dinlemenin kötü bir eylem olduğuna dikkat çekiyor. Şirketler hakkında çok sayıda kötü haber çıkmasına karşın birçoğunun hala ayakta olduğunu da vurguluyor.
Borsanın öngörülemeyen dinamik bir güç olduğunu unutmamalısınız. Dinlemeyi seçerseniz haberler konusunda çok seçici olmalısınız.
Yatırım Roket Bilimi Değildir
Yatırım yapmak için süper zeka olmanıza gerek yoktur. Yukarıdaki sözüyle Buffett da bunu vurguluyor. Piyasayı sürekli yenmek ve davranış hatalarından kaçınmak için herhangi biri için zor olabilir.
Aynı derecede önemli olarak yatırımcılar, piyasayı yenileyecek sonuçlar üretebilecek sihirli bir kurallar dizisi veya bir formül olmadığının farkında olmalısınız.
Size yatırım yapmanız için uygulamalı, kurallara dayalı bir sistem sunan ve kendini ‘guru’ ilan eden kişilere dikkat edin. Böyle bir sistem gerçekten var olsaydı, sahibinin kesinlikle kitap veya abonelik satma ihtiyacı olmayacaktı.
En İyi Hareketler Genellikle Sıkıcıdır
Borsaya yatırım yapmak, çabuk zengin olmanın yolu değildir. Borsa en iyi derecede, mevcut sermayemizi uzun zaman dilimleri içinde orta derecede büyütür. Bunu hiçbir zaman unutmayın.
Gelişmekte olan bir sektörde bir sonraki büyük kazananı bulmaya çalışmak yerine değerini zaten kanıtlamış şirketlere yatırım yapmak daha iyidir.
Buradaki amaç eğlenmek değildir. Amaç, uzun yıllar boyunca değer katacak kaliteli işletmeler bulmaktır. Bunu doğru yapabilirseniz portföyünüzün getirisi, kendi kendini büyütecektir.
Güçlü Ekonomi En İyi Zaman Olmayabilir
Warren Buffett’ın bir röportajında dile getirdiği bu tavsiye fazlasıyla dikkat çekti. Çünkü ABD’nin 2019 yılında güçlü seyretmeye devam edeceğini söylemesi, borsa ve hisse senedi yatırımcılarını sevindirmiştir.
Ekonomiye dair iyimserliğini koruyan Buffett’ın ‘ancak’ şeklinde başlayan bu tavsiyesi bir balon olarak yorumlandı. Buffett sözlerinin devamında ise güçlü bir ekonominin zorunlu olarak hisse senedi satın almak için iyi bir zaman olduğu anlamına gelmediği konusunda da uyarıda bulundu.
Borsaya Dair Kararları Bağımsız Alın
Buffett’in akılları karıştıran bir tavsiyesidir. Ama bunun yine uzun vadede yaşanacak gelişmelere işaret ettiği, devamında kullandığı sözlerden anlaşılmıştır.
Buffett böylece uzun vade beklentilerine göre hisse almanızın, mevcut duruma göre daha iyi sonuç vereceğini ifade etmiş oldu.
Volatiliteyi Değerlendirin
Buffett, volatilitenin önemli olmadığını daha önce de birkaç kere dile getirmişti. “Borsa size hizmet edecek, size talimat vermeyecek. Bu iyi bir iş sahibi olmanın ve aksi takdirde var olan riskten kurtulabilmenin anahtarıdır,” sözlerini, 2018 yılının üçüncü çeyreğinde küresel piyasalarda hakim olmaya başlayan aşırı dalgalanma sonrasında sarf etmiştir.
Hatırlayacağınız gibi ABD, Avrupa, Asya ve hatta Türkiye, küresel ekonomide volatiliteyi artıracak olaylar yaşadı. Dolayısıyla artan volatilite ile beklenmedik iniş ve çıkışlar kaydetti. Buffett ise yatırımcılara tavsiye anlamında bu cümlesini kullandı.
