Eskiden para olarak kullanılan altın, günümüzde bir değer aracıdır. Ayrıca herkesin portföyüne giren değerli bir yatırım enstrümanıdır.
Para olarak kullanımından gelen bazı özellikleri hala taşımaktadır. Değeri ile döviz ticaretine konu olan para birimlerinin gücü arasında sağlam bir korelasyon vardır.
Bu ilişkiyi anlamak için altının para birimlerini nasıl etkilediğini inceleyelim:
Altın, İtibari Paraları Yedeklemek için Kullanıldı
Bizans İmparatorluğu’na kadar altın, itibari paranın değerini desteklemek için kullanıldı. Ayrıca 20. yüzyılın büyük bir kısmında dünya rezerv para birimi olarak ihtiyaçları karşıladı.
ABD Başkanı Nixon 1971 yılında altın standardını kaldı. Bu şekilde Bretton Woods anlaşması da tamamen rafa kalkmış oldu.
Altın standardı terk edilinceye kadar, ülkeler itibari para birimlerini bastıramadılar. Çünkü kağıt paranın rezervlerinde eşit miktarda altın ile desteklenmesi gerekiyordu. Bu nedenle ülkeler büyük altın rezervleri tutuyordu.
Şimdilerde ise bazı ekonomistler, altın standardına geri dönülmesi gerektiğini düşünüyorlar. Çünkü doların ve diğer para birimlerinde aşırı dalgalanma görüyor.
Birçok gelişmiş ülkenin sınırsızca para basıyor olması da bu görüşü destekleyen bir neden. Ulusların sınırlandırılmış bir şekilde para basması gerektiği düşünülüyor.
Sarı Metal ABD Dolarıyla Doğrudan İlişkilidir
Birçok kişi altın ve dolar arasındaki ilişkiyi iyi bilir. Altın standardından Bretton Woods anlaşmasına kadar uzunca bir süre bağlantıda olmaları bu ilişkinin nedenidir.
Dünya Altın Konseyi bu ilişkiyi detaylıca açıklamıştır. Bu açıklamasında; ABD merkezli altın arz ve talebi ile doların küresel rezerv para birimi konumuna dikkat çeker.
Doların önceki yıllara göre daha düşük olması, dikkatlerin bir kısmını altına çevirdi. Kıymetli metalin, dolar ile negatif korelasyonu nedeniyle bu düşüş altın fiyatlarını yukarı yönlü destekliyor.
Aynı zamanda dolar düştüğü zaman, yatırımcılar güvenli liman olarak altına dönerler. Bu durum ise doları daha durgun bir konumda tutma eğilimini beraberinde getirmektedir.
Doların nispeten durgun olduğu dönemlerde, kıymetli metalin fiyatları yükseldiği için altın yatırımcılara hitap etmektedir.
Aynı zamanda altın, bir para biriminden alınıp farklı bir para biriminden satılabilir. Örneğin; altını dolar karşılığında satın alabilirsiniz. Daha sonra TL cinsinden satışını yapabilirsiniz. Bu hem değer saklama hem de kazanç elde etme imkanı vermektedir.
Altın Enflasyona Karşı Korur
Bir ülkede yüksek enflasyon söz konusuysa her türden yatırımcı, parasının değerini altın ile korur. Enflasyon dönemlerinde doğal değeri ve sınırlı arzı ile altın talebi artmaktadır.
Enflasyon altının değerini azaltamadığı için diğer para birimi biçimlerinden daha iyi tutulabilir. Bunun tarihi olarak birçok örneği bulunmaktadır.
Altın enflasyona karşı bir savunma veya koruma görevi görür. Yaşam maliyeti yükselmeye başladığında borsa düşme eğilimi gösterir.
Yatırımcılar ise bu değişken piyasalardan varlıklar alıp satmak yerine dengeli bir araca dönerler. Altın ise bu araçların başında gelir.
Geçen 50 yıl boyunca yatırımcılar borsa çöktüğü zaman, altına dönüş yaptılar. Bu durum ise altın fiyatlarının yükselişini desteklemiştir.
