Çeşitli enstrümanları bünyesinde barındıran borsa yatırım fonları, yatırımcılara en düşük maliyetle işlem yapabilme kolaylığı tanıyan avantajlı alternatiflerdendir.
Birçok özelliği ile yatırımcıların ilgisini çekmeyi başaran bu fonların iyi bir portföy çeşitliliği sağladığı bilinmektedir. Avantajları, kullanım şekli ve şartları bilindiği takdirde güvenle kullanılabilir.
Farklı yönleriyle diğer fonlardan ayrılan bu fon birçok yatırımcı tarafından merak edilmektedir. Aşağıda, borsa yatırım fonuna ilişkin detaylı bilgiler bulabilirsiniz.
Borsa Yatırım Fonu Nedir?
Borsa yatırım fonları (BYF), adından da anlaşılacağı üzere payları borsada ticarete konu olan yatırım fonlarıdır. Bu fonlar bir endeksi baz almakla birlikte endeksin nasıl bir performans izlediğini yatırımcılara aktarmaya yarar.
Melez bir finansal varlık olarak düşünülebilen borsa yatırım fonlarının tüzel kişiliği bulunmamaktadır. Ayrıca borsa yatırım fonuyla oluşturulan mal varlığı, kurucunun mal varlığından farklıdır. Fonun kurucusu, fon katılımcılarının haklarını koruyacak şekilde temsil eder ve yönetir.
Borsa yatırım fonu, yatırım ortaklığı ve hisse senetlerinin özelliklerini bir araya getiren bir araçtır.
Bu enstrümanlarla tıpkı bir yatırım fonuna benzer şekilde çeşitlendirilmiş hisse senedi sepetine yatırım yapılabilmektedir. Ama bu fonlar, diğer yatırım fonlarından kesinlikle farklıdır. Hisse senetlerine benzer şekilde işlem görürler.
Birçok faydası ile iyi bir portföy çeşitliliği sağlayan borsa yatırım fonları, sermayenin ve portföyün profesyonel yöneticiler tarafından yönetimini mümkün kılarlar.
Risk dağılımını sağlayarak minimum riskle yatırım yapmayı daha kolay hale getirirler. Ayrıca yatırım fonları, piyasanın durumu ne olursa olsun, fona iade yapılarak kolayca nakde çevirme imkanı da vermektedir.
Bu fonun detaylı tanımı, türleri ve faydalarını bilmek, doğru şekilde değerlendirilmesini de mümkün kılar. Dolayısıyla yatırımcılar fonun özelliklerini bilerek buna göre işlemlerini yapmalıdırlar.
Söz konusu bu fonlar sayesinde borsada işlem gören enstrümanlarla işlem yapılabilmektedir.
Bununla birlikte ister ülkemiz borsası Borsa İstanbul’dan ister dünya borsaları aracılığıyla bu fonlara yatırım yapılabilmektedir. Tek ihtiyacınız olansa bir borsa hesabına sahip olmaktır.
Borsa Yatırım Fonlarının Özellikleri Nelerdir?
Borsa İstanbul’un (BİST) pay piyasasında işlem gören bu fonlar, yatırımcıların birikimlerini oldukça güvenli bir şekilde kazanca çevirebilmeleri için iyi bir fırsattır.
Yatırımcılar, açtıkları tek bir işlem üzerinden çeşitli araçlarda parasını bu fonlar sayesinde değerlendirebilmektedir.
Borsa yatırım fonlarını tercih edilmeye değer yapan pek çok özelliği vardır. Bunları şöyle sıralayabiliriz;
- Bir endeks veya sektörün performansını takip ederler.
- Bu araçların alım – satımları aracı kurumlar vasıtasıyla gerçekleşir.
- Piyasada ticarete konu olabilmeleri için katılma belgesi gerekir.
- Borsa yatırım fonlarının amacı, belli bir pazar endeksi getirisini sağlar. Ayrıca fonun birim hisse senedi fiyatı, menkul kıymetler borsasında alım – satım sürecinde oluşur.
- Yatırımcılara tek bir enstrüman satın alarak endeksi takip etme imkanı sunar.
- Bu fonda yer alan şirket hisseleri yüksek likiditeye sahip olmalarından ötürü alım – satım zorluğu yaşatmamakta ve böylelikle nakit ihtiyacını gidermekte iyi bir araç olabilmektedirler.
- Yatırımcılar bu fonlar çeşitli hisse senedi piyasalarına sektör ve endeks bazında eş zamanlı yatırım yapabilir.