Hisse Senedi Fiyatına Odaklanmayın
Ünlü yatırımcının vurgusunu güçlendirerek tekrar ettiği tavsiyelerinden birisi de hisselerin sadece fiyatına odaklanmamanız oldu. Buffett, Dotcom balonunun patlamasına ve 11 Eylül saldırılarına dikkat çekerek, değer yatırımının önemini vurguladı.
Hisselerin dikkat edeceğiniz birçok önemli özelliği vardır. Fiyat ise bunlar içindeki en önemsiz noktadır. Uzun vadeli bir yatırımda fiyattan çok daha önemli noktalar vardır.
Ekonomik Verileri Okumayı Öğrenin
İyi bir borsacı olarak başarılı olabilmeniz için sürekli bilgi edinmeniz gerektiğini söyleyen Buffett, bulabileceğiniz bütün kursları, eğitimleri kovalamanızı öneriyor. Sürekli olarak muhasebesel, bilanço gibi hesaplama işlemlerinin hayatın dili olduğunu belirten Buffett, elinize geçen her kitabı okumanız gerektiğini söylüyor.
Ekonomik veriler, doğrudan kazançlı çıkıp çıkamayacağınız ile ilgilidir. Hisse senedi, ait olduğu şirket ile sektör, ülke ve dünya ekonomisi hakkında sürekli araştırma yapmanız gerekiyor. Açıklanan verileri takip etmeli ve piyasalar ile hisse senedinin yönünü etkileyecek her bilgiyi edinmeniz gerekiyor.
Para Biriktirmeye Odaklanın
Borsada yaşanan kayıpların büyük çoğunluğu bilgisizlik ve aşırı getiri beklentisinden kaynaklanmaktadır. Borsada girer girmez kısa bir sürede zengin olmak gibi bir hayaliniz varsa kolayca büyük hatalar yapıp tüm varlığınızı kaybedebilirsiniz.
Bu nedenle bir an önce zengin olmaya çalışmak yerine, birikim yapmaya odaklanmak her daim hayatınızı idam ettirecek paranızın olmasını sağlar.
Hisse Fiyatları Düştüğü An Satın Alın
Warren Buffett geçtiğimiz senenin hem piyasalar hem de kendi mal varlığı için zorlu bir sene olduğundan bahsediyor. Coca Cola ve IBM hisselerinde yaşanan düşüş nedeniyle, 2 milyar dolar zarar ettiğini belirtiyor.
Ama bunun rahatını bozmadığından da bahsediyor. Bunun nedenini ise katıldığı röportajlarda, fiyatların düştüğü piyasalardan hoşlandığını söyleyerek açıklıyor.
Buffett, düşen piyasaları sevdiğini söylüyor. Fiyatların düşmeye başladığı an satın alınması belki de iyi bir fırsat yakalamanızı sağlayacaktır. “Biraz daha düşsün, daha ucuza alırım” gibi düşüncelerle bu fırsatları kaçırabileceğinizden bahsediyor.
Uzman Rolüne Girmeyin
Para kazanabileceğiniz yatırımlar yapmanız için uzman olmanıza gerek yoktur. Önemli olan aceleci olmadan, bildiğiniz sektörlere yatırım yapmaktır. Çok kar edecek diye hiç tanımadığınız sektörlerin hisselerini almak kaybetmeniz neden olacaktır.
Buffett, “eğer bildiğiniz sektörlere yatırım yapmıyorsanız, risk almayı seviyorsunuz demektir,” diyor. Bu sözlerinin ardından da neden teknoloji hisselerine, altına veya havayollarına yatırım yapmadığından bahsederek bu sözlerinin gerekçesini açıkladı.
görsellere bayıldım zaten Buffett en sempatik milyarder olabilir 😀
Gerçekten güzel öğütlerden bahsediliyor. Ellerinize sağlık,çok teşekkürler.