Bunun nedeni yasal para birimi, enflasyonla satın alma gücünü kaybeder ve altın bu para birimlerinde fiyatlandırılma eğilimindedir. Dolayısıyla diğer her şeyle birlikte ortaya çıkma eğilimi gösterir.
2008 – 2012 krizi döneminde altın fiyatlarının rekor yükselişi, aşırı enflasyon sonrası para birimlerinin değersizleşmesinden kaynaklanmıştır.
Dünya pazarındaki para birimlerine çok az güven duyulduğunu böylece anlaşıldı. Gelecekteki ekonomik istikrar beklentilerinin korkunç olduğunu da yükselen altın fiyatlarıyla anlayabiliriz.
Altın, deflasyon karşısında da bir güvenlik aracı olarak kullanılır. 1930 Büyük Bunalım döneminde görülmese bile fiyatlar düştüğünde deflasyon meydana gelir. Ekonomi ise bir gerileme ve aşırı borçlanma eşiğindedir.
Sonuçta piyasa katılımcıları nakit biriktirme eğilimi gösterir. Nakit tutmak için en güvenli araç ise altındır.
Altın Fiyatı, İthalatı ve İhracatı Yapılan Ülkeleri Etkiler
Bir ülkenin para biriminin değeri, ithalatının ve ihracatının değeriyle yakından ilişkilidir. Bir ülke ihraç ettiğinden daha fazlasını ithal ettiği zaman, para biriminin değeri düşecektir.
Ayrıca bir ülke net ihracatçı olduğunda para biriminin değeri artacaktır. Bu nedenle altın ihraç eden veya altın rezervlerine erişimi olan bir ülke, değerli madenin fiyatları arttığında para biriminin gücünde artış görecektir. Çünkü ülkenin toplam ihracatının değeri bu şekilde artacaktır.
Altın fiyatındaki artış, bir ticaret fazlası yaratabilir. Aynı şekilde bir ticaret açığının dengelenmesine yardımcı olabilir.
Tersi durumda ise büyük altın ithalatçısı olan ülkeler, fiyatlar yükseldiği zaman kaçınılmaz olarak daha zayıf bir para birimine sahip olacaktır.
Örnek vermek gerekirse; altın ürünleri üretimi konusunda uzman ama kendi rezervi olmayan ülkeler, büyük bir ithalatçıdır. Bu yüzden altın fiyatlarındaki artışlara duyarlı hale gelecektir.
Altın Alımı, İşlemde Kullanılan Paranın Değerini Azaltma Eğilimindedir
Merkez bankaları rezervleri için belli bir altın alımı gerçekleştirir. Ancak bu alım, yerel para biriminin arz ve talebini etkiler. Bu şekilde enflasyona neden olur.
Bunun nedeni, bankaların altın almak için daha fazla para basmaya güvenmesidir. Aynı zamanda itibari para biriminin aşırı bir arz yaratmasından kaynaklanmaktadır.
Altın Fiyatları Genellikle Yerel Para Biriminin Değerini Ölçmek için Kullanılır
Birçok insan yanlışlıkla bir ülkenin para birimini değerlemek için altını kesin bir aracı olarak kullanır.
Altın fiyatları ve itibari para birimi değeri arasında bir ilişki vardır. Buna rağmen birçok insanın varsaydığı gibi bu her zaman ters bir ilişki değildir.
Örneğin; üretiminde altın kullanılan bir endüstriden talebin yükselmesi, altın fiyatlarının artmasına neden olacaktır. Ancak bu, yerel para birimi için bir şey ifade etmeyeceği gibi çok değerli de olabilir.
Bu ilişki nedeniyle altın fiyatı, çoğunlukla dolar veya herhangi bir para biriminin değerinin bir yansıması olarak kullanılabilir. Ayrıca ters bir ilişkinin gerçekten uygun olup olmadığını belirlemek için koşulların analiz edilmesi gerekir.