- Borsa yatırım fonları, hisse senetlerinin yüksek likidite ve kolaylıkla alınıp satılabilme özelliğine sahip olan hali olarak düşünülebilir.
- Diğer yatırım fonları gibi riski dağıtma özelliğine sahiptir. Dolayısıyla yatırımcılar daha az riske maruz kalır.
- Yatırım yaptığı piyasaların getirilerinden yatırımcıları yararlandıran bu fon, aynı zamanda enstrümanların farklı özelliklerini bir araya getirmektedir.
- En az riskle en yüksek kazancı hedefleyen bu araçlar, kişilerin yalnızca tek bir alım pozisyonu ile .eşitli enstrümanlara eş zamanlı yatırımlar yapabilmesini sağlarlar.
- Özellikle borsanın ciddi yükselişler kaydettiği dönemlerde yatırımcıların enstrümanların getirilerinden en iyi şekilde faydalanmalarını sağlarlar.
Sağladığı tüm avantajlara rağmen BYF’ler ve yatırım fonlarına yatırımlar, doğrudan aracın kendisine yatırım yapmanın yerini alamamıştır. Yatırımcılar genellikle doğrudan işlemi seçmektedirler.
Borsa Yatırım Fonlarının Diğer Yatırım Fonlarından Farkları Nelerdir?
Bildiğimiz yatırım fonları ile benzer şekilde BYF’ler de yatırımcıların hisse senedi, bono gibi farklı enstrümanlara yatırım yapmasını sağlayan portföylerdir.
BYF’ler ile diğer yatırım fonları arasındaki farklılıklar kısaca şunlardır;
- Yönetim ücretleri daha düşüktür. Bu da diğer yatırım fonları ile işlem yapıldığında daha yüksek bir komisyon ücretine katlanmak anlamına gelir.
- Diğer fonların aksine Borsa İstanbul’da hisse senedi gibi işlem görürler. Yani diğer yatırım fonlarının farklı şekilde alınıp satılmaları söz konusudur.
- BYF’de net aktif değerler gün içinde 15 saniye gibi kısa bir sürede açıklanır. Diğer yatırım fonlarında ise bu süre uzar.
- Portföy kompozisyonu her sabah duyurulduğu için BYF’de yatırımcılar portföyleri hakkında devamlı güncel bilgiye sahiptir.
- Katılma belgeleri borsalarda işlem görür. Bu da portföyünüzde yer almasını istemediğiniz hisse senetlerini alternatifleri ile değiş tokuş edebileceğiniz anlamına gelir.
- Yatırımcının talebi doğrultusunda fon katılma belgesi karşılığında fonun içindeki hisse senetlerinin değiştirilmesine imkan tanınır. Bu durum bir önceki maddede bahsettiğimiz kuralı doğrular niteliktedir.
- Fon katılma belgesi oluşturulma ve geri alınma süreçleri nakit karşılığı değil, ayni takas esasına göre yapılır.
Borsa Yatırım Fonlarının Avantajları Nelerdir?
Hisse senetleri ile benzer şekilde işlem gören BYF’ler, yatırımcıların düşük maliyetlerle güvenle işlem yapmasını mümkün kılar.
Yatırımcıların oldukça cazip bulduğu bu fonun pek çok avantajı vardır. Bilinçli hareket ettiğiniz sürece ise dezavantajı yok denebilir.
Yönetimde Profesyonellik
Yatırımınızı oluşturan fonların kimler tarafından takip edilip yönetildiği oldukça önemlidir. BYF’ler, sermayenin ve portföyün profesyonel yöneticiler tarafından yönetilmesini sağlayan avantajlı araçlardır.
Piyasalarda olan biteni her daim takip eden ve alanında uzman kişiler yatırımcıların hem sermayelerini hem de portföylerini profesyonelce yönetir. Böylelikle en az zararla maksimum getiri amaçlanır. Örneğin, temettü ödemesini dahi bu kişiler takip eder ve kişiye bu konuda bilgi verir.
Azaltılmış Riskler
Risk dağılımını sağlayan ve minimum risk içeren BYF’ler, farklı yatırım araçlarından oluşabilir. Bunlar hisse senedi, repo, hazine bonosu ve devlet tahvili gibi araçlar olabilmektedir.
Yatırımcı bu araçlardan dilediğini seçebilir ve buna endeksli BYF’ye parasını yatırır. Her enstrümanda risk seviyesi aynı olmayacağı için riskini azaltma şansına sahip olduğu söylenebilir.
Portföy Çeşitlendirme
Portföy çeşitlendirme, yatırım sürecinin olmazsa olmaz altın kurallarından biridir. Acemi yatırımcılara, yumurtaları tek sepete koymanın büyük bir hata olduğundan bahsedilir.
Söz konusu bu fonlar, iyi bir portföy çeşitlendirmesi sağlayan araçlardır. Neticede farklı kompozisyonlardan oluşan bu portföyler yatırımcıların beklentilerine ve risk toleranslarına göre farklı seçenekler sunar.
Vergi Avantajı
Kıymetlerin devamlı gözetim altında tutulması ve daha sağlıklı bilgilere dayanarak yatırım yapılması esasına dayanan bu araçlar, doğru kullanıldığında oldukça kazançlı ve güvenlidir. Ayrıca yatırımda iyi bir zamanlama sağlanır.
Katılanlara vergi avantajı ve beyana tabi olanlara beyan kolaylığı ve basitliği sunar. Diğer yatırım fonlarında bulunmayan bu avantajlar, BYF’lerin tercih edilme ihtimalini artırmaktadır.
Kolayca Nakde Çevrilebilme
Bu fonlar, paraya ihtiyaç olduğu zaman bu ihtiyacı gidermekle birlikte, zararsızca paraya çevrilip ihtiyaç giderilmesi sonrasında yeniden alma imkanı sunarlar.
Borsa İstanbul açık olduğu zamanlarda seans saatleri arasında BIST’te işlem yapmaya yetkili aracı kurumlar üzerinden hisse senedin benzer şekilde alınıp satılmaları yatırımcıların işini kolaylaştırmaktadır.
Düşük İşlem Ücretleri
Borsa yatırım fonlarının yönetim ücreti diğer yatırım fonlarına oranla daha düşüktür. Buna ek olarak yatırımcı, Borsa İstanbul’da yapılan işlemler için işlemi gerçekleştirdiği aracı kuruma işlem komisyonu öder.
Oldukça düşük bir ücretle yatırımcılar birden fazla enstrümanı portföyüne ekleyebilmektedir.
Dünyada Borsa Yatırım Fonları
Dünyada işlem gören borsa yatırım fonları dayanaklarına göre incelendiğinde hem sayı olarak hem de kapsadığı varlık büyüklüğü olarak çoğunluğunun hisse senedine dayalı olduğu görülecektir.
Borsa yatırım fonlarının işlem gördüğü seçilmiş dünya borsaları arasında ise Nasdaq OMX, Shenzhen, Shanghai, NYSE Euronext, Hong Kong gibi dev isimler görülmektedir.
Bu borsalarda işlem gören BYF’lerin endeks sağlayıcıları ise MSCI, S&P, Barclays, FTSE, Stoxx, Markit, Dow Jones, Nasdaq OMX, Russell’dır.
2010 yılının Eylül ayı sonlarında dünyada borsa yatırım fonu piyasa büyüklüğü yaklaşık olarak 1,2 trilyon dolar civarına ulaşmıştır.
Aynı tarihlerde dünyada 129 ihraççının çıkardığı 2379 adet borsa yatırım fonu, 45 borsada işlem görmüştür. Bu borsalarda işlem gören borsa yatırım fonlarının günlük ortalama işlem hacmi ise 58 milyar dolar olarak açıklanmıştır.
Borsa İstanbul’da Borsa Yatırım Fonları
Varlıklarını Takasbank nezdinde saklayan bu fonlar, yatırımcılara BİST’te hazine bonosundan altın gibi değerli bir emtiaya kadar yatırım yapma hakkı tanır.
Kurul kaydına göre borsa yatırım fonu katılma belgeleri Borsa İstanbul bünyesindeki Fon Pazarı’nda 14 Ocak 2005 tarihinde işlem görmeye başlamıştır.
BIST, Hisse Senetleri Piyasası’nda borsa yatırım fonları aracılığıyla yatırımcılarına hisse senedinin yanı sıra hazine bonosu ve altın gibi kıymetlere de yatırım yapma imkanı verilmiştir.
3 Kasım 2010 tarihinden itibaren Borsa İstanbul’da 12 adet borsa yatırım fonunun 7’si hisse senedine, 2’si hazine bonosuna ve devlet tahvillerine, 2’si altına dayalı olarak işlem gördüğü bilinmektedir.
24 Nisan 2013’ten itibaren ise BYF olarak BİST bünyesinde işlem gören fonların 17 adet olduğu açıklanmıştır.
Bu BYF’lerin işlem hacimleri incelendiğinde ise en fazla oranın paylara ait olduğu, hemen ardından kıymetli madenlerin ve sabit getirili menkul kıymetlerin geldiği görülür. En düşük oran ise dövizlerdedir.
